IVF = I × K× D
1-T «Mehnat hisoboti» shakli ma’lumotlari asosida bir ishchini yil davomida ishlagan kunlari, ish kunining davomiyligi quyidagicha aniqlanadi.
Jami ishchilarni ishlagan kishi - kunlari K = Ishchilarni ro‘ yxat bo‘ yicha o‘ rtacha sоni Jam i ishchilarni ishlagan kishi - soatlari D = Jami ishchilarni ishlagan kishi - kunlari
1.5. Mehnat unumdorligi dinamikasi tahlili
Mehnat unumdorligi – ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi asosiy ko‘rsatkich, uni oshirish – iqtisodiy o‘sishning asosiy omilidir. Mahsulot hajmini oshirishda mehnat unumdorligini ulushi yuqoridir. Mehnat unumdorligi ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi muhim ko‘rsatkichlardan biridir. Mehnat unumdorligini o‘lchov birliklari:
a) qiymat;
b) natura;
d) mehnat.
Unumdorlik darajasini natura shakli aniq ifodalaydi, ammo bu ko‘rsatkichni qo‘llash cheklangan. Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko‘rsatkich bu har bir xodimga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik mahsulotdir.
Bulardan tashqari ishchining bir kunlik ish unumi, ishchining bir soatlik ish unumi ko‘rsatkichlari ham mehnat unumdorligini ifodalaydi.
Tahlil etishda bu mehnat unumdorlik ko‘rsatkichlari o‘tgan yildagisi bilan taqqoslanib ko‘rsatkichlarni o‘zgarish sabablari aniqlanadi.
Mehnat unumdorligining dinamikasi ko‘p jihatdan korxonani ishlab chiqarish hajmi, xodimlar soni, ish vaqti fondi, tannarxi va hokazo ko‘rsatkichlari bilan bog‘liq.
Mehnat unumdorligini tahlil etishda ko‘rsatkichlar o‘tgan yil, hisobot yilining rejasi, bir xil ixtisoslashuvga ega bo‘lgan korxonalarni ma’lumotlari bilan taqqoslanib ishga solinmagan ichki imkoniyatlar aniqlanadi.
Mehnat resurslaridan samarali foydalanishni quyidagi ko‘rsatkichlar ifodalaydi:
- mehnat unumdorligini o‘sish sur’ati;
- mahsulot hajmini ortishida mehnat unumdorligi o‘sishining hissasi;
- xodimlar sonini nisbiy qisqarishi;
- ish haqi fondidan nisbiy iqtisod;
- mehnat unumdorligining o‘sish sur’atini o‘rtacha ish haqi o‘sishiga nisbati.
Mehnat unumdorligini o‘lchov birliklari:
- qiymat, natura va mehnat
a)qiymat shakli Mu =Q/x
bunda Mu- mehnat unumdorligi (Bir xodimga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha mahsulot);
Dostları ilə paylaş: |