6 - MAVZU: KOMPYUTER VIRUSLARI VA ULARDAN
HIMOYALANISH VOSITALARI
6.1. Kompyuter viruslari va ularning tahdidlari haqida umumiy
ma’lumotlar
6.1.1. Kompyuter viruslari qanday paydo boʻlish sabablari
6.2. Kompyuter viruslari tarixi va evolyutsiyasi
6.3. Kompyuter viruslarining umumiy turlari
6.3.1. Virus-qurtlar (worms)
6.3.2. Troyan otlari
6.3.3. Shifrlash va raqamli toʻlov dasturi
6.3.4. Fayl infektsiyasi viruslari
6.3.5. Makroviruslar
6.3.6. Yuklash sektori viruslari
6.3.7. Polimorf viruslar
6.4. Viruslarning tarqalish usullari
6.5. Viruslardan himoyalanish usullari va vositalari
6.5.1. Xavfsizlik devorlari
6.5.2. Virtual xususiy tarmoqlar
6.5.3. Antivirus dasturlari
6.5.4. Kaspersky Security Cloud dasturi bilan ishlash
Kalit soʻzlar:
viruslar, zararli dastur, ijtimoiy muhandislik,
antivirus dasturi, qurtlar,
troyan otlari, toʻlov dasturi, makroviruslar, yuklash sektori viruslari, polimorf viruslar, xavfsizlik
devorlari, xavfsizlik devorlari, paketlarni filtrlash, NAT, holatni tekshirish, antivirus dasturlari,
ruxsatsiz kirish, zararli dasturlar, shifrlash, maxfiylik, masofaviy kirish, tizimni skanerlash.
Texnologiyalar bizga misli koʻrilmagan imkoniyatlarni taqdim etayotgan
bugungi raqamli makonda kibertahdidlar har qachongidan ortib bormoqda. Ushbu
tahdidlarning markazida kompyuter viruslari deb nom olgan
zararli dastur turlari
raqamli hayotimizni buzishi mumkin. 6-bobda kompyuter viruslari va
antiviruslarning qiziqarli, ammo xavfli sohasiga haqida soʻz yuritiladi.
Kompyuter viruslarining koʻp qirrali xususiyatini tushunish uchun ushbu
bobda ularning turli xil mujassamlanishi diqqat bilan koʻrib chiqiladi. Qurtlarning
hiyla-nayrang tarqalishidan tortib, troyanlarning muhimligigacha, toʻlov dasturining
halokatli tahdidigacha, har bir turdagi oʻziga xos muammolar toʻplami
mavjud
boʻlib, ular noyob qarshi choralarni talab qiladi.
Ushbu tahdidlarni tushunish va yumshatishning muhim jihati viruslar
tarqatish uchun foydalanadigan taktikani ochishdir. Ushbu bobda ijtimoiy
muhandislik orqali inson psixologiyasini manipulyatsiya qilishdan tortib,
dasturiy
ta’minotning zaifliklaridan foydalanish va zararli qoʻshimchalar orqali shubhasiz
qurbonlarni ekspluatatsiya qilishgacha boʻlgan ushbu tarqatish usullari tahlil
qilinadi.
Raqamli asrda jang maydoni kengayib borayotganligi sababli, istehkomlar
majburiy boʻlib qoladi. Ular orasida xavfsizlik devorlari ishonchli qoʻriqchi
vazifasini bajaradi va ruxsatsiz bosqinlarga qarshi toʻsiqlar oʻrnatadi.
Ushbu bob
xavfsizlik devorlarining nuanslarini oʻrganadi va ularning raqamli domenlarimiz
xavfsizligini mustahkamlashdagi rolini tushuntiradi.
Bundan tashqari, maxfiylik yuqori darajadagi tovar boʻlgan asrda virtual
xususiy tarmoqlar ma’lumotlar uzatishni ta’minlash
uchun muhim vositaga
aylanmoqda. Ularning ichki faoliyati va afzalliklari tasvirlangan boʻlib, ular Internet
labirintlarida xavfsiz aloqa kanallarini yaratishga qanday hissa qoʻshayotganiga
oydinlik kiritadi.
Biroq, bobning asosiy e’tibori raqamli himoyachilari antivirus dasturlariga
qaratilgan:. Ushbu raqamli qoʻriqchilar virtual soyada roumingdagi virus
tahdidlarini tinimsiz skanerlaydi, aniqlaydi va zararsizlantiradi.
Ushbu dasturiy
ta’minot jangchilarining mexanikasi tushuntirilib, ularning hujumchilar va