Mavzu: Hujayralar ko'payishi. Mitoz. Mitotik sikl. Meyoz. Ularning biologik ahamiyati Hujayraning hayotiy shakli va bolinishi

Mavzu: Hujayralar ko'payishi.Mitoz. Mitotik sikl.Meyoz. Ularning biologik ahamiyati

Hujayraning hayotiy shakli va bolinishi

• Har bir alohida hujayra erta yoki kech nobud boladi.Organizm hayotini davom ettirishi uchun qanday tezlikda nobud bolayotgan bolsa shunday tezlikda yangi hujayra hosil bolib turishi kerak.Yangitdan hosil bolgan hujayra hayotida deferensirofka ròy beradi.U ixtisoslashadi maxsus faoliyatni bajarishga moslashadi funksiyasini òtaydi qariydi va òladi.
• Kòpayish darajalari.
• Malekula darajasi-dnk reduplikatsiyasi
• Hujayra darajasi-amitoz,mitoz,meyoz
• Organizm darajasi-jinsiy va jinssiz

Hujayralarning bòlinish turlari

• Hujayraning metodik bòlinishi uchun tayyorlanishi ikki bòlinish oraliĝi yani interfaza deb ataladi.Hujayra sklining kòp qismini interfaza tashkil etadi.Hujayra organoidlari ishlab hujayra bòlinishga tayyorlanadi.Bunda hujayra kattalashib òsadi organoidlar va xromatinlar soni 2 marta ortadi DNK redublikatsiyasi ròy beradi. Interfaza 3 davrni òz iichiga oladi.
• 1Bòlinishdan keyingi (postmitotik)- sintezdan oldingi(presintetik)- birinchi òsish G1.
• 2 DNK sintezi ròy beradigan davr yoki sintetik davr S
• 3(possintetik) sintezdan keyingi yoki mitozdan oldingi ikkinchi davr G2

Mitoz

• Hujayra autosintetik interfazasining yakunlashishi bilan kòpgina hujayralar bolinadi. Somatik hujayralar mitoz yòli bilan kòpayadi. Mitoz hujayrada ketma-ket ròy beradigan 4 ta faza tafovut qiladi:profaza, metafaza, anatafaza, telofaza. Mitoz jarayonida hosil bòlgan 2 ta urĝochi hujayra ona hujayraga xos bòlgan barcha tuzilmalarga , ayniqsa tòliq irsiy materiallarga ega bòladi. Mitoz natijasida ginetik modda ikki urĝochi hujayra òrtasida tengma-teng bòlinadi.

Profaza

• Bu jarayonda xromosommalar spirrallashib , tortiladi va yoĝonlashadi. Interfazada unchalik kòz ilĝamas bòlgan genetik mahsulot -xromatindan oddiy yoruglik mikrosikopida ham yaqqol kòrinuvchi xromosommalar shakllana boshlaydi. Profaza boshlanishida xromasommaning ikkita urĝochi xromatidlari bir-biriga zich birlashgan bòlib , yoruĝlik mikroskopida qaraganimizda bittaga oxshab kòrinadi. Keyinroq profazada òrtalarida har qaysi xromosama òzaro spirallashgan ikkita xromatiddan iboratligini ķòrish mumkin. Profaza boshlanishida yadro qobiĝi saqlangan bòladi, shuning uchun ham urchuq iplari yadrodan pastda bòladi. Profaza òrtasida yadro qobiĝi buziladi, yadro teshiklari yòqoladi.