Mavzu: Hozirgi kunda barkamol shaxsni tarbiyalash diagnostikasi. Tarbiya ko’rganlikni aniqlash. Reja

Tarbiyaning texnologiyaviyligi ta’lim muassasalarida tarbiyaviy maqsadlarni amalga oshirish va unga erishishga sharoit yaratadi, nazariy asoslangan uzluksiz davom etadigan tarbiyalash jarayonining shakllari, metodlari, usullari va vositalarini o’qituvchi to’g’ri tanlab natijalarga erishishini ta’minlaydi. U ilmiy modellashtirish (loyihalashtirishga) asosida amalga oshiriladi, modellashtirishda tarbiyaviy maqsadlar bir xil ma’noda beriladi hamda o’qituvchi tomonidan insonning shaxsiy xususiyatlari va sifatlarini rivojlantirishning muayyan bosqichlarini ob’ektiv ravishda o’lchash va baholash imkoniyatlarini yaratadi.
Tarbiyaning texnologiyaviyligi har qanday pedagogik tizimda — ilmiy muammolar bilan o’zaro munosabatda bo’lgan tushunchadir. Biroq, agar ilmiy muammo tarbiyalanuvchiga bilim berish, ilmiy tafakkurini oshirish hamda ko’nikma va malakalarini shakllantirish kabi maqsadlarni ifodalaydigan bo’lsa, u holda tarbiya texnologiyasi o’qituvchiga o’quvchilarni tarbiyalash yo’l–yo’riqlari va ularga erishish vositalarini to’g’ri yo’naltirishga yordam beradi.
Tarbiyaning texnologiyaviyligi tarbiyalashga yo’naltirilgan ilmiy muammo sifatida o’quvchilarda axloqiy sifatlarni shakllantirish va rivojlantirish uchun lozim bo’lgan va komil insonga xos barcha insoniy fazilatlarni muayyan shart-sharoitlarda uzluksiz tarbiyalash asosida takomillashtirishni nazarda tutadi, bu esa ta’lim mazmunining o’ziga xos xususiyatlarini ham belgilaydi.
Shu munosabat bilan tarbiyaviy jarayonni harakatga keltiruvchi kuch, turtki asosan nimada ekanligi to’g’risida savol paydo bo’ladi. Pedagogikada inson tarbiyasiga qo’yiladigan, uning hayotida yuzaga keladigan talablar va uning huquqiy imkoniyatlari, ijtimoiylashuvi, shaxsiy rivojlanish darajasi o’rtasidagi ziddiyatlar bunda asosiy manba bo’lib hisoblanadi. Ushbu talablar uning yosh xususiyatlariga muvofiq kelgandagina, insonni tarbiyalash va uni shaxs sifatida rivojlantirish jarayonining boshlanishiga turtki bo’ladi. L.S.Vigotskiy bolaning biror harakatni kattalarning yordamisiz qila olishi mumkin bo’lgan holatini dolzarb rivojlanish hududi deb atagan. Bola o’qish jarayonida biror yangi narsani o’qituvchining yordami bilan salohiyatli tarzda o’zlashtirishga qodir bo’lgan daraja yaqin rivojlanish hududi bilan belgilangan. Hududlar orasidagi masofa ziddiyatli tarbiyaviy holatni vujudga keltiradi — tarbiyaviy jarayonning bunday holati shaxsni shakllantirishda vujudga keladigan va erishiladigan yutuqlar o’rtasidagi tafovut mavjud bo’lganda yuzaga keladi. Bunday qarama-qarshiliklarning paydo bo’lishiga yo’l qo’ymaslik uchun o’qituvchi-tarbiyachi belgilangan tarbiyaviy maqsadlarni o’z maromida uzluksiz, mukammal amalga oshirishi lozim. Shundagina tarbiyaviy nuqsonlarni bosqichma bosqich bartaraf etishga shart-sharoit yaratiladi.