Mavzu: elektroliz. Elektroliz qonunlari. Elektrolizning ahamiyati reja: Elektroliz haqida umumiy tushunchalar

Katoddagi kukun qatlamining o'sish davomiyligi katod oqimi zichligiga ta'sir qiladi, chunki kukun katodlarning har birining umumiy sirtini sezilarli darajada oshiradi va shunga mos ravishda oqim zichligi pasayadi. Bunday holda katodda kattaroq va kattaroq zarralar hosil bo'la boshlaydi va oxir-oqibat shimgich yoki zich qobiq paydo bo'lishi mumkin. Kukunni o'z vaqtida olib tashlamaslik anod va katodning katod koni orqali qisqa tutashuviga olib kelishi mumkin. Shu munosabat bilan katodda kukun birikishining davomiyligi oldindan aniqlanadi va elektroliz jarayonida qat'iy rioya qilinadi.

• Katoddagi kukun qatlamining o'sish davomiyligi katod oqimi zichligiga ta'sir qiladi, chunki kukun katodlarning har birining umumiy sirtini sezilarli darajada oshiradi va shunga mos ravishda oqim zichligi pasayadi. Bunday holda katodda kattaroq va kattaroq zarralar hosil bo'la boshlaydi va oxir-oqibat shimgich yoki zich qobiq paydo bo'lishi mumkin. Kukunni o'z vaqtida olib tashlamaslik anod va katodning katod koni orqali qisqa tutashuviga olib kelishi mumkin. Shu munosabat bilan katodda kukun birikishining davomiyligi oldindan aniqlanadi va elektroliz jarayonida qat'iy rioya qilinadi.

Elektroliz usulida metall va qotishmalarni kukunini ishlab chiqarish.

• Elektroliz usulida metall va qotishmalarni kukunini ishlab chiqarish.
• Bu usulda asosan metall va qotishmalarning suvdagi tuzli eritmalaridan yoki ularni yuqori temperaturalarda erigan tuzlaridan, doimiy elektr tokini o’tkazish yordamida qaytarish jarayoni orqali kuknlarni katod yuzasiga o’tkazishdan iborati. Elektroliz deb, elektrolitning yuqori temperaturalardagi sof tuzning erigan eritmasi yoki tuzning suvdagi eritmasidan elektr toki o’tganda boradigan oksidlanish- qaytarilish reaksiyalariga aytiladi.
• Ma’lumki, elektrolitlar yuqori temperaturada erigan eritma yoki tuzlarning erima xolatida doimiy tok o’tkazadilar. Shu sababli elektroliz erigan eritmada va suvli eritmada borishi mumkin.

Yuqori temperaturalarda erigan tuzlarda - boradigan elektroliz natijasida anodda shu modda tarkibiga kirgan anion oksidlanadi, katodda esa shu modda tarkibidagi kation qaytariladi. Masalan: NaCl tuzini yuqori temperaturalarida eritish natijasida tuz disotsiyalanadi:

• Yuqori temperaturalarda erigan tuzlarda - boradigan elektroliz natijasida anodda shu modda tarkibiga kirgan anion oksidlanadi, katodda esa shu modda tarkibidagi kation qaytariladi. Masalan: NaCl tuzini yuqori temperaturalarida eritish natijasida tuz disotsiyalanadi:
• NaCl ↔ Na+ + Cl-
• elektrolizida Na+ ioni katodda qaytariladi:
• Na+ + e- → Nao + Cl-
• anioni anodda oksidlanadi: 2Sl- - 2e+ → 2Cl2o.
• Umumiy xolda:
• 2NaCl → 2Na + Cl2 ↑