MaliYYƏ faküLTƏSİ
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
60 mərhələsindən sonra TuranBankın ICD ilə digər mənfəətli iri layihələrə qoşulmağa zəmin yaradacaq. Ümumiyyətlə, TuranBank gələcək illərdə islam bankçılığı sahəsində ICD ilə məhsuldar əməkdaşlıq əlaqələrinin genişləndirilməsini planlaşdırır. TuranBank beynəlxalq əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişafında biznesin kreditləməsi ilə yanaşı, ticarətin maliyyələşdirilməsi üzrə proqramlara da önəm verməkdədir. Bu istiqamətdə TuranBankın İsverçrənin BCP və Türkiyənin Ziraat Bankları ilə mövcud əməkdaşlıqları Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün çox faydalıdır. Bildirmək lazımdır ki, TuranBank alternativ satış kanalları fonunda ənənəvi bankçılığa parallel olaraq, islam bankçılığının Respublikamızın maliyyə sektorunda təşviqatını fəal aparan banklardan biridir. Belə ki, bank 2007-ci ildən OSİİK tərəfindən islam bankçılığı sahəsində təşkil edilmiş müxtəlif təlimlərə qatılmış və nəticə etibarı ilə 2008-ci ildə ilk dəfə olaraq kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsi məqsədilə 1 mln. ABŞ dolları məbləğində resurs cəlb etmişdir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan müsəlman ölkəsi olmaqla islami dəyərlərə önəm verir ki, bu da iş muhitinin islami etik standartlar çərçivəsində inkişafını zəruri edir. Deyilənləri nəzərə alaraq, TuranBank, istər OSİİK, istərsə də BİTMK tərəfindən cəlb olunmuş vəsaitləri şəriət qaydaları çərçivəsində kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına yönləndirmiş və islam bankçılığının onəmli rolu və inkişaf prespektivlərinin geniş olması barədə mütəmadi təbliğat və təşviqat işləri aparmışdır. Azərbaycanda ABB bankla yanaşı “Nikoil” bankı İslam bankçılığı üzrə məhsul təklif etməyə başlayıb. “Nikoil” yalnız cari hesab açır, kredit vermir. NIKOIL Bankın “Wadiah” –hesabına yerləşdirilən vəsaitlər, bankın heç bir faiz əməliyyatlarında iştirak etmir və bu hesabla aparılan mədaxil və məxaric əməliyyatları pulsuzdur. Nikoilbank bir neçə ay əvvəl “Vadiə əd Damənə” islam bankçılığı məhsulunu tətbiq etməyə başlayıb * .
* Xatırladaq ki, “Vadiə əd Damənə” ərəbcə “zəmanətli qoruma” deməkdir. “Vadiə əd Damənə” bir müqavilə forması olaraq, iki cürdür. Biri “Wadih yad Damanah”, digəri isə “Wadih vəl Amanah” adlanır. “Wadih yad Damanah” əslində bizim dilimizdə “zəmanət”, “Wadih vəl Amanah” isə “əmanət” deməkdir.
61 Yeri gəlmişkən, hazırda “Nikoilbank”ın islami bank xidmətləri bu istiqamətlərin yalnız bir istiqamətini, depozit xidmətini əhatə edir, yəni bu, gəlirsiz hesabdır, halaldır, həm də sərfəlidir. Yəni insanlar pul yerləşdirdikdən sonra həm qanunvericiliyə uyğun, həm də şəriətə zidd olmayan bir müqavilə formatı insanlara təklif edilir. “Nikoilbank” müştərilər üçün digər kredit məhsullarından olan lizinq xidmətlərini tətbiq etmək niyyətindədir. Hazırda bankın islam bankcılığı çərçivəsində tətbiq etdiyi maliyyə alətlərinə "Murabaha", "2 pilləli Murabaha" və "İjarə"ni aid etmək olar. Nəzərə alsaq ki,Azərbaycanda həm vətəndaşların,həm də bankların ənənəvi formada hissəli ödənişlərlə bağlı praktiki vərdişləri və təcrübələri var, onda zənnimcə ilkin olaraq xüsusilə Murabaha və İjara maliyyələşmə üsullarının tətbiqi Azərbaycan bazarı üçün münasib olardı. Azərbaycanda hal-hazırda İslam bankçılığının müştəri seqmenti mövcüddur və ilk növbədə aşağıdakı amillərə bağlıdır: Azərbaycan əhalisinin əksəriyyəti müsəlmandır; Azərbaycanda investisiyaya yönümlü sahələr çoxdur və bu nədənlə Azərbaycanda İslam bankçılığının inkişafı üçün çox böyük imkanlar var. Azərbaycanda İslam bankçılığının fəaliyyətinin inkişafı üçün nə etməli: ilk növbədə Azərbaycan bank qanunvericiliyində dəyişiklik etməli və islam bankinq kadrların hazırlanmasına keçid. Sonda qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda islam maliyyə müəssisələrinin inkişafının stimullaşdırılması haqqında qərar qəbul etməzdən əvvəl bu cür addımın bütün nəticələrini diqqətlə mülahizə etmək lazımdır. Belə ki, nəzərdə tutmaq lazımdır ki, islam maliyyə xidmətlərinin yaranması əvvəllər maliyyə xidmətlərdən istifadə etməyən istehlakçıları maliyyə sektoruna cəlb etmək deyil, daha çox adi maliyyə müəssisələrindən islam müəssisələrinə istehlakçıların axınına gətirib çıxara bilər. AR Banklar haqqında qanunun 33-cü maddəsinə görə, bank ticarətlə məşğul ola bilməz. Amma islam bankçılığının fəlsəfəsi budur ki, bank öz müştərisi ilə riskləri və gəlirləri bölüşür. Amma başqa tərəfdən lizinq var. Bununla banklar
62 məşğul ola bilər. Lizinqin də əsası ticarətdir. Hansısa daşınan, ya daşınmayan əmlak bank tərəfindən alınır, sonra lizinq müqaviləsi ilə müştəriyə verilir. Məsələn, Azərbaycan Beynəlxalq Bankı islam bankçılığı kontekstində altı məhsul təklif edir. Bu məhsullar qanunvericiliklə qadağan olunmayıb, eyni zamanda ənənəvi bankçılıq çərçivəsində tənzimlənir * .
Azərbaycan hələ ki islam maliyyə institutlarının yaradılmasının birinci mərhələsinə qədəm qoyur. Gələcəkdə inkişafın nə dərəcədə müvəffəqiyyətli alınacağını zaman göstərəcək. Eyni zamanda hesab edirik ki, həmin prosesi sürətləndirməyə lüzum yoxdur. Digər sözlərlə, Azərbaycanda islam maliyyə institutlarının yaradılması yalnız o zaman mümkündür ki, iqtisadi agentlərin belə maliyyə xidmətlərinə tələbi xeyli artsın. Biz hesab edirik ki, Azərbaycan Beynəlxalq Bankı (ABB) Azərbaycanı İslam bankçılığının regional mərkəzinə çevirmək üçün potensiala malikdir.
Azərbaycanda öz pul vəsaitlərini ənənəvi banklara etibar etməyə hazır olmayan daha çox müsəlman əhalisi olan, eləcədə ənənəvi bankların xidmətlərindən istifadə etməyən kifayət qədər çox müsəlman sahibkarların olduğu ölkədə islam maliyyə müəssisələrinin yaranması maliyyə bazarının effektivliyini artırmağa kömək edər və onun inkişafını tezləşdirər.
Azərbaycanda islam bankçılığı tam şəkildə fəaliyyət göstərsə, ərəb ölkələrindən, ilk növbədə də Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qətərdən, eləcə də digər müsəlman dövlətlərindən, o cümlədən Türkiyədən, hətta İrandan belə investorların cəlb edilməsi mümkün olacaq. Həmin ölkələri Azərbaycan vasitəsilə Avropa və MDB məkanına çıxarmaq imkanları mövcüddür. Bu tip bankingin Azərbaycanda tətbiqi üçün müəyyən əngəllər və eyni zamanda perspektivlər var. Zənnimcə sırf Azərbaycan üçün spesifik ola biləcək əngəllər və çatışmazlıqlar aşağıdakılardır:
* Bu məhsullar aşağıdakılardır: lizinq məhsulları, texniki vəsaitlərin, daşınan və daşınmayan əmlakın lizinqə verilməsidir; vəkalət depozitləri, yəni müştərilərdən vəsaitləri cəlb edilir, ipoteka portfeli, faizsiz islam bank kartları. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|