Kurs: IV müəllim: Ağalarova İlkanə

XY + Z = X + YZ

Fəal kompleksin əsas tənliyi

χ – (kappa) fəal kompleksin keçmə və ya transmission əmsaılıdır. Onun vasitəsilə adiobatik olmayan reaksiyalarda fəal kompleksin başlanğıc məhsula parçalanma imkanı göstərilir. KE – fəal kompleksin əmələgəlmə reaksiyasının termodinamiki tarazlıq sabitidir. Bu sabit adi tarazlıq sabitindən onunla fərqlənir ki, onun ifadəsinə xətti qatılıq daxil olur. Xətti qatılıq reaksiyanın uzunluq vahidinə düşən vahid həcmdəki fəal komplekslərin sayını göstərir.

Termodinamikadan məlumdur ki, maksimal iş ilə tarazlıq sabiti aşağıdakı tənliklə əlaqələnir.

Termodinamikadan məlumdur ki, maksimal iş ilə tarazlıq sabiti aşağıdakı tənliklə əlaqələnir.

və yaxud

- fəal kompleksin alınma reaksiyasında entalpiya dəyişkənliyi, - isə fəal kompleksin alınma reaksiyasının entropiya dəyişkənliyidir. Bu tənliklərə əsasən yazmaq olar:

lnK - ya görə həll etsək:

fəallaşma enejisi E ilə əvəz oluna bilər. Çünki entalpiya dəyişkənliyi özfiziki mənasına görə fəallaşma enerjisinə bərabərdir.

•  

Əvvəlki tənlikləri müqayisə etsək

Əvvəlki tənlikləri müqayisə etsək

- fəal kompleksin alınma reaksiyasında entropiya artımı olub, fəallaşma entropiyası adlanır. Fəallaşma entropiyası öz növbəsində fəal kompleks və başlanğıc molekulların quruluşu ilə əlaqədardır.

•  

R. Vudvord və R. Xoffman tərəfindən molekulyar orbitalların simmetriyasının saxlanması qaydası verilmişdir. Bu qaydaya görə başlanğıc maddələrin molekullarında qurulan kimyəvi rabitə hesabına əmələ gələn molekulyar orbitalların simmetriyası reaksiya məhsullarının molekulyar orbitallarının simmetriyasına uyğun olmalıdır. Bu qayda fəal kompleksdəki kimyəvi rabitələrə də şamil edilir.

R. Vudvord və R. Xoffman tərəfindən molekulyar orbitalların simmetriyasının saxlanması qaydası verilmişdir. Bu qaydaya görə başlanğıc maddələrin molekullarında qurulan kimyəvi rabitə hesabına əmələ gələn molekulyar orbitalların simmetriyası reaksiya məhsullarının molekulyar orbitallarının simmetriyasına uyğun olmalıdır. Bu qayda fəal kompleksdəki kimyəvi rabitələrə də şamil edilir.

Fəal toqquşmalar nəzəriyyəsindəkiehtimal amili P fəallaşma entropiyasından, yəni reaksiyadan kompleksin əmələ gəlməsi zamanı entropiya dəyişkənliyindən asılıdır. entropiya dəyişkənliyi artması ilə ehtimal amili də artır.

Entropiyanın çox artması fəal kompleksin yaranma ehtimalını da yüksəldir. Belə ki, entropiyanın artması həmçinin prosesin özbaşına getməsi ifadə edir. Qeyd etmək lazımdır ki, reaksiyanın kinetikası üçün entropiya amilinin əhəmiyyəti haqqında molekulların quruluşu ilə sürət sabiti arasında əlaqə yaradılmasına səbəb olmuşdur.

Ədəbiyyat

• T. Ə . Bədəlbəyli – Ağdamski «Fiziki və kolloid kimya» Bakı – 2017
• S. Abbas «Fiziki və kolloid kimya» Bakı – 1999
• Ş. Məmmədova «Fizki və kolloid kimya» Bakı – 2019
• «Üzvi və fiziki kimya» dərs vəsaiti .Baık – 2018
• Y. İ. Gerasimov «Fizki kimya kursu» I cild Bakı - 1968