Kronstadt 1921 Paul Avrich İngilizceden çeviren: Gün Zileli

7.

* Baltiiskii flot v oktiabr'skoi revoliutsii i grazhdanskoi voine. Ed. A.K. Drezen. Leningrad, 1932.

* Barmine, Alexander. One Who Survived.New York, 1945.

* Berkman, Alexander. The "Anti-Climax." Berlin, 1925. Berkman'ın günlüğü, The Bolshevik Myth'in Giriş Bölümü.

* Berkman, Alexander. The Bolshevik Myth (Günlük 1920-1922). New York, 1925. Kronstadt ayaklanması sırasında Petrograd'da bulunan tanınmış bir anarşist tarafından kaleme alınmış son derece ilginç anılar.

* Berkman, Alexander. The Kronstadt Rebellion. Berlin, 1922. Anarşist bakış açısından isyanın kısa, ama anlamlı hikâyesi.

* Bogdanov, A.V. Moriaki-baltiitsy v 1917g. Moskova, 1955.

* Bogdanov, M.A. Razgrom zapadnosibirskogo kulatskoeserovskogo miatezha 1921 g. Tiumen', 1961.

* Boldin, P.I. "Men'sheviki v Kronshtadtskom miatezhe," Krasnaia Letopis', 1931, No.3, s.5-31.

* Browder, R.P. ve A.F. Kerensky, eds. The Russian Provisional Government, 1917. 3 cilt. Stanford, 1961.

s.250

* Bunyan James. The Origin of Forced Labor in the Soviet State, 1917-1921: Documents and Materials. Baltimore, 1967.

* Carr, Edward Hallett. The Bolshevik Revolution, 1917-1923. 3 cilt, New York, 1951-1953. (Türkçede: Bolşevik Devrimi, Cilt I, çev: Orhan Suda, Metis, 1989; Cilt II, çev: Orhan Suda, Metis, 1998; Cilt III, çev: Tuncay Birkan, Metis, 2004.) Kronstadt hakkında çok az şey söylemekle birlikte, ihtilalci dönemdeki Bolşevik teori ve pratik üzerine anıtsal bir çalışma.

* Carroll, E. Malcolm. Soviet Communism and Western Opinion, 1919-1921. Chapel Hill, 1965.

* Chamberlin, William Henry. The Russian Revolution, 1917-1921. 2 cilt, New York, 1935. Ilk basımının üzerinden otuz yıldan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen devrimin önemli bir tarihsel anlatımı olarak değerini koruyan bir eser.

* Ciliga, Anton. The Kronstadt Revolt. Londra, 1942. Kısa ama etkili bir analiz. (Türkçede: Kronstadt Ayaklanması, çev: Gün Zileli, Apolitika dergisinin içinde, sayı:4, Mayıs 1996, s.65-68.)

* Cohn, Norman. Warrant for Genocide. Londra, 1967.

* Crossman, Richard, ed. The God That Failed. New York, 1950.

* Dallin, David ve Boris Nicolaevsky. Forced Labor in Soviet Russia. New Haven, 1947.

* Dan, F.I. Dva goda skitanii (1919-1921). Berlin, 1922. Isyan sırasında Petrograd'da hapiste bulunan bir Menşevik liderin son derece önemli anıları.

* Daniels, Robert V. The Conscience of the Revolution: Communist Opposition in Soviet Russia. Cambridge, Mass., 1960. Komünist parti içindeki muhalefet hareketleri hakkında önde gelen bir çalışma.

* Daniels, Robert V. "The Kronstadt Revolt of 1921: A Study in the Dynamics of Revolution." American Slavic and East European Review, X, Aralık 1951, 241-54. Yararlı bir makale.

* Degras, Jane, ed. The Communist International, 1919-1943. 3 cilt, Londra, 1956-1965.

* Desiatyi s''ezd RKP (b), mart 1921 goda. Moskova, 1963. Isyan sırasında Moskova'da toplanan dramatik Onuncu Parti Kongresi'nin tutanakları.

s.251

* Deutscher, Isaac. The Prophed Armed: Trotsky 1879-1921. New York, 1954. Üç ciltlik biyografinin birinci cildi. (Türkçede: Silâhlı Peygamber: Troçki 1879-1921. çev: Rasih Güran, Ağaoğlu Yayınları, 1969. Üç cilt de çevrilmiştir.)

* Deutscher, Isaac. Sovyet Sendikaları. Londra, 1950. 1920-1921 sendikalar sorunu üzerindeki çatışma konusunda özlü ve güzel bir tartışma.

* Devar Margaret. Labour Policy in the USSR. 1917-1928. Londra, 1956.

* Dukes, Paul. Red Dusk and the Marrow. New York, 1922.

* Dukes, Paul. The Story of "ST 25." Londra, 1938.

* Dybenko, P.E. Iz nedr tsarskogo flota k velikomu Oktiabriu. Moskova, 1928.

* Erickson, John. The Soviet High Command. Londra, 1962. Sovyet silâhlı kuvvetlerinin tarihine ilişkin önemli bir çalışma.

* Fainsod, Merle. Smolensk under Soviet Rule. Cambridge, Mass., 1958.

* Fedeli, Ugo. Dalla insurrezione dei contadini in Ucraina alla rivolta di Cronstadt. Milan, 1950.

* Fischer, Louis. The Soviets in World Affairs. 2 cilt, Princeton, 1951.

* Fischer, Harold H. The Famine in Soviet Russia, 1919-1923. New York, 1927.

* Flerovskii, I.P. Bol'shevistskii Kronshtadt v 1917 godu (po lichnym vospominaniiam). Leningrad, 1957.

* Flerovskii, I.P. "Iiul'skii politicheskii urok," Proletarskaia Revoluitsiia, 1926, No7, s.57-89.

* Flerovskii, I.P. "Miatezh mobilizovannykh matrosov v Peterburge 14 oktiabria 1918 g.," Proletarskaia Revoliutsiia, 1926, No.8, s.218-37. 1921 isyanının önceli olan 1918 isyanı hakkında bilgi veren bir çalışma.

* Genkina, E.B. Perekhod Sovetskogo gosudastva k novoi ekonomicheskoi politike (1921-1922). Moskova, 1954.

* Genkina, E.B. "V.I. Lenin i perekhod k novoi ekonomicheskoi politike," Voprosy Istorii, 1964, No.5, s.3-27.

s.252

* Goldman, Emma. Living My Life. New York, 1931. Ünlü bir anarşist tarafından kaleme alınmış, Kronstadt ayaklanması hakkında canlı izlenimler de içeren bir otobiyografi. (Türkçede: Hayatımı Yaşarken, Cilt I, çev: Beril Eyüboğlu, 1996; Cilt II, çev: Emine Özkaya, 1997, Metis-Kaos.)

* Goldman, Emma. Trotsky Protests Too Much. Glaskow, 1938. Troçki'ye, Kronstadt konusunda verilmiş bir yanıt.

* Golinkov, D.L. "Razgrom ochagov vnutrennei kontrevoliutsii v Sovetskoi Rossii," Voprosy Istorii, 1968, No.1, s.133-49.

* Goneniia na anarkhizm v Sovetskoi Rossii. Berlin, 1922.

* Grazhdanskaia voina, 1918-1921. 3 cilt, Moskova, 1928-1930. Birinci ciltte, Bolşevik askeri lider S. Uritsky'nin Kronstadt'a yaptığı saldırı hakkında yararlı bir askeri haritayı da içeren bir makale bulunmaktadır.

* Great Britain, Documents on British Foreign Policy, 1919-1939. Birinci Diziler, XII. Londra, 1962.

* Iarchuk, E. Kronshtadt v russkoi revoliutsii. New York, 1923. 1917 Kronstadt'ının bir anarşist tarafından anlatımı.

* Iz istorii Vserossssiiskoi chrezvychainoi komissii, 1917-1921 gg. Sbornik dokumentov. Moskova, 1958.

* Kak tambovskie krest'iane boriatsia za svobodu. n.p., 1921. Tambov'daki köylü ayaklanması üzerine bir SR broşürü.

* Katkov, George. "The Kronstadt Rising," St. Antony's Papers, No.6, Londra, 1959, s.9-74. Bir öncü çalışma.

* Kogan, F. Kronshtadt v 1905-1906 gg. Moskova, 1926.

* Kolbin, I.N. "Kronshtadt ot fevralia do kornilovskikh dnei," Krasnaia Letopis', 1927, No2, s.134-61.

* Kolbin, I.N. Kronshtadt v 1917 godu. Moskova, 1932.

* Kollontai, Alexandra. The Workers' Opposition in Russia.. Chicago, 1921.

* Korablev, Iu. Revoliutsionnye vosstaniia na Baltike v 1905-1906 gg. Leningrad, 1956.

* Kornatovskii, N.A., ed. Kronshtadtskii miatezh: sbornik statei, vospominanii i dokumentov. Leningrad, 1931. Isyan üzerine anı ve belgelerden oluşan temel bir koleksiyon.

s.253

* Kritsman, L.N. Geroicheskii period velikoi russkoi revoliutsii. Ikinci baskı, Moskova, 1926. Savaş Komünizmi üzerine derinlemesine bir inceleme.

* Kronshtadt: kratkii putevoditel'. Ed. I.P. Vinokurov et al. Leningrad, 1963.

* "Kronshtadtskoe vosstanie 1906 g.," Krasnyi Arkhiv, 1936, No.4, s.91-116.

* Kronshtadtskoe vosstanie, 1921-1956. Berlin, 1956. Bilimsel değeri önemsiz bir çalışma.

* Kuz'min, M. Kronshtadtskii miatezh. Leningrad, 1931. Tarihçinin sınırlı ölçüde yararlanabileceği bir popüler tarih yazımı.

* Kuznetsov, V. Iz vospominanii politrabotnika. Moskova, 1930.

* Lazarevich (küçük ismi yok). "Kronshtadtskoe vosstanie," Bor'ba, 1921, Nos. 1-2, s.3-8. SR bakışaçısından yararlı bir analiz.

* Leites, K. Recent Economic Developments in Russia. Londra, 1922.

* Lenin, V.I. Polnoe sobranie sochinenii. 5. baskı, 55 cilt, Moskova, 1958-1965.

* Lentsner, L.A. Kronshtadt v 1905-1906 gg.: vospominaniia. Moskova, 1956.

* Leonidov, O. Likvidatsiia Kronshtadtskogo miatezha (mart 1921 g.). Moskova, 1939. Stalinist bir risale.

* Liddell Hart, B.H., ed. The Red Army. New York, 1956.

* Lukomskii, A.S. Vospominaniia. 2 cilt, Berlin, 1922.

* Lur'e, M.l., ed. "Kronshtadtskie moriaki v. iiul'skom vystuplenii 1917 goda," Krasnaia Letopis', 1932, No.3, s.76-105.

* Lur'e, M.l. "Kronshtadtskii miatezh 1921 goda v Sovetskoi i beloi literaturec i pechati," Krasnaia Letopis', 1931, No.2, s.225-40. Yararlı bir bibliyografik çalışma.

* Lur'e, M.l. "Otsenka Kronshtadtskogo miatezha v proizvedeniiakh V.I. Lenina," Krasnaia Letopis', 1931, No.3, s.166-75. Ayaklanma hakkında Lenin'in açıklamaları.

s.254

* Macdonald, Dwight. "Kronstadt Again," The New International, Ekim 1939, s.315-16.

* Macdonald, Dwight. "Once More: Kronstadt," The New International, Temmuz 1938, s.212-14. Troçki'ye keskin bir yanıt.

* Makhno, N.I. "Pamiati Kronshtadtskogo vosstaniia," Delo Truda, 1926, No.10, s.3-4.

* Maximoff, G.P. The Guillotine at Work. Chicago, 1940.

* Medvedev, V.K. "Kronshtadt v iiul'skie dni 1917 goda," Istoricheskie Zapiski, XLII, 1953, 262-75.

* Mett, Ida. La Commune de Cronstadt: Crépuscule sanglant des Soviets. Paris, 1949. Anarşist perspektifle kaleme alınmış kısa, ama bilgi dolu ve duyarlı bir tarih çalışması. Ingilizce çevirisi, az da olsa kısaltılmış: The Kronstadt Commune, Londra, 1967, Solidarity Press. (Türkçede: Kronstadt Ayaklanması, çev: R.Macit, 1987, Sokak Yayınları; Kronstadt 1921, çev: R.Macit, Ümit Altuğ, 1998, Kaos Yayınları.)

* Miliukov, P.N. Russia Today and Tomorrow. New York, 1922.

* Morizet, André. Chez Lénine et Trotski, Moskou 1921. Paris, 1922.

* Nestroev, G. Maksimalizm i bol'shevizm. Moskova, 1919.

* Nikulin, L.V. Tukhachevskii. Moskova, 1964.

* "Obrazovanie severo-zapadnogo Pravitel'stva," Arkhiv ruskoi revoliutsii, I, 1922, 295-308.

* Oktiabr'skii shkval (Moriaki Baltiiskogo flova v 1917 godu). Eds. P.F. Kudelli ve I.V. Egorov, Leningrad, 1927.

* Osinskii, N. (V.V. Obolenskii). Gosudarstvennoe regulirovanie krest'ianskogo khoziaistva. Moskova, 1920.

* Parvilahti, Unto. Beria's Gardens: A Slave Laborer's Experiences in the Soviet Utopia. New York, 1960.

* Pearce, Brian. "1921 and All That." Labour Review, V, Ekim-Kasım 1960, 84-92.

* Petrash, V.V. Moriaki Baltiiskogo flota v bor'be za poredu Oktiabria. Leningrad, 1966.

* Petrichenko, S.M. "O prichinakh Kronshtadtskogo vosstania," Znamia Bor'by, Nos. 14-15 Aralık 1925- Ocak 1926, s.4-8.

s.255

* Petrichenko, S.M. Pravda o Kronshtadtskikh sobytiiakh. n.p., 1921. Bu ve önündeki giriş, isyanın başta gelen liderinin önemli bir anlatımıdır.

* Petrov-Skitaletz, E. The Kronstadt Thesis for a Free Russian Government. New York, 1964.

* Poliakov, Iu. A. Perekhod k nepu i Sovetskoe krest'ianstvo. Moskova, 1967. Isyan sırasında Rus köylülüğü üzerine bilgi verici bir çalışma.

* Pollack, Emanuel. The Kronstadt Rebellion. New York, 1959. Ağırlık olarak Berkman ve diğer bir iki çalışma üzerine eğilen bir kitap.

* Pravda o Kronshtadte. Prague, 1921. Asi günlük gazetenin bütün nüshalarını içeren çok önemli bir kaynak.

* Prokopovitch, S.N. The Economic Condition of Soviet Russia. Londra, 1924.

* Pukhov, A.S. Baltiiskii flot na zashchite Petrograda (1919 g.) Moskova, 1958.

* Pukhov. A.S. Kronshtadtskii miatezh v 1921 g. Leningrad, 1931. En iyi Sovyet anlatımı. Krasnaia Letopis'de, 1930-31'de tefrika halinde yayımlanan biçimi bir ölçüde farklıdır.

* Pukhov, G.S. Kak vooruzhalsia Petrograd. Moskova, 1933.

* Rabinovich, S.E. "Delegaty 10-go s''ezda RKP (b) pod Kronshtadtom v 1921 godu," Krasnaia Letopis', 1931, No.2, s.22-55.

* Rabinowitch, Alexander. Prelude to Revolution: The Petrograd Bolsheviks and the July 1917 Uprising. Bloomington, 1968.

* Rabota eserov zagranitsei. Moskova, 1922. Isyancılara yardım toplayan SR sürgünlerinden mektuplar da içerir.

* Rafail, M.A. Kronshtadtskii miatezh (Iz dnevnika politrabotnika). n.p. (Harkov), 1921. Kronstadt cephesine gönüllü olarak giden bir Onuncu Parti Kongresi Delegesinden anılar.

s.256

* Raskol'nikov, F.F. Kronshtadt i Piter v 1917 godu. Moskova, 1925.

* Rotin, I.P. Stranitsa istoril partii. Moskova, 1958.

* Schapiro, Leonard. The Communist Party of the Soviet Union. New York, 1960. Partinin genel tarihi üzerine en iyi çalışma.

* Schapiro, Leonard. The Origin of the Communist Autocracy. Cambridge, Mass., 1956. Isyanın mükemmel bir kısa analizini içeren önemli bir çalışma.

* Scheuer, Georg. Von Lenin bis...? Die Geschichte einer Konterrevolution. Viyana, 1954.

* Serge, Victor. Memoirs of a Revolutionary, 1901-1941. Çeviren ve yayına hazırlayan: Peter Sedgwick. Londra, 1963. Isyancıları eleştirmekle birlikte onlara sempati duyan, son derece önemli anılar. (Türkçede: Bu kitap Türkçede, Bir Devrimcinin Anıları adıyla 1960'lı ve 1990'lı yıllarda iki kere yayımlandı. Ilk basım elimizde olmadığından çevirenin adını, net olarak yılını ve yayınevini veremiyoruz. Ikinci basım ise -çev: Celal Kapkın, Pencere Yayınları, 1991- okunmayacak kadar kötü bir çeviridir.)

* Serge, Victor. "Once More: Kronstadt," The New International, Temmuz 1938, s.211-212.

* Serge, Victor. "Reply to Trotsky," The New International, Şubat 1939, s.53-54.

* Shelov, A.V. Istoricheskii ocherk kreposti Kronstadt. Kronstadt, 1904. Kronstadt'ın erken dönem tarihine ilişkin ayrıntılı bir anlatım.

* Singleton, Seth. "The Tambov Revolt (1920-1921). Slavic Review, XV, Eylül 1966, 497-512.

* Slepkov, A. Kronshtadtskii miatezh. Moskova, 1928.

* Smith, C. Jay. Finland and the Russian Revolution, 1917-1922. Atina, Ga., 1958.

* Sofinov, P.G. Istoricheskii povorot (perekhod k novoi ekonomicheskoi politike). Moskova, 1964.

* Soiuz S-R Maksimalistov. O rabochem kontrole, Moskova, 1918.

* Soiuz S-R Maksimalistov. Trudovaia sovetskaia respublika. Moskova, 1918.

* Steinberg, I.N. Als Volkskommissar war. Münih, 1929.

* Steinberg, I.N. In the Workshop of the Revolution. New York, 1953.

s.257

* Sukhanov, N.N. The Russian Revolution, 1917. Çeviren ve yayına hazırlayan: Joel Carmichael. New York, 1955.

* Todorskii, A.I. Marshal Tukhachevskii. Moskova, 1963.

* Trifonov, I.IA. Klassy i klassovaia bor'ba v SSSR v nachale nepa (1921-1923 gg.). Cilt:I. Bor'ba s vooruszhennoi kulatskoi kontrrevoliutsiei. Leningrad, 1964. 1920-1922 köylü ayaklanmalarına ilişkin tam bir bibliyografik makaleyi de içermektedir.

* Trotskii, L.D. "Eshche ob usmirenii Kronshtadta," Biulleten' Oppozitsii, Ekim 1938, s.10. Ingilizceye, "More on the Supression of Kronstadt," başlığıyla çevrilmiştir. The New International, Ağustos 1938, s.249-50.

* Trotskii, L.D. The Revolution Betrayed, New York, 1937. (Türkçede: Ihanete Uğrayan Devrim, çev: ?, Köz Yayınları, 1978.)

* Trotskii, L.D. Kak vooruzhalas' revoliutsiia. 3 cilt, Moskova, 1923-1925.

* Trotskii, L.D. "Shumikha vokrug Kronshtadta," Biulleten' Oppozitsii, Mayıs-Haziran, 1938, s.22-26. Ingilizceye, "Hue and Cry Over Kronstadt," başlığıyla çevrilmiştir. The New International, Nisan 1938, s.103-106. Bu yazı, Troçki'nin, Kronstadt'daki rolü konusunda bir savunma niteliğindedir.

* Trotskii, L.D. Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence.New York, 1946.

* Tseidler, G. O snabzhenii Peterburga. Viborg, 1921.

* Tukhachevskii, M.N. "Bor'ba s kontrrevoliutsionnymi vosstaniiami," Voina i Revoliutsiia, 1926, No.8, s.3-15. Antonov'un bastırılması üzerine.

* Vardin, I. Revoliutsiia i men'shevizm. Moskova, 1925.

* V ogne revoliutsii. Ed. L. Gurvich. Moskova, 1933.

* Voennye moriaki v period pervoi russkoi revoliutsii, 1905-1907 gg. Ed. S.F. Naida. Moskova, 1955.

* Voennye vosstaniia v Baltike v 1905-1906 gg. Ed. A.K. Drezen. Moskova, 1933.

* Voline (V.M. Eikhenbaum). La Révolution inconnue (1917-1921). Paris, 1947. Anarşist bakış açısından isyan üzerine ilginç bir bölüm.

s.258

* Voronevskii, V. ve N. Khenrikson. Kronshtadtskaia krepost'- kliuch k Leningradu. Leningrad, 1926.

* Voroshilov, K.E. "Iz istorii podavleniia Kronshtadtskogo miatezha," Voenno-Istoricheskii Zhurnal, 1961, No.3, s.15-35.

* Vos'moi vserossiiskii s''ezd sovelov rabochikh, krest'ianskikh, krasnoarmeiskikh i kazah'ikh deputatov. Stenograficheskii otchet (22-29 dekabria 1920 goda). Moskova, 1921.

* White, D. Fedotoff. The Growth of the Red Army. Princeton, 1944. Rus Imparatorluk Donanmasının eski ve bilgi sahibi bir subayı tarafından kaleme alınmış değerli bir çalışma. Ayaklanmanın askeri yanının güzel bir anlatımı.

* Wollenberg, Erich. The Red Army. Londra, 1938.

* Wrangel, P.N. The Memoirs of General Wrangel. Londra, 1930.

* Wright, John G. The Truth About Kronstadt. New York, 1938. Troçki taraftarı bir Bolşevik savunusu.

* Za 5 let, 1917-1922: sbornik Ts.K.R.K.P. Moskova, 1922.

* Zhakovshchikov, K. Razgrom Kronshtadtkogo kontrrevoliutsionnogo miatezha v 1921 godu. Leningrad, 1941. Stalinist bir tarih yazımı.

* Zubelevich, Iu. Kronshtadt: Vospominaniia revoliutsionerki, 1906 god. Kronstadt, n.d.

DÖNEMIN GAZETE VE DERGILERI

Daily Herald. Londra.

L'Echo de Paris.

Golos Rossii. Berlin.

Izvestiia Vremennogo Revoliutsionnogo Komiteta Matrosov, Kranoarmeitsev i Rabochikh gor. Kronshtadta. Kronstadt.

Izvestiia Petrogradskogo Soveta Rabochikh i Krasnoarmeiskikh Deputatov. Petrograd.

Izvestiia VTsIK. Moskova.

Krasnaia Gazete. Petrograd.

Maksimalist. Moskova.

Le Matin. Paris.

Narodnoe Delo. Reval.

New York Times.

New York Tribune.

Novaia Russkaia Zhizn'. Helsingfors.

Novyi Mir. Berlin.

Obshchee Delo. Paris.

Petrogradskaia Pravda. Petrograd.

Poslednie Novostii. Paris.

Pravda. Moskova.

Revoliutsionnaia Rossia. Prad.

Rul'. Berlin.

Sotsialisticheskii Vestnik. Berlin.

The Times. Londra.

Voennoe Znanie. Moskova.

Volia Rossii. Prag.

1 V. I. Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, 5. baskı, 55 cilt, Moskova, 1958-1965, XLIII, 138.

2 Richard Crossman, ed., The God That Failed, New York, 1950, s.207.

* Otokratik monarşi. ç.n.

3 Vos'moi vserossiiskii s"ezd sovetov rabochikh, krest'ianskikh, krasnoarmeiskikh i kazach'ikh deputatov: stenograficheskii otchet (22-29 dekabria 1920 goda), Moskova, 1921, s.16.

* Rusya'nın tarihinde, 1584-1613 dönemine verilen ad. Bu dönemde monarşi, yabancı istilalarla, toplumsal karışıklıklarla ve ekonomik krizle büyük bir istikrarsızlık yaşamıştır. ç.n.

4 L. N. Kritsman, Geroicheskii period velikoi russkoi revoliutsii, 2. baskı., Moskova, 1926, s.166.

5 Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, XLIII, 219.

6 Kritsman, Geroicheskii miatezh 1921 g., Leningrad, 1931, s.39

7 A. S. Pukhov, Kronshtadtskii miatezh 1921 g., Leningrad, 1931, s.8.

8 Bkz. Kritsman, Greoicheskii period velikoi russkoi revoliutsii, ss. 163-61.

9 Bkz. E.H.Carr, The Bolshevik Revolution, 1917-1923, 3 cilt., New York, 1951-1953, II, 39-46. Türkçesi: Bolşevik Devrimi, 1. Cilt. çev: Orhan Suda, Metis, 1989.

10 Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, XXXVIII, 200.

11 Age., XLIV, 43. Bolşevikler, Mart 1918'de isimlerini resmen Komünist olarak değiştirdiler.

12 Merle Fainsod, Smolensk under Soviet Rule, Cambridge, Mass, 1958, s.43.

13 Sovyet Rusya'nın çeşitli bölgelerindeki köylü ayaklanmalarının ayrıntılı bir haritası I. Ia. Trifonov tarafından verilmiştir. Klassy i klassovaia bor'ba v SSSR v nachale nepa (1921-1923 gg.), cilt.I: Bor'ba s vooruzhennoi kulatskoi kontrrevoliutsiei, Leningrad, 1964.

14 Desiatyi s''ezd RKP(b), mart 1921 goda, Moskova, 1963, s.23.

* 1358 yılında Fransa'da, Yüz Yıl Savaşlarının yol açtığı zorlukların sonucu patlak veren bir köylü isyanı. ç.n.

15 Seth Singleton, "The Tambov Revolt (1920-1921)," Slavic Review, XXV (Eylül 1966), 499.

* Rusçada chernyizelmya. Rusya'nın ılıman bölgelerinde çürümüş bitkilerin mayalanmasıyla meydana gelmiş kara toprak alanları. ç.n.

16 Bkz. Age., pp. 497-512 ; ve Antonovshchina, Tambov, 1923.

17 Trifonov, Klassy i klassovaia bor'ba v SSSR, I, 4-5; Iu. A. Poliakov, Perekhod k nepu i sovetskoe krest'inastvo, Moskova, 1967, s.205-206. Harvard Üniversitesindeki Troçki arşivleri de 1920-1921 köylü ayaklanmaları hakkında çok sayıda döküman içermektedir.

18 Singleton, "The Tambov Revolt," Slavic Review, XXV, 500; kak tambovskie krest'iane boriatsia za svobodu, n.p., 1921, s.12-13.

19 Poliakov, Perekhod k nepu, s.213 dipnot.

20 N. Osinskii, Gosudarstvennoe regulirovanie krest'ianskogo khoziaustva, Moskova, 1920, s.8-9

21 Vos'moi vserossiiskii s''ezd sovetov, s.37-43, 50-57, 122-123, 200-201.

22 Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, XLII, 382-86.

23 Bkz. Lenin'in , Yiyecek Komiser Temsilcisi N. P. Briukhanov'a gönderdiği 21 Ekim 1920 tarihli not: Age., LI, 313.

24 Age., XLII, 51.

25 Vos'moi vserossiiskii s''ezd sovetov, s.10 dn.

26 Lenin, Polnoe sobranie sochininii, XLI, 362-63.

27 Vos'moi vserossiiskii s''ezd sovetov, s.268.

28 Age., s.30.

29 Za 5 let, 1917-1922: Ts.K.R.K.P., Moskova, 1922, s.408; Kritsman, Geroicheskii period velikoi russkoi revoliutsii, s.163-64. Cf. N.A. Kornatovskii (yayına hazırlayan)'deki rakkamlar, Kronshtadtskii miatezh: sbornik statei, vospominanii i dokumentov, Leningrad, 1931, s.8-9; ve Grazhdanskaia voina'da, 1918-1921, 3 cilt., Moskova, 1928-1930, I, 361.

30 Vos'moi vserossiiskii s''ezd sovetov, s.160; Za 5 let, s.408. Toplam olarak, 3,762 demiryolu köprüsü ve 3,597 karayolu köprüsü yıkıldığı gibi, 1,200 mil demiryolu ve 60,000 mil telgraf teli tahrip edilmiştir: Erich Wollenberg, The Red Army, Londra, 1938, s.110.

31 Lazarevich, "Kroshtadtskoe vosstanie," Bor'ba, 1921, Nos. 1-2, s.3-5.

32 Pupkov, Kronshtadtskii miatezh, s.23

33 A. Slepkov, Kronshtadtskii miatezh, Moskova, 1928, s.13.

34 Pupkov, Kronshtadtskii miatezh, s.11.

35 Age., s.23; Lazarevich, "Kronshtadtskoe vosstanie," Bor'ba, 1921, Nos. 1-2, s.3-5.

* Malla ödeme. ç.n.

36 Yukarıdaki rakamlar şuralardan alınmıştır: Krasnaia Gazeta, 9 Şubat 1921; Kritsman, Geroicheskii period velikoi russkoi revoliutsii, s.52; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.19.

37 S. N. Prokopovitch, The Economic Condition of Soviet Russia, Londra, 1924, s.20-25. Bkz. aynı zamanda, K. Leites, Recent Economic Developments in Russia, Londra, 1922, s.131 dn.

38 Bkz. Alexander Berkman, The Kronstadt Rebellion, Berlin 1922, s.10.

39 Bkz. James Bunyan, The Origin of Forced Labor in the Soviet State, 1917-1921: Documents and Materials, Baltimore, 1967, s.89dn., 135-36.

40 Bkz. Paul Avrich, "The Bolshevik Revolution and Workers' Control in Russian Industry," Slavic Review, XXII (Mart 1963), 47-63.

41 Kritsman, Geroicheskii period velikoi russkoi revoliutsii, s.206.

42 Age., s.197-98. 2 Şubat, 1921, Lenin, "Moskova'nın nüfusunun beyaz yakalılar tarafından şişirildiğinden" şikayet etmiş ve bu konuda bir şeyler yapılması gerektiğini belirtmiştir: Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, LII, 65.

43 Sendika sorunu üzerine yapılan tartışmalar için bkz. Robert V. Daniels, The Conscience of the Revolution, Cambridge, Mass., 1960, s.119-36; ve Isaac Deutscher, Sovyet Sendikaları, Londra, 1950, s.42-52.

44 Alexandra Kollontay, The Workers' Opposition In Russia, Chicago, 1921, s.22-23. Cf. Pravda'da, Işçi Muhalefetinin tezleri, 25 Ocak 1921.

45 Lenin, Polnoe sobranie sochinennii, XLII, 234.

46 Alexander Berkman, The Bolshevik Myth (Diary 1920-1922), New York, 1925, s.319; Berkman, The "Anti-Climax," Berlin, 1925, s.12.

47 Vos'moi vserossiiskii s''ezd sovetov, s.55-57, 122-123.

48 Pravda, 22 Ocak 1921.

49 Poliakov, Perekhod k nepu, s.233.

50 New York Times, 6 Mart 1921.

51 "Sobytiia v Petrograde," Maklakov Arşivi, Dizi. A, Paket 5, No. 13; "Pis'mo iz Petrograda ot poloviny fevralia 1921 goda," Miller Arşivi, Dosya. 5M, No.5; Novyi Mir, Mart 1, 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8245. Quarton'a göre , diğer şehirlere yayılmasını önlemek için bu gösteriler Sovyet basınında verilmemiştir.

52 Angelica Balabanoff, My Life as a Rebel, New York, 1938, s.261.

53 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.19

54 Pravda, 12 Şubat 1921.

55 F. I. Dan, Dva goda skitanii (1919-1921), Berlin, 1922, s.104-105.

56 "Sobytiia v Petrograde," Maklakov Arşivi, Dizi. A, Paket 5, No. 13; Novaia Russkaia Zhizn, 8 Mart 1921.

57 Pravda o Kronshtadte, Prag, 1921, s.6; Pukhov, Kronshtadskii miatezh, s.29-30; Kornatovskii, Yayına hazırlayan., Kronshtadtskii miatezh, s.130; Berkman, The Bolshevik Myth, s.291-92.

58 Petrogradskaia Pravda, 25 ve 26 Şubat 1921; Izvestia Petrogradskogo Soveta, 26 Şubat 1921. Antselovich, Petrograd Savunma Komitesinde, yalnızca ilk birkaç gün göründü. Daha sonra komitenin bütün emir ve kararları, Zinovyev, Lashevich ve Avrov tarafından imzalandı.

59 Krasnaia Gazeta, 24 Şubat 1921.

60 Izvestiia Petrogradskogo Soveta, 25 Şubat 1921; Petrogradskaia Pravda, 26 Şubat 1921.

61 Bkz. örneğin, Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.138-144.

62 Dan, Dva goda skitanii, s.105.

63 Pravda o Kronshtadte, s.6; Berkman, The Kronstadt Rebellion, s.7.

64 Dan, Dva goda skitanii, s.107.

65 Berkman, The Bolshevik Myth, s.292.

66 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.26.

67 Age. Bu bildirinin ve yukarda alıntı yapılan Menşeviklerin bildirisinin metni Pravda o Kronshtadte'de de bulunabilir, s.6-7; Berkman, The Krondstadt Rebellion, s.7-8; ve Slepkov, Kronshtadtskii miatezh, s.18.

68 Bkz. P. I. Boldin, "Men'sheviki v Kronshtadtskom miatezhe," Krasnaia Letopis', 1931, No. 3, s.13-14.

69 Dan, Dva goda skitanii, s.107.

70 Izvestiia Petrogradskogo Soveta, 1 Mart 1921.

71 Novaia Russkaia Zhizn', 8 Mart 1921; Ulusal Arşiv, 861.00/8253. Yahudi düşmanlığının yeniden dirilmesi üzerine bkz. Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.32; ve Emma Goldman, Living My Life, New York, 1931, s.675-676, (Türkçesi: Hayatımı Yaşarken, c. II, çev: Emine Özkaya, Kaos-Metis, 1997, s.832-834)

72 Dan, Dva goda skitanii, s.108.

73 Leonard Schapiro, The Origin of the Communist Autocracy, Cambridge, Mass., 1956, s.205.

74 Victor Serge, Memoirs of a Revolutionary, 1901-1941, Londra, 1963, s.130, Gorki'nin kendisi de, bundan kısa bir süre sonra ülkeyi terketti.

75 E. Goldman, Hayatımı Yaşarken, c.II, s.884.

76 Quarton'dan Amerikan Dışişleri Sekreterliğine, 4 Mart 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8241.

77 Krasnaia Gazeta, 27 Şubat 1921. 300.000 ton kömür satın alma kararı, Emek ve Savunma Konseyi tarafından 1 Şubat'ta zaten alınmıştı: Bkz. Lenin, Polnoe sobranie sochinenni, LII, 63.

78Izvestiia Petrogradskogo Soveta, 1 Mart 1921; Krasnaia Gazeta, 1 Mart 1921.

79 E. Goldman, Hayatımı Yaşarken, c.II, s.893.

* Dokuzuncu yüzyılda Rusya'da hükümdarlık kuran Iskandinav denizcilerinden biri. ç.n.

80 Kronshtadt: kratkii putevoditel', Leningrad, 1963, s.77. Kronstadt hakkında diğer bilgiler Entsiklopedicheskii slovar', St. Petersburg, 1895, XVIA'da, s.823-24'de; Britannica Ansiklopedisi, 11. baskı, XV, s.927-28'de; ve Voline, La Revolution inconnue (1917-1921), Paris, 1947, s.408-10'da bulunabilir. Kronstadt'ın daha eski tarihi için bkz. A. V. Shelov, Istoricheskii ocherk kreposti Kronshtadt, Kronstadt, 1904.

81 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.49

82 F. Kogan, Kronshtadt v 1905-1906 gg., Moskova, 1926, s.7-13.

83 V. Voronevskii ve N. Khenrikson, Kronshtadtskaia krepost' - kliuch k Leningradu, Leningrad, 1926, s.10-16; Iu. Korablev, Revoliutsionnye vosstaniia na Baltike v 1905-1906 gg., Leningrad, 1956, s.24-30; L. A. Lentsner, Kronshtadt v 1906-1906 gg., vospominaniia, Moskova, 1956, s.156-65. 1905 ve 1906 yıllarındaki Kronstadt ayaklanmaları hakkında daha fazla malzeme için bkz. the documents collected in voennye vosstaniia v Baltike v 1905-06 gg., Moskova, 1933; ve Voennye moriaki v period pervoi russkoi revoliutsii, 1905-1907 gg., Moskova, 1955.

84 "Kronshtadtskoe vosstanie 1906 g.," Krasnyi Arkhiv, 1936, No.4, s.103.

85 Korablev, Revoliutsionnye vosstaniia na Baltike, s.69-103; Lentsner, Kronshtadt v 1905-1906 gg., s.101-24 Lentsner'e göre, 70 isyancıya ölüm cezası verilmişti (bazılarının cezası uygulanmamış olabilir).

86 R. P. Browder ve A. F. Kerensky, Yayına hazırlayanlar., The Russian Provisional Government, 1917, 3. cilt, Stanford, 1961, III, 1296-99.

87 E. Iarchuk, Kronshtadt v russkoi revoliutsii, New York, 1923, s.54; I. P. Flerovskii, Bol'shevistskii Kronshtadt v 1917 godu (polichnym vospominaiiam), Leningrad, 1957, s.17.

88Iarchuk, Kronshtadt v russkoi revoliutsii, s.22-23.

89 Age, s.37, 50.

90 I. P. Flekovskii, "Iiul'skii politicheskii urok," Proletarskaia Revoliutsiia, 1926, No. 7, s.58-59.

91 F. F. Raskol'nikov, Kronshtadt i Piter v 1917 godu, Moskova, 1925, s.29-32.

92 Baltiiskie moriaki v podgotovke i provedenii Velikoi Oktiabr'skoi sotsialisticheskoi revoliutsii, Moskova, 1957, s.19-22; V. V. Petrash, Moriaki Baltiiskogo flota v bor'be za pobedu Oktiabria, Leningrad, 1966, s.52.

93 N. N. Sukhanov, The Russian Revolution, 1917, New York, 1955, s.444-46. Petrograd'daki Haziran ve Temmuz olayları hakkında, bkz. Alexander Rabinowitch, Prelude to Revolution, Bloomington, Ind., 1968

94 Browder ve Kerensky, The Russian Provisional Government, III, 1581-82.

95 I. N. Steinberg, Als ich Volkskommissar war, Münih 1929, s.136-63.

96 Bkz. Paul Avrich, The Russian Anarchists, Princeton, 1967, s.156. Türkçesi: Rusya'da Anarşistler, çev: Celal Kanat, Metis, 1993.

97 P. G. Sofinov, Istoricheskii povorot (perekhod k novoi ekonomicheskoi politike), Moskova, 1964, s.45.

98 Voline, La Revolution inconnue, s.200.

99 Bkz. Schapiro, The Origin of the Communist Autocracy, s.74.

100 L. D. Troçki, Kak vooruzhalas' revoliutsiia, 3 cilt, Moskova, 1923-1925, I, 140, 278.

101 G.S. Pukhov, Kak vooruzhalsia Petrograd, Moskova, 1933, s.36.

102 I. Flerovskii, "Miatezh mobilizovannykh matrosov v Peterburge 14 oktiabria 1918 g.," Proletarskaia Revoliutsiia, 1926, No.8, s.218-37.

103 P. E. Dybenko, Iz nedr tsarskogo flota k velikomu Oktiabriu, Moskova, 1928, s.69.

104 Wollenberg, The Red Army, s.41.

105 Bkz. John Erickson, The Soviet High Command, Londra, 1962, s.25-52.

106 Dybenko, Iz nedr tsarskogo flota, s.199.

107 New York Times, 31 Mart 1921.

108 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.44-54.

109 Age. s.42; Pukhov, "Kronshtadt i Baltiiskii flot pered miatezhem 1921 goda," Krasnaia Letopis', 1930, No.6, s.150-53.

110 Obshchee Delo, 2 Ocak 1921.

111 Lazarevich, "Kronshtadtskoe vosstanie," Bor'ba, 1921, Nos. 1-2, s.3.

112 Ida Mett, La Commune de Cronstadt: Crepuscule sanglant des Soviets, Paris, 1949, s.26; Kornatovskii, Yayına hazırlayan., Kronshtadtskii miatezh, s.13-15.

113 Sotsialisticheskii Vestnik, 18 Mart 1921, s.1.

114 Pukhov, "Kronshtadt i Baltiiskii flot," Krasnaia Letopis', 1930, No.6, s.174-94. Cf. Schapiro, The Origin of the Communist Autocracy, s.299.

115 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s. 50-52; G. P. Maimoff, The Guillotine at Work, Chicago, 1940, s.169.

116 Dan, Dva goda skitanii, s.108; Goldman, Hayatımı Yaşarken, s. 884-885.

117 Dybenko, Iz nedr tsarskogo flota, s.159.

118 S. M. Petrichenko, Pravda o Kronshtadtskikh sobytiiakh, n.p., 1921, s. 6; Petrichenko, "O prichinakh Kronshtadtskogo vosstaniia," Znamia Bor'by, Nos. 14-15, Aralık 1925-Ocak 1926, s.6-7.

119 Pravda o Kronshtadte, s.46-47; Berkman, The Kronstadt Rebellion, s.9-11.

120 V. Kuznetsov, Iz vospominanii politrabotnika, Moskova, 1930, s. 67-68; Revoliutsionnaia Rossiia, 1921, No. 7, s.20; G. A. Cheremshanskii, "Kronshtadtskoe vosstanie, 28 fevralia-19 marta 1921," elyazması, Columbia Rusya Arşivi, Bkz. Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.61; ve Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s. 71-72.

121 "Prichiny, povody, techenie i otsenka Kronshtadtskikh sobytii," elyazması, Hoover Kütüphanesi; Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 23 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8619; Novaia Russkaia Zhizn', 6 Mart 1921.

122 Bkz. Erickson, The Soviet High Command, s.39.

123 Berkman, The Bolshevik Myth, s.294; Serge, Memoirs of a Revolutionary, s.127.

124 Pravda o Kronshtadte, s.10.

125 Goldman, Hayatımı Yaşarken, s.885.

126 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.62; "Interv'iu s chlemani Vremennogo Revoliutsionnogo Komiteta (s matrosami "Petropavlovska" Iakovenko, Karpenko i Arkhipovym)." elyazması, Hoover Library.

127 Serge, Memoirs of a Revolutionary, s.127.

128 Schapiro, The Origin of the Communist Autocracy, s.303, Cf. George Katkov, "The Kronstadt Rising," St. Antony's Papers, No. 6, Londra, 1959, s.28.

129 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.63. 2 Mart konferansının ayrıntıları için bkz. Pravda o Kronshtadte, s.115-17; ve Revoliutsionnaia Rossia, 1921, No. 7, s. 21-22.

130 Bkz. Volia Rossii, 15 Mart 1921; Revoliutsionnaia Rossiia, 1921, No. 8, s. 6-7; New York Times, 31 Mart 1921; ve Edmon Stratton'un Petrichenko ile yaptığı röportaj, 19 Mart 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8470.

131 Pravda o Kronshtadte, s. 116.

132 Age, s.47.

133 Berkman, The Kronstadt Rebellion, s.12-13.

134 Pravda o Kronhtadte, s. 46. Cf. Robert V. Daniels, "The Kronstadt Revolt of 1921: A Study in the Dynamics of Revolution," Amerikan Slavic and East Eurepan Review X (Aralık 1951), 244: ve John G. Wright, The Truth Abaout Kronstadt, New York, 1938.

135 Revoliutsionnaia Rossiia, 1921, No.8, s.8.

136 Pravda o Kronshtadte, s.117.

137 Age, s.12, 48.

138 Age, s.46.

139 Age, s.49; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.69.

140 Trotskii, Kak vooruzhalas' revolutsiia, III, Bölüm I, 203-204; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.40-41; Kornatovskii, Yayına hazırlayan, Kronshtadtsii miatezh, s.12-13; M. L. Lur'e, "Kronshtadtsii miatezh 1921 goda v sovetskoi i beloi literature i pechati," Krasnaia Letopis', 1931, No.2, s.226.

141 Slepkov, Kronshtadtskii miatezh, s.20; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.42; Leon Trotsky, "Hue and Cry Over Kronstadt," The New International, Nisan 1938, s.104.

142 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.21; M. Kuz'min, Kronshtadtskii miatezh, Leningrad, 1931, s.17. Cf. Katkov, "The Kronstadt Rising," St. Antony's Papers, No.6, s21.

143 Bkz, Pukhov'un verdiği rakamlar, Kronshtadtskii miatezh, s.43; Petrash, Moriaki Baltiiskogo flota, s.20-21; ve A. V. Bogdanov, Moriakibaltiitsy v 1917 g., Moskow, 1955, s.15.

144 Cf. D. Fedotoff White, The Growth of the Red Army, Princeton, 1944, s.155; ve Voline, La Revolution Inconnue, s.411-12.

145 Emma Goldman, Trotsky Protests Too Much, Glaskow, 1938, s.7.

146 Pravda o Kronshtadte, s.131, 158. Üyeler hakkında ilginç yorumlarla birlikte diğer bir liste için bkz. "Kak nachalos' vosstanie v Kronshtadte," Miller Arşivi, Dosya. 5M, No.5.

147 Krasnaia Gazeta, 11 Mart 1921.

148 Petrichenko ve diğerlerinden General Wrangel'e, 31 Mayıs 1921, Giers Arşivi, Dosya 88; Helsingfors'daki Birleşik Devletler görevlisinden Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 22 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8628.

149 Petrogradskaia Pravda, 11 Mart 1921; Kornatovvskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.34; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.77.

150 Slepkov, Kronshtadtskii miatezh, s.33; Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s. 156n; I. Vardin, Revoliutsiia i men'shevizm, Moskova, 1925, s.140. Beşinci bölümde Lamanov ve Maximalistlerden daha geniş olarak söz edilecek.

151 Krasnaia Gazeta, 11 Mart 1921. Cf. Kornatovskii'deki arşivde bulunan döküman, Yayına hazırlayan., Kronshtadtskii miatezh, s.228.

152 New York Times, 31 Mart 1921; Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 9 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8740.

153 Pravda, 5 Mart 1921.

154Age, 3 Mart 1921

155 Trotskii, Kak vooruzhalas' revoliutsiia, III, bölüm 1, 203-204.

156 Desiatyi s''ezd RKP (b), s.33.

157 New York Times, 14 Mart 1921.

158 Bkz. Mett, La Commune de Cronstadt, s.80; ve Katkov, "The Kronstadt Rising," St. Antony's Papers, No.6, s.55.

159 Obshchee Delo, 10 Şubat 1921.

160 Age, 21 Ocak 1921.

161 Pravda o Kronshtadte, s.120.

162 Age, s.57, 65.

163 Age, s.131, 158.

164 A. S. Pukhov, "Kronstadt vo vlasti vragov revoliutsii," Krasnia Letopis', 1931, No.1, s.23; Pravda o Kronstadte, s.14.

165 Sotsialisticheskii Vestnik, 5 Nisan 1921, s.5-6.

166 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.83-85; Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 23 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8619.

167 Dan, Dva goda skitanii, s.154.

168 Petrichenko, Pravda o Kronshtadtskikh sobytiiakh, s.8-9.

169 F. Rodishchev (sik.), "V poiskakh spaseniia," Obshchee Delo, 20 Şubat 1921.

170 "Obrazovanie severo-zapadnogo Pravitel'stva," Arkhiv russkoi revoliutsii, I, 1922, s.295, Cf. A. S. Lukomskii, Vospominaniia, 2 cilt, Berlin, 1922, II, 116.

171 A. S. Pukhov, Baltiiskii flot na zashchite Petrograda (1919 g.), Moskova, 1968, s.65-66.

172Age, s.68-74; Izvestiia VTsIK, 18 Haziran 1921. Aynı zamanda bkz, Louis Fischer, The Soviets in World Affairs, 2 cilt, Princeton, 1951, I, 206. Bu sırada Rusya'da bir Ingiliz ajanı olarak bulunan ve Sovyetler tarafından bu işlere karışmakla suçlanan Paul Dukes, herhangi bir kişisel katkıyı ve Ingiltere'nin Ulusal Merkez'le bağlantısını reddetmektedir. Bkz, kendi kitabı, Red Dusk and the Morrow, New York, 1922, s.223; ve The Story of "ST "25," Londra, 1938, s.314.

173 P. n. Miliukov, Russia Today and Tomorrow, New York, 1922, s.125-126.

174 Obshchee Delo, 6 Haziran 1921.

175 P. N. Wrangel, The Memoirs of General Wrangel, Londra, 1930, s.338-39.

176 Sir H. Rumbold'dan Lord Curzon'a, 17 Mart 1921, Great Britain, Documents on British Foreign Policy, 1919-1939, Birinci Dizi, XII, 838.

177 "Dokladnaia zapiska po voprosu ob organizatsii vosstaniia v Kronshtadte," el yazması, Columbia Rusya Arşivi. Metnin Ingilizceden Türkçeye çevrilmiş tam metni için bkz, Ek A.

178 New York Tribune, 7 Ekim 1921.

179 Columbia Rusya Arşivi.

180 G. Tseidler, O snabzhenii Peterburga, Viborg, 1921. Gerçi, "L. G." baş harflerini kullanan başka bir yazarın metnin yazarı olması, az da olsa, ihtimal dahilindedir. Isyan sırasında, Kartashev ve Grimm'in arkadaşları tarafından Helsingfors'da yayınlanan bir gazetede çıkan "L. G." imzalı bir makale, Gizli Muhtırayla önemli benzerlikler arzetmektedir. Bkz, L. G., "Boesposobnost' Kronshtadta," Novaia Russkaia Zhizn', 15 ve 17 Mart 1921.

181 Aynı zamanda, Profesör Kartashev'in başkanlığındaki Rus Ulusal Komitesi'nin, 1921 yazındaki ilk toplantısını burada yaptığı da kaydedilmelidir. Bkz. Obshchee Delo'da, 23 Haziran 1921'de yayımlanan duyuru.

182 Daily Herald, 7 Mart 1921.

183 Daily Herald'ın Riga muhabirine göre, Kronstadt'da bir isyan çıkarmaya ilişkin Beyaz planları, Ocak 1921 gibi bir zamanda hem Ingilizlere, hem de Fransızlara, tanınmış SR Boris Savinkov tarafından iletiliyordu: Age, 18 Mart 1921.

184 "Interv'iu s chlenami Vremennogo Revoliutsionnogo Komiteta," elyazması, Hoover Kütüphanesi. Cf. Kronstadt'dan yollanan 21 Şubat 1921 tarihli esrarengiz bir mektupta, mektubun yazarı kendisinin ve arkadaşlarının "isyan katılımcıları" olduğunu belirttikten sonra yoldaşlarıyla birlikte Bolşevikler alaşağı edilene kadar savaşacaklarını belirtmektedir: Baron Rozen'den M. N. Giers'e, 12 Mart 1921, Miller Arşivi, Dosya. 5M, No5.

185 Katkov, "The Kronstadt Rising," St. Antony's Papers, No.6, s.27. Cf. Daniels, "The Kronstadt Revolt," American Slavic and East European Review, x, 246-47.

186 Pravda o Kronshtadte, s.120.

187 Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 23 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/9619. Cf. "Interv'iu s chelenami Vremennogo Revoliutsionnogo Komiteta," Hoover Kütüphanesi.

188 Petrichenko, "O prichinakh Kronshtadtskogo vosstaniia," Znamia Bor'by, Aralık 1925-Ocak 1926, s.4-8.

189 Pravda o Kronshtadte, s.61.

190 Golos Rossii, 13 Mart 1921.

191 New York Times, 9 Mart 1921.

192 Başlıksız el yazması bülten, Columbia Rusya Arşivi.

193 Obshchee Delo, 6 Mart 1921.

194 Rul', 9, 11 ve 12 Mart 1921; Poslednie Novosti, 9 Mart 1921. Viborg'daki Ulusal Merkez'in, 1919'da, Yudeniç'in Kuzeybatı Ordusuna yardım etmek için, Ticaret ve Endüstri Birliği'nden para aldığı, kaydedilmeye değerdir: Arkhiv russkoi revoliutsii, I, 296.

195 Rul', 18 Mart 1921; Grimm'den Kartashev'e, 11 Mart 1921, Maklakov Arşivi, Dizi A, Paket 5, No.13. Grimm'in komitesinden bir üyenin, Polonya'daki, Boris Savinkov'un anti-Komünist örgütüyle bağları vardı: Grimm'den Giers'e, 15 Mart 1921, Giers Arşivi, Dosya 88.

196 General E. K. Miller, Paris, Helsingfors'daki Ulusal Merkez'e, 14 Mart 1921, Miller Arşivi, Dosya. 5M, No.5; Obshchee Delo, 7 Mart 1921; Rul', 9 Mart 1921; Za Narodnoe Delo, 15 Mart 1921.

* Yazıya geçirilmemiş geçici anlaşma, çn.

197 Bkz. Millet arşivlerindeki, General Miller ile Fransız Dışişleri Bakanlığı arasındaki yazışmalar, Dosya. 5M, No.5.

198 Golos Rossii, 13 Mart 1921.

199 Daily Herald, 14 Mart 1921.

200 Poslednie Novosti, 9 Mart 1921; Za Narodnoe Delo, 15 Mart 1921; Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 23 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8619: "Analysis of Foreign Assistance Rendered to the Cronstadt Revolution."

201 General Kliuev'den General Miller'e, 14 Mart 1921, Miller Arşivi, Dosya. 5M, No.5; Grimm'den Giers'e, 15 Mart 1921, Giers Arşivi, Dosya. 88.

202 Poslednie Novosti, 15 Mart 1921; Novaia Russkaia Zhizn', 12 Mart 1921. Bkz, Maklahov Arşivlerindeki (Dizi A, Paket 5, No.13) ve Miller Arşivlerindeki (Dosya, 5M, No. 5), Ulusal Merkez'in Paris'teki ve Finlandiya'daki liderleri arasındaki yazışmalar (Kartashev, Kliuev, Miller, Grimm, Tseidler).

203 Obshchee Delo, 17 Mart 1921. Paris'teki Rus Kızıl Haç'ına yazdığı bir mektupta Tseidler, ne Britanya, ne de Amerikan Kızıl Haç'ından bir yardım