Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 15
C. Həbs qətimkan tədbiri Maddə 5 § 1 (c) “1. …
Heç kəs qanunla müəyyən olunmuş aşağıdakı hallardan və qaydadan başqa azadlıqdan məhrum edilə bilməz: … (c) hüquq pozuntusunun törədilməsində əsaslı şübhə ilə bağlı şəxsin səlahiyyətli məhkəmə orqanı qarşısında durmasından irəli gələn və ya onun tərəfindən törədilən hüquq pozuntusunun, yaxud törətdikdən sonra gizlənməsinin qarşısını almaq üçün kifayət qədər zəruri əsaslar olduğunun hesab edildiyi hallarda şəxsin qanuni tutulması və ya həbsə alınması;
Həbs və ya tutulmanın məqsədi 63. "S
əlahiyyətli məhkəmə orqanı qarşısında durmasından irəli gələn" ifadəsi 5-ci maddənin 1 (c) yarımbəndində həbs və ya tutulma üçün nəzərdə tutulan üç alternativ əsasa da aiddir (
, §§ 13-14; İrlandiya Birləşmiş Krallığa qarşı , § 196). 64. Şəxs 5-ci maddənin § 1 (c) yarımbəndinə əsasən yalnız cinayət mühakiməsi icraatı çərçivəsində hüquq pozuntusu törətdiyi şübhəsi ilə səlahiyyətli məhkəmə orqanı qarşısında durması məqsədi ilə həbs edilə bilər ( Ceius Litvaya qar.; , § 50;
Şvabe və M.G. Almaniyaya qarşı , § 72). 65. Bu müddəanın ikinci alternativi ("onun tərəfindən törədilən hüquq pozuntusunun qarşısını almaq üçün kifayət qədər zəruri əsaslar olduğu hallarda") həmçinin sözügedən şəxsin artıq cinayət törətmiş olduğu şübhəsi olmadan preventiv məqsədlə tutulmasını deyil, yalnız məhkəməyə qədər həbsi tənzimləyir (
§ 82).
66.
Şübhəli şəxsin məhkəməyə gətirilməsi məqsədinin mövcudluğu bu məqsədin həyata keçib-
keçmədiyindən asılı olmayaraq nəzərdən keçirilməlidir. 5-ci maddənin § 1 (c) yarımbəndinin təyin etdiyi standart polisin həbs və ya nəzarət altında saxlanma zamanı ittiham irəli sürmək üçün yetərli dəlillərə malik olduğunu nəzərdə tutmur (
§ 52; Erda göz Türkiyəyə qarşı , § 51). 5- ci maddənin 1-ci bəndinin (c) yarım bəndi çərçivəsində həbs zamanı dindirilmənin məqsədi həbs üçün əsas təşkil edən konkret şübhənin təsdiq edilməsi və ya aradan qaldırılması yolu ilə cinayət araşdırmasına yardım etməkdir ( Broqan və başqaları Birləşmiş Krallığa qarşı , §§ 52-54; Labita İtaliyaya qarşı [GC], § 155; O’Hara Birləşmiş Krallığa qarşı , § 36). 67. 5- ci maddənin § 1 (c) yarımbəndi çərçivəsində həbs göstərilən məqsədə nail olmaq üçün proporsional tədbir olmalıdır ( Ladent Polşaya qarşı , §§ 55-56). 68. "Səlahiyyətli məhkəmə orqanı" ifadəsi 5-ci maddənin 3-cü bəndinə uyğun olaraq "qanunla məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirmək səlahiyyəti olan hakim və ya başqa vəzifəli şəxsi" bildirir ( Şisser İsveçrəyə qarşı , § 29).
69. Cinay ətin törədildiyinə dair "əsaslı şübhə" obyektiv müşahidəçinin sözügedən şəxsin hüquq pozuntusu törətmiş ola biləcəyi qənaətinə gəlməsi üçün yetərli fakt və ya məlumatın mövcudluğunu nəzərdə tutur (
§ 88; Erdagöz Türkiyəyə qarşı , § 51;
Foks, Kempbell və Hartli Birləşmiş Krallığa qarşı , §
32). Beləliklə, səlahiyyətli orqanların şikayətin əsaslı olub-olmadığını yoxlamaq üçün işlə bağlı başlıca faktları vicdanla araşdırmaması 5-ci maddənin § 1 (c) yarımbəndinə ziddir (
, § 73;
Elçi və başqaları Türkiyəyə qarşı , § 674). 5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
16 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 70. Nəyin "əsaslı" hesab oluna biləcəyi isə işin hallarından asılıdır ( Foks, Kempbell və Hartli Birləşmiş Krallığa qarşı , § 32). 71. T errorizm kontekstində İştirakçı Dövlətlərdən məxfi məlumat mənbələrini açıqlamaqla terrorçuluqda şübhəli bilinən şəxsin həbsinə əsas olan şübhəni əsaslandırmaq tələb edilməsə də, Məhkəmə müəyyən etmişdir ki, terror cinayətləri ilə mübarizə problemi 5-ci maddənin § 1 (c) yarımbəndində nəzərdə tutulan müdafiənin təminatlarının güzəştə gedilməsi hesabına “ əsaslılıq” anlayışının genişləndirilməsinə haqq qazandıra bilməz ( O’Hara Birləşmiş Krallığa qarşı § 35). 72.
Anonim şəxsin şayiəyə əsaslanan, təsdiqlənməmiş ifadəsinin ərizəçinin mafiya ilə əlaqəli fəaliyyətlərə cəlb edildiyinə dair "əsaslı şübhə" üçün kifayət etmədiyi müəyyən edilmişdir (
[GC], §§ 156 və s.). Digər tərəfdən, şübhəli şəxslər tərəfindən bir neçə il əvvəl irəli sürülən və sonradan geri götürülən ifşaedici bəyanatlar ərizəçiyə qarşı əsaslı şübhənin mövcudluğunu aradan qaldırmayıb. Bundan əlavə, bu, həbs haqqında qərarın qanuniliyinə təsir etməyib ( Talat Tepe Türkiyəyə qarşı , § 61).
73. "Hüquq pozuntusu" termini 6- ci maddədə göstərilən "cinayət" termini ilə eyni müstəqil mənaya malikdir. Hüquq pozuntusunun milli qanunvericilik çərçivəsində təsnifatı nəzərə alınmalı olan amillərdən biridir. Lakin icraatın xarakteri və sözügedən cəzanın ağırlığı da əhəmiyyət daşıyır ( Benham Birləşmiş Krallığa qarşı , § 56). 74. " Hüquq pozuntusu" dəqiq və konkret olmalıdır: Dövlət tərəfindən cinayətə meyll ilikləri səbəbindən təhlükəli hesab olunan fərdlərin preventiv həbsinə icazə verilmir (
, § 102; Çiulla İtaliyaya qarşı , § 40;
M. Almaniyaya qarşı , § 89;
Şimovolos Rusiyaya qarşı , § 54).
“1. …
Heç kəs qanunla müəyyən olunmuş aşağıdakı hallardan və qaydadan başqa azadlıqdan məhrum edilə bilməz: … (d)
yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin tərbiyə nəzarəti üçün qanuni qərar əsasında həbsə alınması və ya onun səlahiyyətli orqana verilməsi üçün qanuni həbsə alınması;
75. A
vropa standartları və Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin CM (72) saylı Qətnaməsi nəzərə alınmaqla, "yetkinlik yaşına çatmamış şəxs" anlayışı 18 yaşından kiçik şəxsləri (
(dec.)) əhatə edir ( X. İsveçrəyə qarşı , Komissiyanın 14 dekabr 1979- cu il tarixli qərarı). 76. (d ) yarımbəndi sadəcə yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin həbsinə icazə verən müddəa deyil. Bu y arımbənd, tam olmasa da, yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərin həbs edilə biləcəyi hallara dair nü munələr ehtiva edir, daha dəqiq onların (a) tərbiyə nəzarəti və ya (b) səlahiyyətli məhkəmə orqanı qarşısına çıxarılmaq məqsədi ilə həbs oluna biləcəyini göstərir (
, § 100).
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|