Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 31
185. Zami nliyin məhkəmə nəzarəti olmadan, qanuna əsasən avtomatik rədd edilməsi 5-ci maddənin 3-cü bəndinin təminatlarına ziddir (
, §105;
S.B.C. Birləşmiş Krallığa qarşı , §§ 23-24).
186. Konvensiyan ın 5-ci maddəsinin 3-cü bəndini müəyyən minimum müddətin ötürü
lməməsi şərti ilə məhkəməyə qədər həbsə şərtsiz icazə verdiyi kimi nəzərdən keçirmək olmaz
. Nə qədər qısa olmasından asılı olmayaraq, hər hansı həbs müddəti üçün əsas səlahiyyətli orqanlar tərəfindən inandırıcı şəkildə nümayiş edilməlidir ( İdalov Rusiyaya qarşı
[GC], § 140; Teys Rumıniyaya qarşı , § 40;
Kastravet Moldovaya qarşı , § 33;
Belçev Bolqarıstana qarşı , § 82). 8) Yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərin məhkəmədən əvvəl həbsi 187.
Yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərin məhkəməyə qədər həbsindən yalnız son çarə kimi istifadə etmək tövsiyə olunur; həbs müddəti mümkün qədər qısa olmalıdır, həbs qəti surətdə zəruri olduqda, azyaşlılar yetkinlik yaşına çatmış şəxslərdən ayrı saxlanmalıdır (
, § 31;
Güveç Türkiyəyə qarşı , § 109).
“4.
Tutulma və ya həbsə alınma nəticəsində azadlıqdan məhrum edilmiş hər kəs onun həbsə alınmasının qanuniliyinə məhkəmə tərəfindən təxirə salınmadan baxılması hüququna və əgər onun həbsi məhkəmə tərəfindən qanunsuz hesab edilibsə, azad edilmək hüququna malikdir.”
Müddəanın məqsədi 188. 5-
ci maddənin 4-cü bəndi Konvensiyanın habeas corpus (tutulmuş şəxsin məhkəməyə gətirilməsinə sərəncam verən) müddəasıdır. O, həbs olunmuş şəxslərə məhkəmə tərəfindən həbslərinin qanuniliyinə baxılmasını tələb etmək hüququ verir (
[GC], § 106; Rakeviç Rusiyaya qarşı , § 43). 189. M əhkəmənin Konvensiyanın 5-ci maddənin 1-ci bəndinin tələblərinin pozulduğunu aşkar etməməsi faktı onu 5-ci maddənin 4-cü bəndi çərçivəsində qiymətləndirmə aparmaqdan azad etmir. Bu iki bənd ayrı-ayrı müddəaları əks etdirir və birinci bəndə riayət edilməsi mütləq surətdə sonuncuya da riayət edildiyini göstərmir (
[GC], § 57; Kolompar Belçikaya qarşı , § 45).
190. 5-ci maddənin 4-cü bəndi həbs olunmuş və ya tutulmuş şəxsə azadlıqdan məhrum edil
məsinin 5-ci maddənin 1-ci bəndi çərçivəsində qanuniliyi üçün vacib olan prosessual və maddi-
hüquqi şərtlərə məhkəmə tərəfindən baxılması üçün məhkəmə işi qaldırmaq hüququ verir (bax: çoxsaylı qərarlarla yanaşı, İdalov Rusiyaya qarşı [GC], § 161; Reinprext Avstriyaya qarşı , § 31). 5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
32 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 5- ci maddənin 4-cü maddəsinə əsasən "qanunilik" anlayışı 5-ci maddənin 1-ci maddəsi ilə eynidir, belə ki, həbs edilmiş və ya tutulmuş şəxs həbsinin qanuniliyinin yalnız milli qanunvericiliyin deyil, həm də Konvensiyanın tələbləri, əhatə etdiyi ümumi prinsiplər və 5-ci maddənin 1-ci bəndinin icazə verdiyi məhdudiyyətlərin məqsədi kontekstində yenidən qiymətləndirilməsi hüququna malikdir ( Suso Musa Maltaya qarşı, § 50). 191. 5- ci maddənin 4-cü bəndinin tələblərinə cavab verən məhkəmə baxışının formaları sahədən asılı olaraq fərqlənə bilər və sözügedən azadlıqdan məhrum etmə növündən asılıdır (
irləşmiş Krallığa qarşı,
§ 75). 192. İstisna edilmir ki, həbsin davamlı olaraq qanuna uyğunluğunun vaxtaşırı yoxlanılması sistemi 5- ci maddənin 4-cü bəndinə uyğunluğu təmin edə bilər. Lakin avtomatik yoxlama tətbiq edildiyi təqdirdə, həbsin qanuniliyi ilə bağlı qərarlar "ağlabatan intervallarla" qəbul edilməlidir
(
§§
209 və 212-14, 5-ci maddənin 1-ci bəndinin (a), (c), (e) və (f) yarımbəndləri çərçivəsində həbs kontekstində presedent hüququnun icmalı). 193. Əgər şəxs Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 1 (c) yarımbəndinə əsasən həbsdə saxlanılırsa, "məhkəmə"nin onun hüquq pozuntusu törətdiyinə dair əsaslı şübhəyə rəvac verən yetərli dəlilin olub-olmadığını yoxlamaq səlahiyyəti olmalıdır, çünki həbs qətimkan tədbirinin Konvensiya çərçivəsində "qanuni" olması üçün belə şübhənin mövcud olması vacibdir (
[GC], § 58). 194.
Şəxs səlahiyyətli məhkəmənin ittiham hökmü əsasında azadlıqdan məhrum edilibsə, 5- ci maddənin 4-cü bəndi ilə tələb olunan nəzarət məhkəmə icraatının sonunda məhkəmənin qəbul etdiyi qərarda əks etdirilir ( De Vilde, Ooms və Versip Belçikaya qarşı , §
76) və buna görə də əlavə qiymətləndirmə tələb olunmur. Lakin şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsinə haqq qazandıran əsaslar vaxtın ötməsi ilə dəyişə bildikdə, Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 4- cü bəndinin tələblərinə cavab verən orqana müraciət imkanının olması tələb olunur ( Kafkaris Kiprə qarşı (dec.), § 58). 195. 5- ci maddənin 4-cü bəndinə əsasən, tutulmuş şəxs azadlıqdan məhrum edilməsi barədə ilkin qərarın qəbul edilməsindən sonra meydana gəlmiş yeni amillərə əsasən azadlıqdan məhrum edilməsinin "qeyri-qanuni" olub-olmadığını "yubatmadan" araşdırmaq yurisdiksiyasına malik olan "məhkəməyə" müraciət etmək hüququna malikdir (
§ 208; Əzimov Rusiyaya qarşı, §§ 151-52). 196. Psixiatrik müəssisəyə məcburi qaydada uzun müddətə yerləşdirilən ruhi xəstə saxlanmasının qanuniliyini məhkəmədə mübahisələndirmək üçün "ağlabatan müddətdə" işinin araşdırılması hüququna malikdir ( M.H. Birləşmiş Krallığa qarşı, §
77, tətbiq edilə bilən prinsiplərin son icmalı üçün). Təşəbbüsün müstəsna olaraq səlahiyyətli orqanlara aid olduğu dövri qiymətləndirmə sistemi özlüyündə yetərli deyil (
§ 170; Raudevs Latviyaya qarşı, § 82).
197. 5- ci maddənin § 1 (e) yarımbəndi çərçivəsində "qanuni həbs" meyarlarına görə, ruhi xəstənin davamlı həbsinə münasibətdə 5-ci maddənin 4-cü yarımbəndi ilə təminat verilən qanuniliyin qiymətləndirilməsi zamanı xəstənin cari sağlamlıq vəziyyətinə, o cümlədən onun yenilənmiş tibbi qiymətləndirmə ilə sübuta yetirilən təhlükəliliyinə istinad edilməlidir və ilkin həbs qərarının irəli gəldiyi keçmiş hadisələr əsas götürülməməlidir ( Cunkal Birləşmiş Krallığa qarşı
(dec.), § 30; Ruiz Rivera İsveçrəyə qarşı, § 60;
H.V. Almaniyaya qarşı, § 107).
198. Həbs olunmuş şəxsin 5-ci maddənin 4-cü bəndinin məqsədləri çərçivəsində müraciət edə biləcəyi "məhkəmə"nin ölkənin standart məhkəmə mexanizminin bir hissəsi olan klassik ümumi hüquq məhkəməsi olması mütləq deyil ( Viks Birləşmiş Krallığa qarşı , § 61). Lakin o müəyyən prosessual təminatlar təklif edən "məhkəmə xarakterli" orqan olmalıdır. Beləliklə, "məhkəmə" icra hakimiyyəti orqanlarından və iş üzrə tərəflərdən asılı olmamalıdır ( Stefens Maltaya qarşı (№ 1) ,§ 95). 199. Ko
nvensiyanın tələblərinin ödənməsi məqsədi ilə milli məhkəmə tərəfindən aparılan qiymətləndirmə milli qanunvericiliyin maddi və prosessual hüquq normalarına uyğun Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|