Kompyuter injinering fakulteti

Juwmaqlaw.
Joqarıda kórip ótilgen nátiyjelerdi ulıwmalastırıp, sırtqı fotoeffekt-tiń tómendegi tiykarǵı nızamlarına kelemiz.
. Fotoelektronlardıń maksimal tezligi fotokatodqa túsip atırǵan jaqtılıq jiyiligine, metalldıń túrine hám onıń betiniń qásiyetine baylanıslı.
. Jaqtılıq tásirinde katodtan waqıt birligi ishinde urıp shıǵarılǵan fotoelektronlardıń ulıwma sanı fotokatodqa túsiwshi jaqtılıq intensivligine tuwrı proportsional boladı.
. Hár qanday zat ushın fotoeffekt payda bolıwı múmkin bolǵan eń kishi jaqtılıq tolqını jiyiliginiń mánisleri bolıp, ol fotoeffekttiń qızıl shegarası dep ataladı.
Pán hám texnikada ishki fotoeffekt qubılısınan da paydalanıladı. Mısalı, jaqtılıq tásirinde yarımótkizgishtiń ishinde elektronlardıń qayta bólisti-riliwi hám onıń nátiyjesinde ótkizgish qarsılıǵınıń ózgeriwinen sesli kino, televideniede paydalanıladı.
Jaqtılıq basımı. Belgili, suw betidegi tolqınlar, ses tolqınları, bazıbir tosqınlıqqa urılǵanda oǵan basım túsiredi. Dene betine túsip atırǵan jaqtılıq tolqını da sol denege basım beriwi kerek. Jaqtılıq basımınıń payda bolıwın teoriyalıq jaqtan Maksvell anıqladı. Biraq bul basım júdá kishi (r=10^-6 Pa) bolǵanlıǵı sebepli onı tájiriybede anıqlaw qıyın boldı. Berilgen wazıypanı 1900-jılda P.L.Lebedev tájiriybede quramalı qurılma qollandı.
Jaqtılıq basımın kvant teoriyası tiykarında da túsindiriw múmkin. Bunda P.L.Lebedev tájiriybesi tómendegishe túsindiriledi. Jaqtılıq nurı quramındaǵı fotonlardıń kóbirek bólimi qaraytırılǵan qanat tárepinen júrgiziledi.
Jaqtılıq tásirinde gezlemelerdegi túrli reńlerdiń buzılıwı kóp kórinedi. Onıń sebebi - jaqtılıq quramındaǵı ultrafiolet nurlar tásirinde gezlemelerdegi reńli zatlardıń okisleniwi bolıp esaplanadı.
Jaqtılıq tásirinde ósimliklerde payda bolatuǵın ximiyalıq protsess turmıs ushın júdá úlken áhmiyetke iye. Fotosintez dep atalatuǵın protsesste olar hawadan karbonad angidrid gazın jutıp onı uglerod hám kislorodqa ajıratadı.
Fotografiya da fotoximiyalıq protsesske tiykarlanǵan. Fotografiyalaw waqıtında jaqtılıq fotoplenka yamasa fotoplastinkanıń jaqtılıqtı sezgir qatlamına túsedi. Bul qatlamda AgBr kristallları bar. Jaqtılıq tásirinde AgBr molekulaları bóleklenedi, nátiyjede gúmis ajıralıp shıǵadı. Jaqtılıq kóbirek túsken orınlarda gúmistiń ajıralıwı da kóbirek boladı. Arnawlı eritpe menen islewler nátiyjesinde fotoplenkada obekttiń negativ kórinisi payda boladı.