Karimjonova feruzaxonning iqtisodiyot nazariyasi fanidan tayyorlagan

4-savol. Milliy boylik tushunchasi va uning tarkibiy tuzilishi
Kishilik jamiyati taraqqiyotining barcha bosqichlarida ajdodlar tomonidan yaratilgan, qoldirilgan va avlodlar tomonidan jamg’arilgan moddiy boyliklarning yig’indisi milliy boylikni tashkil etadi.
Milliy boylikni 3ta yirik tarkibiy qismlarga ajratish mumkin.
Moddiy – buyumlashgan boylik.
Nomoddiy boylik.
Tabiiy boylik.
Moddiy-buyumlashgan boylik - bu ishlab chiqarishning unumli mehnatning natijasi hisoblanadi. Ishlab chiqilgan moddiy va nomoddiy mahsulotlarning iste‘mol qilingan qismidan ortiqcha qismini jamg’arish hisobidan hosil bo’ladi va o’sib boradi.
Milliy boylik inson mehnati bilan yaratiladi, moddiylashadi, qiymat shakliga ega bo’ladi va tarkibiy tuzilishga ega bo’ladi:
Ishlab chiqarish xususiyatidagi asosiy kapital (fondlar);
Noishlab chiqarish xususiyatidagi asosiy kapital (fondlari);
Aylanma kapital (fondlar);
Moddiy zaharlar tomorqa va yordamchi xo’jaligida jamg’arilgan molk-mulk.
Moddiy–buyumlashgan boylik o’sishining asosiy omillari sifatida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin:
Mehnat unumdorligini o’sishi;
Ishlab chiqarish samaradorligini ortishi;
Milliy daromadda jamg’arish normasining ortishi;
Milliy boylik tarkibiga tabiat ne‘matlari qazilma boyliklar, o’rmonlar, suv va yer resurslari bo’lib, ular ishlab chiqarishda faol qatnashadi. Tabiiy boyliklar jamiyatning potentsial boyligi hisoblanadi, ular inson mehnatining ta‘siri natijasida real boylikka aylanadi. Milliy boylikning bir qismi nomoddiy ishlab chiqarish sohalarida ham yaratiladi. Ular ham moddiy ishlab chiqarish sohalarining faoliyat qilishi va rivojlanishi uchun, aholining turmush darajasini ta‘minlash yaxshilash uchun xizmat qiladi. Bunday boyliklarga ta‘lim, sog’liqi saqlash, fan, madaniyat, sanat, sport sohalarida vujudga keltiriladи.
Iqtisodiy o'sishning mohiyati va ijobiy natijalari
Iqtisodiy o'sish soddalashtirilgan iqtisodiy ko'rsatkichdir. Bu ishlab chiqarishning real hajmining o'sishi (inflyatsion omillarni hisobga olmasdan), kamroq - yalpi milliy mahsulot va milliy daromadning ko'payishi deb tushuniladi. Iqtisodiy o'sish aholi jon boshiga real YaIMning o'sish sur'atlari bilan o'lchanadi.
Ekstensiv va intensiv iqtisodiy o'sishni farqlang. Birinchi holda, bu o'rtacha mehnat unumdorligi o'zgarmasdan, ikkinchidan - ishlab chiqarishda ish bilan band bo'lganlar sonining YaIM o'sishidan yuqori bo'lishi bilan sodir bo'ladi. Fuqarolar farovonligining asosi intensiv o'sishdir. Darhaqiqat, buning natijasida fuqarolar o'rtasidagi ijtimoiy tabaqalanish va daromadlar farqi kamayadi.
Iqtisodiy o'sish mamlakat aholisi uchun ijobiy oqibatlarga olib keladi - bu tibbiy yordam sifatining oshishi, ta'lim olish imkoniyati, mehnat sharoitlarining yaxshilanishi, xavfsizlikning kuchayishi va boshqalar. xalqaro maydon.
Ayni paytda, ushbu jarayon bilan bog'liq salbiy hodisalarni ko'rsatadigan iqtisodiy o'sishning muxoliflari mavjud.