Jizzax davlat pedagogika universiteti

1-rasm. Ribosomaning tashqi ko’rinishi 13.2-rasm. Ribosomaning oqsil biosinte zidagi ishtiroki

Sentriola- Sentriola tuzilmasi 1875 yilda V.Flemming 1876 yilda Z.Beneden tomonidan topligan. Hayvon hujayralari uchun hos. Bo’linayotgan hujayralarda bo’linish dukini hosil qilishda ishtirok etadi. Sentriolani hosil qilishda aylana boylab joylashgan mikronaychalarning 9 ta tripleti ishtirok etadi. Tripletning birinchi mikronaychasi (A) 13 globulyar subbirliklardan tuzilgan. 2-ch va 3-ch mikronaychalar (B,C) A mikronaychadan to’liqmasligi bilan ajralib 11 globulyar birlikdan tuzilgan. Slaning mikronaychalari tizimi (9+3)+0.Interfaza hujayralarida ikkita yonma-yon joylashgan sentriolalar bo’lib, ular diplosoma deyilada. Ularning biri ona ikkinchisi qiz sentriola deb ataladi. Sentriolalar soning oshishi duplikasiya deyiladi.

13.3-rasm. SENTRIOLA KESMALARI

13.4- Sentriola va mikronaychalar tuzilishi
Bazal tanacha va kiprikchalar- Kiprikchalar aksonemasi bazal tanacha va sentriola mikronaychalar tizimidan farqli ravishda 9 tripletdan iborat bo‘lmay, balki aksonema devorini hosil qiluvchi 9 juft periferik va 1 juft markaziy mikronaychadan iborat. Umuman kiprikchalar mikronaychalar tizimini (9x2)+2 deb yozish mumkin. Sentriolada esa bu tizim (9x3)+0 ga teng. Bazal tanacha va kiprikchalar aksonemasi uzviy bog‘liq bo‘lib, ular bir-biriga davom etuvchi tuzilmani hosil qiladi. Zaruriy ashyolar: Rasm daftar, qalam va ruchka
Vosita, jihoz, qurilma: Hujayra organoidlaridan membranasiz organoidlarning rasmi, plakatlar, vaqtinchalik va doimiy preparatlar
Ishni bajarilishi: 1. Organoidlarni o’xshashlik va farqli tomonlarini farqlang. 2. Doimiy preparatlarda va vaqtinchalik preparatlarda mikroskopda hujayra organoidlarni kuzating. 3. Kuzatganlaringizni rasm daftarga tushiring. 4. Hulosalaringizni qayd qiling.
Nazariy va amaliy tushunchalarni egallash uchun savollar:

1. 
   Membranasiz organoidlarni farqlang
   
2. 
   Bazal tanacha va kiprikchalarning hosil bo’lish jarayonini izohlang
   

Hujayradagi ahamiyati?