Jahon xo’jaligi jarayonlarining liberallashuvi Kirish

Kurs ishi predmeti: Jahon xo’jaligi jarayonlarining liberallashuvi bilan tanishtirish ko’nikmalari
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Kurs ishi ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.

I.bob. Jahon xo’jaligi jarayonlarining liberallashuvi tushunchasi va mohiyati

1.1 Globallik: inson bo'lishning yangi o'lchovi

So‘nggi ikki-uch o‘n yillikda biz ulkan miqyosdagi hodisa va jarayonlarning o‘ziga xos qo‘shilib ketishi va o‘zaro bog‘lanishining guvohi bo‘ldik, ularning har birini alohida-alohida butun jahon hamjamiyatiga ta’sir etuvchi oqibatlari nuqtai nazaridan davr boshlovchi voqea deb atash mumkin. Jahon hamjamiyatining geosiyosiy tuzilmalarida ro‘y berayotgan chuqur o‘zgarishlar, ijtimoiy-siyosiy tizimlarning o‘zgarishi bir tarixiy davrning tugashi va zamonaviy dunyo o‘z taraqqiyotining sifat jihatidan yangi bosqichiga kirishi haqida gapirishga asos beradi.

Birinchidan, jahonning sanoatlashgan hududida axborot va telekommunikatsiya inqilobi natijasida postindustrial jamiyat asta-sekin axborot jamiyatiga aylanib bormoqda. Ikkinchidan, ijtimoiy-siyosiy paradigmada ushbu inqilobga to'g'ri keladigan va u tomonidan turtki bo'lgan o'zgarishlar yuz berdi. Uchinchidan, G‘arb ratsionalistik tsivilizatsiyasining asosiy parametrlari hukmron bo‘lgan yevrosentrik dunyo o‘rniga jahon hamjamiyatining birligi va bo‘linmasligining, bir tomondan, dunyoning turli xilligi va plyuralizmining uzviy uyg‘unlashuvi asosida yangi sayyora sivilizatsiyasi vujudga kelmoqda. markazlar, xalqlar, madaniyatlar, dinlar va boshqalar. To'rtinchidan, SSSR va sotsialistik hamjamiyatning qulashi bilan sovuq urush infratuzilmasi asosidagi ikki qutbli dunyo tartibi davri tugadi.
Hozirgi bosqichning o‘ziga xosligi shundaki, o‘zgarishlar va siljishlar jarayoni iqtisodiy soha bilan birga siyosiy, ijtimoiy-madaniy va ma’naviy sohalarga ham chuqur ta’sir ko‘rsatdi. Siyosiy sohada, aslida, an'anaviy mafkuraviy-siyosiy munosabatlar va zamonamizning real muammolariga yo'naltirilganlik o'rtasidagi nomuvofiqlik bilan tavsiflangan yangi vaziyat ham vujudga keldi. Sovet Ittifoqining qulashi va buning natijasida dunyoning ikki qarama-qarshi lagerga qattiq bo'linishiga chek qo'ygan Berlin devorining qulashi o'z vaqtida nafaqat geostrategik tuzilmadagi sifat o'zgarishlarining boshlanishiga to'g'ri keldi. urushdan keyingi oʻn yilliklar, balki yevrosentrik (aniqrogʻi, yevroamerika markazlashgan) dunyo tartibining oʻzida ham.Yangi va zamonaviy zamonlar. Qolaversa, aytish mumkinki, bu parchalanish ayni paytda shunday o‘zgarishlarga olib kelgan jarayon va hodisalarning so‘nggi kuchli rag‘bati va oqibati bo‘lgan. Bu jarayon va hodisalarning eng yaqqol namoyon boʻlishi va koʻrsatkichi globallashuvdir. Globallashuv deganda ijtimoiy aloqalar va institutlarning makon va zamonda shunday kengayishi va chuqurlashishi tushuniladiki, bir tomondan, odamlarning kundalik faoliyatiga dunyoning boshqa qismlarida sodir bo'layotgan voqealar tobora ko'proq ta'sir qiladi, boshqa tomondan. mahalliy hamjamiyatlarning harakatlari muhim global oqibatlarga olib kelishi mumkin².
Globallashuv ko'plab ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy, siyosiy va boshqa munosabatlar va aloqalar butun dunyo miqyosidagi xususiyatga ega bo'lishini taxmin qiladi. Shu bilan birga, bu alohida davlatlar ichida ham, davlatlar o'rtasida ham o'zaro ta'sir darajasining oshishini nazarda tutadi. Zamonaviy globallashuv jarayonlari uchun yangilik ijtimoiy aloqalarning texnologik, tashkiliy, ma'muriy, huquqiy va boshqa sohalarga tarqalishi, shuningdek, ko'plab zamonaviy aloqa tarmoqlari va yangi axborot texnologiyalari orqali munosabatlarni o'rnatish tendentsiyalarining doimiy faollashuvidir. Imperiyalar ichidagi globallashuv shakllarini farqlash kerak (masalan Buyuk makonlarni qamrab olgan va ularni yagona siyosiy va iqtisodiy tizimga birlashtirgan, global oqimlarning zamonaviy shakllaridan boshlab, birinchidan, sanoati rivojlangan mamlakatlarning transmilliy korporatsiyalar orqali bir-birining iqtisodiyotiga ulkan investitsiyalari, ikkinchidan, yuqori investitsiyalar bilan tavsiflanadi. kapital harakati darajasi.
Dastlab, xalqlar va mamlakatlar o'rtasidagi munosabatlarning rivojlanishi Evropaning, keyin esa butun G'arbning kengayishi ko'rinishida davom etdi, shuning uchun globallashuv mohiyatan Yevropa, G'arb globallashuvini anglatardi. Endilikda mintaqaviylashuv va globallashuv jarayonlari butun dunyoni qamrab oldi. Bu jarayonlarning kuchayishi, bir tomondan, milliy davlatning funksiya va mas’uliyati kengayishiga, ikkinchi tomondan, uning o‘ziga qo‘yilayotgan talablarni samarali bajarish qobiliyatining yo‘qolishiga olib keldi. Tovarlar, kapital, odamlar, bilimlar, tasvirlar, qurollar, giyohvand moddalar va boshqalar. davlat-hududiy chegaralarini bemalol kesib o'ta boshladi. Transmilliy tarmoqlar, ijtimoiy harakatlar va munosabatlar inson faoliyatining deyarli barcha sohalariga kirib bordi. Savdo, moliya va ishlab chiqarishning global tizimlarining mavjudligi butun dunyo bo'ylab uy xo'jaliklari, jamoalar va butun xalqlarning farovonligi va taqdirini bir-biriga bog'lab qo'ydi. Shu tariqa davlat-hududiy chegaralar tobora oshkora bo‘lib bormoqda. Shunday qilib, globallashuv tobora ochiq, integratsiyalashgan, chegarasiz jahon iqtisodiyotida jahon savdosi va xalqaro almashinuvning boshqa jarayonlari ko'lamining ulkan o'sishi sifatida tushuniladi. Shunday qilib, biz nafaqat tovar va xizmatlarning an'anaviy tashqi savdosi, balki valyuta oqimlari, kapital harakati, texnologiyalar, ma'lumotlar va g'oyalar almashinuvi, odamlar harakati haqida ham ketmoqda. Globallashuv – eng muhim jarayon bo‘lib, bu jarayonsiz biron bir davlatning tashqi siyosatini bashorat qilish, belgilash va amalga oshirish mumkin emas. Bu ma'lum bir tezlashuv bilan rivojlanayotgan dinamik jarayon. Shuning uchun globallashuvni statik jihatdan ko'rib chiqish mumkin emas, rivojlanishning har bir yangi bosqichida u o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lib, ishlab chiqaruvchi kuchlarning tabiati va sifatini o'zgartiradigan yutuqlar bilan bog'liq. Globallashuv tegishli tafakkurni, global muammolarni hal qilish uchun zarur bo'lgan butun dunyoga yondashuvni, umumiy xavfsizlik va hamkorlikning hayotiy masalalari bo'yicha doimiy siyosiy muloqotni talab qiladi. Hamkorlikka intilishning yo'qligi, global tahdidning kuchayishi, ichki va tashqi taranglik va ziddiyatli vaziyatlarning rivojlanishi butun globallashuv jarayoniga putur etkazishi va hatto orqaga qaytishi mumkin. Shuning uchun ham ko'p jihatdan va har tomonlama tushunilgan "xavfsizlikni izlash" asosiy vazifaga aylanadi³.