Istanbul fojiasi
Yüklə 356,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
1 2
Imomaliyeva G 120-122- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Roxmanova Nafisa Azatbekovna O’zbek adabiyotshunosligi kafedrasi o’qituvchisi ANNOTATSIYA
- Kalit so’zlar
- ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
| 120 “ISTANBUL FOJIASI” DRAMATIK DOSTONIDA ISKANDAR OBRAZINING QIYOSIY-TIPOLOGIK TASVIRI Imomaliyeva Gavharoy Odiljon qizi Chirchiq davlat pedagogika universiteti talabasi Roxmanova Nafisa Azatbekovna O’zbek adabiyotshunosligi kafedrasi o’qituvchisi ANNOTATSIYA O’zbek adabiyotining yirik namoyondasi, o’chmas mash’alasi hisoblangan Erkin Vohidovning “Istanbul fojiasi” asarida hayotning shafqatsiz haqiqatiga duch kelamiz. Asarda davr to’zonlari, hayot chigalliklari ichra tangib noxush, nomaqbul to’lqinlar iskanjasiga tushib qolgan, adashgan, ammo kechikib bo’lsa-da, xatosini anglagan insonlar fojiasi aks etgan. Kalit so’zlar: Istanbul, Jalol, Saodat, Iskandar KIRISH “Istanbul fojiasi” qahramonlari, asosan, 3 shaxs hisoblanadi: aka – Jalol, uning ayoli – Saodat va Jalolning ukasi – Iskandar. Ushbu qahramonlar qismati zamonning muhim tarixiy-ijtimoiy voqea-hodisalari – Ikkinchi Jahon Urushi, Urushdan keyingi davrda dunyodagi keskin ziddiyatlar, mamlakatimiz ijtimoiy-ma’naviy hayotidagi muammolar bilan bog’liq holda aks etadi. ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA Drama syujeti unchalik murakkab bo’lmasa-da, bir qorindan talashib tushgan aka-uka – Jalol va Iskandarlar muhabbat tufayli bir-biriga raqibga aylanadilar. Aka ukase sevgan qizni yo’ldan uradi, alamiga chiday olmagan uka esa o’zini qo’yggani joy topolmay, ko’ngilli bo’lib frontga jo’naydi. Qismatni qarangki, ana shu aka-uka va ular orasidagi ziddiyatga sababchi bo’lgan ayol – Saodat qirq yildan keyin xorijda – Istanbulda uchrashib qolishadi. Syujet rivoji zanjirida romantic ruhdagi asarlarga xos favqulodda shartli halqalar talaygina: og’a-ini va ular orasiga g’ov slogan ayol, ya’ni ham qondosh, ham raqib og’a-ini va ularning har ikkisi uchun aziz bo’lgan shaxsning qirq yildan so’nhg xorijda bir-biriga duch kelishi, allaqachon marhum sanalib, nomi qahramonga aylangan, shuhratlarga burkangan odamning tirik, buning ustiga vatangado bo’lib chiqishi bir vaqtlar o’zga nomda, o’zga el odami bo’lib yurtiga, og’asi, sevgilisi, onasi huzuriga kelib ketishi, buni hech kim sezmay qolishi – bularning barchasi romantik asarlar syujetiga xos favqulodda xususiyatlardir. 121 Asardagi uch yetakchi personaj – og’a Jalol, ini Iskandar, oradagi ayol Saodat – hammasi o’zgaruvchan xarakterlar, ular hayot yo’li – umrning turli bosqichlarida turli vazifalarda turlicha holda ko’rinadilar. Ko’p hollarda bu hodisa uch personaj tomonidan uch xil idrok etilib, uch xilda baholanishi, aksari qarashlaridagi tafovut va ziddiyatlarning keskin tus olishi asarga o’ziga xos munozara ruhini bag’ishlaydi. Bahslar payti muallif voqeaga bevosita aralashmaydi, kim haq, kim nohaq, asl haqiqat kim tomonda ekanini o’qiyotgan kishi sezib, bilib turadi. Shunga ko’ra, bu asarni o’qish uchun kishida adabiy-estetik tayyorgarlik bo’lishi kerak, hamda u nozik didli, bilimdon bo’lishi talab etiladi. Bunday olib qaraganda, Iskandar shunchaki adashgan vatangado xoin kimsadek ko’rinadi. Aslida esa Iskandar qochoq, xiyonatkor emas, yurt oldida gunohsiz: u ixtiyorsiz ravishda hayot so’qmoqlariga tushib qolgan. Bir vaqtlar bu pok va soda, qalbi ko’zgu kabi musaffo, oriyatli yigit Saodatni chin dildan sevgan, vatan ozodligi yo’lida chindan ham mardona jang qilgan. Bu odam hayotining izdan chiqishi sarson-sargardon vatangadoga aylanishi, avvalo, urush dahshatlariga, ziddiyatli dunyoning g’ayriinsoniy tomonlariga borib taqaladi. U urushning eng baxtsiz tirik qurboni. Omonsiz jang payti dushman qo’liga tushib qoladi, xorijda sarson-sargardon kezadi. Iskandarning baxtsizligida beqaror Saodatning ham hissalari bor. Bunga Iskandarning o’zi ham aybdor. U ilk sevgi hijron azblariga dosh berolmay, jizzakilik qilib, ixtiyorini butunlay taqdir izniga qo’yib beradi. Endi uning go’yo ona yurtida qiziqtiradigan hech narsa qolmagandek, yurtiga talpinmaydi, o’z baxti sha’ni uchun kurashmaydi, ilk sevgisi ortidan o’z akasiga nisbatan, oradan qirq yil o’tishiga qaramay, gina saqlab yuradi, shu ginasi tufayli Iskandar o’zining volidasini-da “unutadi”, yurtiga onasi uchun bo’lsa ham qaytmaydi. Dinini ham unutadi, e’tiqodini tark qiladi. Bunday beqarorlik, loqaydlik esa unga nihoyatda qimmatga tushadi. Yüklə 356,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2