İkt-baza bilikləri

Həndəsi nisbətlər qanunu
Həndəsi Nisbətlər Qanunu, kimyanın əsas qanunlarından biridir və elementlərin kimyavi
tərkibini təsvir edən ən sadə nisbətləri ifadə edir. Bu qanun, elementlərin reaksiyalarda
iştirak etmələri zaman onların atomlarının müəyyən bir həndəsi nisbətdə olduğunu və bu
nisbətin reaksiya şəraitində dəyişmədiyini göstərir.Həndəsi Nisbətlər Qanunu, kimyada
maddələrin kimyavi tərkibini və reaksiyalarını təsvir etmək üçün əhəmiyyətli bir alətdir. Bu
qanun, elementlərin tərkibində müəyyən atomlarının hansı həndəsi nisbətdə olduğunu
ifadə edir. Məsələn, su molekulu H2O şəklindədir və bu, hidrogen (H) və oksigen (O)
elementlərinin həndəsi nisbəti 2:1-dir. Bu, suyun kimyavi tərkibini təsvir edən bir həndəsi
nisbətdir və bu nisbət reaksiya zamanı dəyişmir.
Həndəsi Nisbətlər Qanunu, kimyanın temel qanunlarından biri olaraq, kimyaçılar və
tədqiqatçılar üçün maddələrin kimyavi tərkibini hesablamağa və anlamağa kömək edir. Bu
qanunun əsasında yatan prinsip, elementlərin atomlarının reaksiyalarda hansı nisbətdə bir
araya gəldiklərini və kimyavi reaksiyaların nisbətlərini daha yaxından anlamağa kömək edir.
Bu da kimyanın prinsiplərini və tədqiqatını daha da nailiyyətlə aparır.
Ekvivalentlər qanunu
Ekvivalentlər Qanunu, kimyanın əsas qanunlarından biridir və kimyanın elektroliz və
kimyavi reaksiyalarının hesablanmasında əhəmiyyətli bir rol oynayan bir prinsipdir. Bu
qanun, maddələrin reaksiyalardakı kimyavi ekvivalentlərini ifadə edir. Kimyaçılar bu
qanundan istifadə edərək, bir maddenin bir başqa maddə ilə reaksiya zamanı müəyyən bir
kimyavi nisbətdə olduğu ekvivalent həcmi və ya ekvivalent kütləsini hesablamağa kömək
edirlər.

---

Ekvivalentlər Qanununa əsasən, bir elementin və ya bir birləşyikin kimyavi ekvivalenti, bir
qazın ekvivalenti ilə əlaqədar olur. Məsələn, hidrogen gazının ekvivalent həcmi 1
ekvivalentdir. Bu, digər maddələrin kimyavi ekvivalent həcmində müqayisə üçün referens
nöqtəsi kimi işləyir. Bir qimətmişin kimyavi ekvivalenti isə maddənin kimyavi tərkibinə və
reaksiyaya iştirak etdiyi kimyavi proseslərə əsaslanır.
Ekvivalentlər Qanunu, kimya tədqiqatının və laboratoriya tədqiqatlarının həyata
keçirilməsində əhəmiyyətli bir rola sahibdir. Bu prinsip, kimyaçıların kimyavi reaksiyaların
nisbətlərini və maddələrin kimyavi tərkibini daha dəqiq şəkildə anlamağa kömək edir. Bu
da reaksiyaların nəticələrinin daha yaxşı proqnozlaşdırılmasına və maddələrin kimyavi
tərkibinin təyin edilməsinə imkan verir.
Alim turşu və əsaslar arasmda apardığı çoxsaylı təcrübələr nəticəsində müəyyən etdi ki,
kimyəvi proseslərdə maddələrin ancaq müəyyən kütlə nisbətləri iştirak edir. Beləliklə
ektivalentlər qanunu kəşf edilir: Maddələr bir-birilə ektivalentlərinə mütənasib kütlə
nisbətlərində qarşılıqlı təsirdə olurlar. Qanunun riyazi ifadəsi belədir
: