1
Hüseynbala MİRƏLƏMOV
TALEDƏN QAÇMAQ OLMUR
(Povest)
Aprel ayının sonuncu şənbə gecəsi idi. Dəniz səmtdən əsən sərt külək sahil
parkı ilə üzbəüz yerləşən köhnə dördmərtəbəli binanın dəmir damını aramsız
döyəcləyirdi. Zəhlətökən cırıltıdan nəinki yuxarı mərtəbədə, eləcə də çardaqda
yaşayan təzə sakinlər – küləklər şəhərinin özünəxas təbiətinə nabələd əcnəbi
qonaqlar qara-qorxudan təşvişə düşmüşdülər, elə bil həqiqətən əli çəkicli-baltalı
bir dəstə adam yuxarıda zühür eləmişdi, takka-tarakla metal örtüyü yerli-dibli
sökürdü. Yaraşıqlı memarlıq üslubu ilə diqqət çəkən bu qədim imarət təxminən
bir əsr əvvəl yerli neft maqnatlarından birinin sifarişi ilə gözünün ağı-qarası
yeganə qızına toy cehizi – hədiyyəsi kimi inşa edilmişdi. O zamanlar Qızlar
Gimnaziyasında oxuyan həmyaşıdları həmin qızı yəqin dünyanın ən bəxtəvəri
sanıb, dalınca qibtə eləməyi də unutmamışdılar. Sonra hamı şahid oldu ki,
həyatda xoşbəxtlik, bəxtəvərlik, gəlinin cehizinin azlığıyla-çoxluğuyla
ölçülmür. Allah-təala hansı zümrədən olursa-olsun – istə varlı, istər kasıb
dünyaya təşrif gətirən hər bir zərif məxluğu xoşbəxtliyə yetmək üçün yaradır.
Həyatsa bəzən öz qeyri-standart qanunlarıyla adamı mat-məəttəl qoyur. Min bir
dürlü naz-nemət, əlahiddə qayğı içində böyümüş milyonçu qızının taleyi üzünə
gülməmişdi, deyilənə görə yalnız zifaf gecəsini atasının hədiyyə elədiyi
malikanədə keçirən o “bəxtəvər gəlin” ertəsi gün həmin ali təbəqəyə məxsus
kübar sarayı, hətta şəhəri gizlincə tərk etmək məcburiyyətində qalıbmış.
(Məlum Qırmızı inqilab zamanı əmlakı qeydsiz-şərtsiz müsadirə edilən varlı-
karlı maqnat yeni hökumət tərəfindən Sibirə sürgünə göndəriləcəyindən
2
ehtiyatlanıb, ailəsilə birgə Avropaya üz tutmuş, ömrünün sonunacan orada
yaşayıbmış. Parisda dünyasını dəyişən neft milyonçusunun qızı uzun bir
mühacir ömrü sürsə də, ona doğma Bakıya dönmək səadəti heç vaxt nəsib
olmamışdı).
Qədim Qız Qalasının yaxınlığında yerləşən əski bina dənizin sahilindən
doğrudan da möhtəşəm qala kimi görünürdü. Köklü-köməcli şəhərli sayılan
qanuni ev-eşik sahiblərinin əksəriyyəti elanlarından bütün şıltaqlığı ilə dəniz
mənzərəsi görünən bu yaraşıqlı evdə xeyli müddətdi yaşamırdılar. Hündür
talanlı, dəhlizli, geniş otaqlı mənzillərini əcnəbilərə kirayəyə verib, kimisi bağ
evinə, kimisi də şəhərin ucqar yerlərində ucuz qiymətə tutduğu gecəqondulara
köçmüşdülər.
Dördüncü mərtəbədə it hürürdü, gecənin bu vədəsində Allah bilir nəyə hürür,
bəlkə binanın dəmir damını aramsız döyəcləyən, mənzilin dəniz tərəfinə baxan
pəncərələrini taybatay açan küləyə acığı tutmuşdu? Yoxsa gecə barında əylənən
harın sahibinin yolunu gözləməkdən təngə gəlmişdi? Həmin mənzili bir ildən
çox idi ki, Cek adlı cılız, sısqa bir ingilis kirayələmişdi. Qonşular bu vaxtacan
yaşı çoxdan otuzu haqlamış o adamın nə arvad-uşağının, nə də məşuqəsinin
üzünü görmüşdülər. Gördükləri əzizləyə-əzizləyə saxladığı bu hürən boz it idi,
bir də ağ rəngli qaşqa pişik. Cekin ingilissayağı yeritdiyi əmin-amanlıq siyasəti
sayəsində itlə pişik mənzildə mütəffik kimi, dostluq şəraitində yola gedirdilər...
Necə deyərlər, aralarından su keçmirdi. Bəs görəsən, o gecə niyə Cekin iti
qapının ağzında bərkdən hürür, pişiyi açıq qalmış pəncərənin qabağında
miyoldayır, dil-boğaza qoymurdu?
Bu sualı qədim binanın üçüncü qatında yaşayan Səlimzadələr ailəsinin böyük
qızı Fidan özünə verdi, nədənsə, qızın gözlərinə dan yeri sökülənəcən yuxu
getmədi, o gecə Növrəstə qız səksəkə içində idi, qəlbi tələyə düşmüş quş kimi
çırpınır, yatağında tez-tez qıvrınır, ilanvuran yatır, o, yatmırdı. Sanki uzaqdan
naməlum bir səs onu köməyə çağırırdı. Gecənin bu aləmində hətta qalxıb
yorğan-döşəyin içində oturdu. Yata bilməyəcəyini görüb pəncərəyə yaxınlaşdı.
Göy üzünə təkəm-seyrək ulduzlar görünsə də, Ayın qabağını karvanbasan
3
quldur kimi bulud kəsmişdi. Şəhərin lap ucqarında axşama yaxın sönən işıqlar
gecə yarıdan ötmüş yandı. Ətrafda tək-tük taksilər, yük maşınları o yan, bu
yana şütüyürdü. Küçələr çırağban idi, ən kiçik dalanlar da işıq selinə
bürünmüşdü. Yamyaşıl qol-budağı Fidangilin şüşəbənd eyvanına çırpılan
ucaboylu çinarın qapqara kölgəsi binanın həyətində var-gəl edən keşikçi əsgəri
xatırladırdı. Qız pəncərəyə söykənib bir xeyli dəniz tərəfə tamaşa etdi. Sahilə
yan alan köhnə balıqçı gəmisini beşik kimi yırğalayan dalğaların səsini ana
laylası tək dinlədi, azca əvvəl qəlbinə hakim kəsilən qəribə hisslər əriyib yoxa
çıxdı. İt daha hürmür, pişik də nəfəsini içinə çəkmişdi. Yəqin cənab Cek evə
qayıtmış, dilsiz-ağızsız dostlarına nəvaziş göstərib ovutmuş, əsəbilərini
sakitləşdirmişdi.
Fidan əllərini sinəsində çarpazladı, nə düşündüsə başını bulayıb:
- Axmaq ingilis, deyəsən, gəlib çıxdı, - dedi, - özünü ağıllı, hamıdan mədəni
sayır, amma gecənin bu vədəsində ac-yalavac qoyduğu ev heyvanlarının
qonşuları necə narahat elədiyinin fərqində belə deyil.
Birdən iri qara gözlərini qıyıb şübhəli-şübhəli pıçıldadı:
- Bəlkə... bəlkə o, bu gecəni...
* * *
Üç ay öncə ən yaxın rəfiqəsi Natəvanla evə qayıdan zaman itini dənizkənarı
parka
gəzdirməyə
aparan
Ceklə
təsadüfən
rastlaşmışdılar. Natəvan
azərbaycanlıya yaraşmayan gözlənilməz jestlə əyilib boz itin başını sığallayaraq
süni naz-qəmzəylə sahibinin üzünə gülümsəmiş, ilk dəfə gördüyü bu yad
millətin nümayəndəsinə komplement söyləməkdən də çəkinməmişdi:
- Ooo, mən bu iti çox sevdim.