G’. U. Siddiqov, F. A. Majidova Flavonoidlarni >G’. U. Siddiqov, F. A. Majidova
KIMYOVIY BIRIKMALARNING UL’TRABINAFSHA SPEKTRI
Yüklə 282 Kb.
|
| KIMYOVIY BIRIKMALARNING UL’TRABINAFSHA SPEKTRI
Tuzilishi tekshirilayotgan modda UB sohada (200-800nm) yutilish maksimumiga ega bo’lmasa, modda tarkibida dien, polien sistemalarining, aromatik yadro va karbonil guruh yo’qligidan dalolat beradi. DIEN sistemalari. Tutashgan daenlar uchun *
o’tishga xos bo’lgan yutilish 215-270 nm sodir bo’ladi. Spektr chizig’ining holati va intensivligi dienning tuzilishigagina bog’liq bo’ladi. Dienning UB sohada yutishi konformatsiyasiga bog’liq bo’ladi. Trans konformatsiyali dienning yutish maksimumi tsisdiendan pastroq sohada mavjud bo’ladi (3-jadva). Molekulada qo’shbog’larning joylashishiga qarab, izomer birikmalarni bir- biridan farq qilish mumkin. nm mak 200
7 2 0 0
m a k n m
Dien birikmalarning UB sohada yutishga molekuladagi alkil radikalining miqdori, qo’shni tsiklik guruhlarning soni ta’sir qiladi. Ushbu ta’sirlarning qiymati Vudvord formulasi bilan aniqlanadi: C B A mak 5 30 •
217
Formuladagi A - alkil guruhlarining soni, B - tutashgan qo’sh bog’lar miqdori, C - ekzotsiklik bog’larning soni. Vudvord formulasi Vudvord qoidasi asosida ishlatiladi: qo’sh bog’dan alohida joylashgan alkil guruhi moddaning UB sohadagi yutishiga ta’sir qilmaydi; dien sistemasiga bir yoki to’rt holatda joylashgan alkil guruh bataxrom siljish hosil qiladi (7-10 nm gacha), ikki yoki uch holatdagisi esa 3-4 nm gacha. Vudvord formulasi asosida dienlar uchun hisoblab topilgan yutilish maksimumi amalda topilganidan ±5 nm ga farq qiladi. Polienlar. Molekulada tutashgan qo’sh bog’lar sonining oshishi UB sohada bataxrom siljishga olib keladi. Qo’shimcha qo’sh bog’lar uchun yutilish maksimumi taxminan 50, 40, 30, 25 va 20 nm qiymatlar yangi kiritilgan har bir qo’sh bog’ uchun qo’shiladi. 4-jadval Organik moddalarning UB spektri (200-800 nm) ma’lumotlari Maksi- mumlar
Maksimumlarning tavsifi
Molekula tarkibida xromofor guruhlar yo’q (qo’sh bog’lar, aromatik halqa tutgan birikmalar va karbonil, nitro guruhlar) 1 200-225 nm (
10000-15000) 215-235 nm ( 10000-20000) 240-270 nm (
275-290 nm( 15-25) 270-370 nm ( 50000-150000) 400-470 nm ( 150000-180000)
, - to’yinmagan karbon kislotalari va ularning hosilalari Siklik va atsiklik dien birikmalar (qo’sh bog’ mustahkamlangan trans konfiguratsiyaga ega) Sis konfiguratsiyali tsiklik dien To’yingan al’degid yoki keton Tarkibida 3-6 tutashgan qo’sh bog’ tutgan polien Tarkibida 7-12 tutashgan qo’sh bog’ tutgan polien 2 200-230 nm (
260-280 nm ( 200) 200 nm ( 20) 200-230 nm ( 12000- 20000)
20-40) Benzol hosilalari
, - to’yinmagan al’degid yoki keton 3 Uch maksimumga ega Nitrobirikmalar bo’lgan sistemalar Xromoforlar bilan tutashgan aromatik halqa, ko’p halqali aromatik birikmalar 5-jadval Dien va polienlarning UB sohada yutilish maksimumini hisoblash usuli bilan aniqlash (trans), 0 - 217 nm (sis),
- 253 nm O’rin
guruh nm O’rin almashgan guruh nm
ohirida
joylash- masa Guruh
joylashsa
ohirida
masa
10
C-C bog’i O-CO-CH
3
0
uzaytirsa 30
O-R 25
S-R
30
Alkil radikali 5
N(R) 2
-
tsis – almashsa ektsostiklin bog’ 7-jadval UB spektroskopiyada ishlatiladigan ayrim erituvchilarning ko’rsatkichlari Erituvchi nm Yüklə 282 Kb. Dostları ilə paylaş:
|