Fəsil I. Maye və qazların hərəkətində səltlik şərti. Mayelərin fiziki, mexaniki xassələri və onların təzyiq və tempraturdan asılılığı

Şək.5.4


5.2. Boru kəməri yolunda fasiləsiz sərf
Baxılan bütün məsələlərdə borunun uzunluğu boyunca sərfin sabit qalması qəbul edilmişdir. Lakin praktikada çox vaxt boru kəməri boyunca mayenin müxtəlif məntəqələrə nəql olunması nəticəsində sərf sabit qalmır, dəyişir.
Uzunluğu , diametri d olan boru kəməri boyunca mayenin müntəzəm paylanmasına baxaq. Uzunluq boyunca sərfin epürü- 1 kəmərin vahid uzunluğuna düşən mayenin xüsusi sərfi q boyunca sabit qalır və sərf düz xətli qanun üzrə trapesiya -2 şəklində dəyişir.
Deməli, səpələnən və yoldakı sərf

Şək.5.5
(5.19)

Boru kəmərinin başlanğıcında ümumi sərf iki sərfin-tranzit sərfinin – Q_T və yoldakı sərfin – Q_y cəminə bərabərdir.


(5.20)

Başlanğıcdan x məsafəsində duran kəsikdəki sərfi (5.21)

dx kəsiyi üçün basqı itkisi

(5.22)

Q_x – in qiymətini yerinə yazsaq alarıq.

(5.23)

alarıq. Boru kəmərinin uzunluğundakı tam basqı itkisini hesablamaq üçün (5.23) ifadəsini inteqrallamaq lazımdır.

;
və olduğundan
(5.24)

Bu ifadəni əvvəldə dediyimiz uyğun olaraq

(5.25)

kimi yazmaq olar.

burada – ekvivalent sərfidir:


(5.26)

Əgər Q_T = o olarsa onda

оlаr.

(6) ifadəsini aşağıdakı kimi də yazmaq olar.

(5.27)

Beləliklə, boru kəməri boyunca sərf dəyişdikdə də basqı itkisi sərfin sabit halı üçün yararlı olan düsturundan tapıla bilər. Lakin bu halda dəyişən həqiqi sərfin qiyməti ona ekvivalent olan hesablanmış orta sabit qiymətlə əvəz edilməlidir, yəni