Ekonomikalıq teoriyanıń wazıypası

1 – tema. Ekonomikalıq teoriya pánine kirisiw.
1.Ekonomika túsinigi hám onıń óz ishine qamtıytuǵın túrleri.

2.Ekonomikalıq xizmettiń mazmunı.

3.Tákirar islep shiǵarıw fazalari: óndiris,bólistiriw,almasıw tutınıw.

Ekonomikaliq teoriya pa`nin,onin` nizam-qag`iydalarin biliw ushin, da`slep, ekonomikanin` o`zi ne,onin` waziypalari nelerden ibarat, ol ilim sipatinda qashan payda bolg`an ha`m qanday rawajlaniw basqishlarina iye degen sorawlarg`a juwap beriwimiz tiyis.

Ataqli ilimpaz Abdulla Avloniydin` jaziwinsha: “Ekonomika dep, pul ha`m tovar siyaqli o`nimlerdin` qa`dirin biliwge aytiladi. Tovar qa`dirin biliwshi adamlar orinsiz jerge bir tiyin jumsamaydi, orni kelgende puldi ayamaydi” ...

Ekonomika so`zi ilimge a`iyemgi grek filosofi Aristotel ta`repinen kirgizilip (“oikos” – u`y,xojaliq; “homos” – u`yreniw,nizam), sol da`wirde u`y xojalig`in ju`rgiziw sheberligi degen ma`nisti an`latqan.

Bu`gingi ku`ni ekonomika degende, sheklengen ekonomikaliq resurslardan u`nemli paydalanip, adamlardin` tirishilik etiwi, rawajlaniwi ushin za`ru`r bolg`an turmisliq o`nimlerdi (qurallardi) islep shig`ariw ha`m olardi tutiniwshilarg`a jetkerip beriwge qaratilg`an, bir-biri menen baylanisli ha`reket etetug`in tu`rlishe xizmetlerdi bir pu`tin etip birlestiriwshi sistema tu`siniledi.

Ekonomikaliq turmistin` sirlarin biliw sol joldag`i xizmettin` tiykarg`i bag`dar-larin aniqlawg`a umtiliw erte zamanlarda qaliplesip, bul umtiliw ekonomikaliq xizmetti ta`rtipke saliw, oni adamlarg`a kerekli bolg`an ta`repke bag`darlawg`a unamli ta`sir etiw za`ru`rliginen kelip shiqqan.

Ekonomikag`a ta`n bolg`an da`slepki bilimler, ko`z-qaraslar a`iyemgi du`nyanin` belgili alimlari Ksenofont, Platon, Aristotel miynetlerinde,sonday-aq, a`iyemgi Egipet, Rim, Qitay, Hindistan ha`m Orta Aziya alimlarinin` miynetlerinde ko`rip shig`ilg`an.

Ekonomikaliq teoriya o`z aldina pa`n sipatinda ko`plegen ma`mleketlerde milliy bazardin` qa`liplesken ha`m jer ju`zlik bazardin` ju`zege kelip atirg`an da`wirlerinde “siyasiy ekonomiya” ati menen qa`liplese basladi.

1575-1621-jillarda jasag`an frantsuz ekonomisti Antuan Monkreten birinshi ret 1615-jilda “Siyasiy ekonomiya traktati” atli kishi ilimiy miynet jazip, bul pa`ndi ma`mleket ko`leminde ekonomikani basqariw pa`ni sipatinda tiykarlap berdi.

Ekonomikaliq teoriya pa`ninin` qa`liplesiw protsessinde bir qansha ideyaliq ag`imlar, mektepler ju`zege kelgen.Olar ja`miyet baylig`inin` deregi ne,ol qay jerde ha`m qalayinsha ko`beyedi, degen sorawlarg`a juwap tabiwg`a uring`an. Bul ag`imlar,mektepler haqqindag`i mag`liwmatti to`mendegi tablitsada ko`riwimizge boladi.

Ekonomikaliq teoriyanin` pa`n sipatinda qa`liplesiwi