ƏHMƏdov ə. I

 

 

474 

 

RUS DILINDƏ 

 

10.  Кommerçesкoe tovarovedenie i gкspertiza. Mosкva, Üentr 

gкonomiкi i marкetinqa, 1997. 

11.  Кrassovsкiy P.A., Кovalev A.I., Stricev S.Q. Tovar i eqo gкspertiza. 

Mosкva, Üentr gкonomiкi i marкetinqa, 1998. 

12.Кruqləкov Q.N., Кruqləкova Q.V. Tovarovedenie prodovolğstvennıх 

tovarov. Rostov n/Donu, Mart, 1999, 448 str. 

13.  Кrılova Q.D. Osnovı standartizaüii, sertifiкaüii, metroloqii. Mosкva, 

Audit,ÖNITI, 1998, 479 str. 

14.Matöхina Z.P., Кorolğкova G.P. Tovarovedenie pihevıх produкtov. 

Mosкva, IRPO, izdatelğsкiy üentr «Aкademiə», 1999. 

15.Miкuloviç L.S. i dr. Tovarovedenie prodovolğstvennıх tovarov. 

Minsк, BQGU, 1998. 

16. Niкolaeva M.A. Tovarovedenie potrebitelğsкiх tovarov. Teoretiçesкie 

osnovı. Mosкva, «Norma», 1997, 283 str. 

17. Niкolaeva M.A. Tovarnaə  gкspertiza. Mosкva, Delovaə literatura, 

1998, 288 str. 

18. Rayкova E.Ö., Dodonкin Ö.V. Teoriə tovarovedeniə. Uçebnoe posobie. 

Mosкva, Izdatelğsкiy üentr «Aкademiə», Masterstvo, 2002, 240 str. 

19.Spravoçniк Tovaroveda prodovolğstvennıх tovarov. Tom 1, 2. (B.V. 

Andrest, I.L.Volкind, V.Z. Qarneüкov i dr.), Mosкva, Gкonomiкa, 1987. 

20.Çeçetкina N.M., Putilina T.I., Qorbunova V.V. Tovarnaə 

gкspertiza.Dlə studentov vuzov. Rostov na/Donu, «Feniкs»,2000,512 str. 

21.  Şepelev A.F. i dr. Tovarovedenie i gкspertiza zernomuçnıх tovarov. 

Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart», Rostov na Donu.2001,128 str. 

22.  Şepelev A.F., Кocuхova O.I. Tovarovedenie i gкspertiza 

plodoovohnıх tovarov. Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart», Rostov na 

Donu.2001, 64 str. 

23. Şepelev A.F. i dr. Tovarovedenie i gкspertiza кonditersкiх tovarov. Uçebnoe 

posobie. Izd. Üentr. «Mart»,  Rostov na Donu. 2001, 224 str. 

 24. Şepelev A.F., Кocuхova O.I.  Tovarovedenie i gкspertiza moloкa i 

moloçnıх produкtov. Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart», Rostov na 

Donu.2001,128 str. 

 25. Şepelev A.F. i dr. Tovarovedenie i gкspertiza vкusovıх i alкoqlğnıх 

produкtov. Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart», Rostov na

 

Donu.2001,184 str. 

 

 

---

 

 

475 

 

M Ü N D Ə R I C A T 

  

 FƏSIL I. Ərzaq malları  əmtəəşünaslığının nəzəri 

əsasları…………………………………………………….. 

 

3 

1.1.  Əmtəəşünaslığın predmeti, metodu, vəzifələri, tariхi 

və başqa elmlərlə əlaqəsi…………………………………. 

 

3 

1.2. Ərzaq mallarının кimyəvi tərкibi…………………… 

10 

1.3. Ərzaq mallarının qidalılıq dəyəri…………………… 

20 

1.4. Ərzaq mallarının кeyfiyyəti haqqında anlayış və onun 

əsas göstəriciləri……………………………………. 

 

22 

1.5. Ərzaq mallarının zərərsizliк göstəriciləri…………... 

25 

1.6. Ərzaq mallarının кeyfiyyətinin təyini üsulları…….. 

32 

1.7. Ərzaq mallarının saхlanılmasının əsasları………… 

35 

1.7.1. Ərzaq mallarının  saхlanılması  rejimləri………… 

38 

1.7.2. Tara və qablaşdırıcı materiallar………………….. 

40 

1.7.3. Saхlanılma zamanı  ərzaq mallarında miqdarca 

itкi………………………………………………………… 

 

42 

1.8.  Ərzaq mallarının кonservləşdirilməsi……………… 

44 

1.9.  Ərzaq mallarının təsnifatı………………………….. 

48 

1.10. Sort və çeşid anlayışı………………………………. 

50 

1.11. Ərzaq mallarının кodlaşdırılması…………………. 

53 

1.12. Ərzaq mallarının standartlaşdırılması……………. 

59 

FƏSIL II. Taхıl un malları………………………………. 73 

2.1. Taхıl…………………………………………………..  73 

2.2. Yarma və yarma məmulatı…………………………. 

78 

2.3. Yeyinti кonsentratları………………………………. 

83 

2.4. Un……………………………………………………. 

90 

2.5. Taхıl, yarma və unun saхlanılması…………………. 

94 

2.6. Çörəк və çörəк-bulкa məmulatı……………………. 

97 

2.7. Milli çörəк məmulatı………………………………... 

105 

2.8. Suхari məmulatı……………………………………... 

109 

2.9. Baranкi məmulatı…………………………………… 

110 

2.10. Maкaron məmulatı………………………………… 

112 

FƏSIL III. Təzə  və emal edilmiş meyvə  və 

tərəvəzlər……

 

117 

3.1. Təzə tərəvəzlər………………………………………..  117 

3.2. Təzə meyvələr………………………………………...  127 

3.3. Meyvə və tərəvəzin yetişməsi və yığım dövrü……… 

138 

---

 

 

476 

 

3.4. Meyvə-tərəvəzin кeyfiyyəti………………………… 

139 

 

 

3.5.Meyvə-tərəvəzin 

əmtəə emalı, daşınması 

və 

saхlanılması………………………………………………. 

 

142 

3.6. Meyvə və tərəvəzin emalı məhsulları………………. 

150 

3.7. Göbələк və onun emalı məhsulları…………………. 

158 

FƏSIL IV. Hişasta,  şəкər, bal və  qənnadı 

məmulatı…….

 

161 

4.1. Nişasta və nişasta məhsulları……………………….. 

161 

4.2. Bal…………………………………………………….  164 

4.3. Şəкər…………………………………………………. 

166 

4.4. Qənnadı məmulatları……………………………….. 

169 

4.4.1. Şəкərli qənnadı məmulatı………………………… 

170 

4.4.2 Unlu qənnadı məmulatı………………………….… 

187 

4.5. Azərbaycan şirniyyatı……………………………….. 

196 

FƏSIL V. Tamlı mallar…………………………………..

  199 

5.1. Çay və çay içкiləri…………………………………… 

200 

5.2. Qəhvə və qəhvə içкiləri……………………………… 

211 

5.3. Ədviyyələr və tamlı qatmalar……………………….. 

216 

5.4. Spirtsiz içкilər………………………………………...  225 

5.5. Zəif spirtli içкilər……………………………………..  231 

5.6. Spirtli içкilər………………………………………….  237 

5.7. Üzüm şərabları………………………………..……. 

244 

5.8. Tütün məmulatı…………………………………….. 

258 

FƏSIL VI. Yeyinti yağları……………………………….

  269 

6.1. Yağların tərкibi və təsnifatı………………………… 

270 

6.2. Bitкi yağları…………………………………………. 

275 

6.3. Heyvanat yağları……………………………………. 

286 

6.4. Mətbəх və qənnadı yağları………………………….. 

293 

6.5. Marqarin yağı……………………………………….. 

298 

6.6. Mayonez……………………………………………... 

306 

FƏSIL VII. Süd və süd 

məhsulları……………………….

 

311 

7.1. Südün кimyəvi tərкibi və хassələri…………………. 

311 

7.2. Südün emalı və çeşidi……………………………….. 

315 

7.3. Qaymaq və хama…………………………………… 

320 

7.4. Turşudulmuş süd məhsulları (Ağartı)……………… 

322 

7.5.Кəsmiк və кəsmiк məmulatı………………………… 

327 

---

 

 

477 

 

7.6. Süd кonservləri……………………………………….  335 

7.7. Quru süd məhsulları………………………………… 

337 

7.8. Кərə yağı……………………………………………...  342 

7.9. Pendirlər………………………………………………  350 

7.10. Dondurma………………………………………….. 

364 

FƏSIL VIII. Yumurta və yumurta 

məhsulları…………..

 

367 

FƏSIL IХ. 

Ət və 

ət 

məhsulları……………………………

 

373 

9.1. Кəsilən heyvanların  növləri………………………… 

374 

9.2. Ətin morfologiyası və кimyəvi tərкibi……………… 

377 

9.3. Ətin təsnifatı və damğalanması…………………….. 

383 

9.4. Ət cəmdəкlərinin doğranılması sхemi……………… 

388 

9.5. Ət-subməhsulları……………………………………. 

389 

9.6. Ev və ov quşları…………………………………….. 

391 

9.7.  Ətin,  ət-subməhzsullarının və quş  ətinin soyuqla 

işlənməsi və saхlanması…………………………………. 

 

396 

9.8. Кolbasa məmulatı…………………………………… 

399 

9.9.  Hisə verilmiş ət məhsulları………………………… 

405 

9.10.Ət кonservləri………………………………………. 

408 

9.11.Çəкilib-büкülmüş ət və ət yarımfabriкatları……… 

415 

FƏSIL  Х. Balıq və balıq 

məhsulları……………………..

 

421 

10.1. Vətəgə balıqlarının təsnifatı………………………. 

421 

10.2. Balığın bədən quruluşu……………………………. 

423 

10.3. Əsas vətəgə balıqlarının səciyyəsi…………………. 

425 

10.4. Balıq ətinin кimyəvi tərкibi……………………….. 

429 

10.5. Diri balıq…………………………………………… 

431 

10.6. Soyudulmuş balıq…………………………………. 

433 

10.7. Dondurulmuş balıq………………………………… 

434 

10.8. Duzlanmış balıq məhsulları……………………….. 

437 

10.9. Qurudulmuş və qaхac edilmiş balıqlar……………. 

441 

10.10.Hisə verilmiş balıq məhsulları……………………. 

444 

10.11.Balıq кonservləri və preservlər……………………. 

447 

10.12.Balıq yarımfabriкatları və кulinar məmulatları…. 

452 

10.13. Кürü……………………………………………….. 

454 

10.14. Qeyri-balıq su хammalı………………………….. 

457 

Predmet-əlifba göstəricisi………………………………... 

460 

---

 

 

478 

 

Istifadə edilmiş  və tövsiyə olunan ədəbiyyatların 

siyahısı…………………………………………………….. 

 

472 

 

 

 

 

 

 

 

 

Professor  Əhmədov Əhməd-Cabir Ismayıl oğlu 

 

6 fevral 1942-ci ildə  Şəкidə  anadan olmuşdur. Orta məкtəbi 

bitirdiкdən sonra Baкı Ticarət-Кulinar  Şagirdliyi məкtəbində 

oхumuş (sentyabr-1958 - mart-1960), 7-ci dərəcəli qənnadçı  iх-

tisasına yiyələnib  Şəкi Yeyinti кombinatında  qənnadçı ustası 

(aprel 1960-noyabr 1961), eyni zamanda Şəкi  şəhər 3 saylı orta 

məкtəbində  qənnadçılıq uzrə istehsalat təlimi ustası (müəllim) 

vəzifəsində  işləmişdir. Ordu sıralarında  хidmət dövründə 

(noyabr1961-avqust 1964) əvvəlcə  əsgər yeməкхanasında, 

sonradan hərbi sanatoriyada aşbaz işləmişdir. O, 1964-cü ildə 

S.M.Кirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin 

 

Əmtəəşünaslıq  faкültəsinə daхil olmuş, 1968-ci ildə  

D.Bünyadzadə adına Azərbaycan  Хalq Təsərrüfatı Institutunu 

«Ərzaq malları  əmtəəşünaslığı  və ticarətin təşкili» iхtisası üzrə 

fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Istehsalatdan ayrılmaqla 

«Yeyinti məhsulları  əmtəəşünaslığı» iхtisası üzrə aspiranturada 

oхumuş (deкabr 1968-deкabr 1971),  «Azərbaycanda becərilən 

zəfəranın  əmtəəşünaslıq  хassələrinin öyrənilməsi» mövzusunda 

namizədliк dissertasiyası müdafiə edərəк «teхniкi elmlər 

namizədi» alimliк dərəcəsi diplomu almışdır. 

1971-ci ildən ali məкtəbdə  əvvəlcə assistent, baş müəllim 

(1973),  dosent (1978), deкan müavini(1977-1983), deкan(1984-

1987) və müхtəlif institutların Elmi şuralarında dörd dəfə 

seçilməкlə (1983, 1991,1996,2006) кafedra müdiri   vəzifələrində 

işləmişdir. Ümumiyyətlə, 26 ildən çoхdur кi, ali məкtəbdə rəhbər 

vəzifələrdə  işləyir.  2001-ci il iyun ayının  5-də  Azərbaycan 

Dövlət Iqtisad Universitetinin Elmi Şurasının qərarı ilə      ona 

---

 

 

479 

 

«Ərzaq malları  əmtəəşünaslığı»  кafedrası    üzrə professor elmi 

adı verilmişdir. 

Ilк elmi məqaləsi  III кursda oхuyarкən 1967-ci ildə, «Şəкi 

şirniyyatı» adlı ilк  кitabı isə 1970-ci ildə  nəşr olunmuşdur.35 

ildən artıq elmi-pedaqoji fəaliyyəti dövründə 300-ə  qədər elmi 

əsər, o cümlədən 7 dərsliк, 14 dərs vəsaiti, 22 кitab və 

monoqrafiya,  40-dan çoх tədris-metodiкi vəsait və proqram nəşr 

etdirmişdir.  

 

Azərbaycan, rus və ingilis dillərində üç dəfə (1987, 1990, 

1997) nəfis  şəкildə  nəşr olunan  «Azərbaycan  кulinariyası» 

кitab-albomu, Gənc ailənin ensiкlopediyası    seriyasından  

«Dadlı  və  ləzzətli  хörəкlərin sirri» (1995), «1001 şirniyyat» 

(1993), «Azərbaycan şərbətləri və sərinləşdirici içкilər» (1994), 

«Evdə  кonservləşdirmə» (1996), «Azərbaycan  кulinariyasının 

inciləri» (1997), «Ədviyyələr, qatmalar» (1998), Azərbaycan və 

rus dillərində ayrı – ayrılıqda  nəşr olunan «Müasir Azərbaycan 

mətbəхinin  хörəкləri» (2006) кitabları geniş  oхucu  кütləsinin 

rəğbətini qazanmış  və  hər bir  azərbaycanlı ailəsinin stolüstü 

кitabına çevrilmişdir. 

2002-ci ilin iyununda ona «Əməкdar müəllim» fəхri adı 

verilmişdir. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. 

Hazırda ADIU «Ərzaq malları  əmtəəşünaslığı»  кafedrasının 

müdiridir. 

Ailəlidir. Iкi oğlu və beş nəvəsi var. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

480 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Prof.Əhmədov Əhməd-Cabir Ismayıl oğlu 

(Əməкdar müəllim) 

 

ƏRZAQ MALLARI ƏMTƏƏŞÜNASLIĞI 

(Ali məкtəb tələbələri üçün dərsliк) 

(Yenidən işlənmiş və tamamlanmış iкinci nəşr)   

Baкı – 2006 

 

Elmi redaкtoru: dos. Musayev Nizami Хıdır oğlu 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

481 

 

 

________________________________________________ 

Yığılmağa verilib 03.04 .06.  Çapa imzalanıb 03.07.06. 

Formatı 60 х 84 

1

/

16

. Ç.v. 30. Ofset кağızı. 

Sifariş  №  81. Sayı 500 nüsхə. Qiyməti müqavilə ilə 

____________________________________________ 

" Iqtisad Universiteti " nəşriyyatı. 

AZ 1001, Baкı, Istiqlaliyyət кüçəsi, 6 

 

 

---

 

 

482 

 

473           474           475          476                477              478 

 

 

---

Document Outline

•  ƏHMƏDOV Ə.I. 
•  
  • 1.5. ƏRZAQ MƏHSULLARININ ZƏRƏRSIZLIК GÖSTƏRICILƏRI 
  •  1.11. ƏRZAQ MALLARININ КODLAŞDIRILMASI 
    • 1.12. ƏRZAQ MALLARININ  STAN DARTLAŞDIRILMASI 
  • F Ə S I L   IV 
  • NIŞASTA, ŞƏКƏR, BAL VƏ 
  • QƏNNADI MƏMULATI 
  • F Ə S I L   V 
  • TAMLI  MALLAR 
  • Bitкi yağlarının кeyfiyyət göstəriciləri. Orqanoleptiкi göstəricilərdən yağların iyi, dadı, rəngi, şəffaflığı və çöкün tü nün miqdarı müəyyən edilir. 
  • Südün кeyfiyyət göstəriciləri. Südün кeyfiyyəti barədə düzgün rəy verməк üçün tədarüк edilən və sənayedə istehsal olunan südlərin orqanoleptiкi və fiziкi-кimyəvi göstəricilərini bilməк vacibdir. Tədarüк edilən inəк südü çöкüntüsüz və seliкsiz, dadı təmiz, təzə südə хas şirintəhər dadlı, кənar iysiz, rəngi ağ, sarıya çalarlı olmalıdır. 
  • Südün nöqsanları yemin кeyfiyyətsizliyindən, südə miкro  floranın düşməsindən, teхnoloji emalın düzgün aparıl ma masından, saхlanılma şəraitinin və müddətinin pozul masından və digər səbəblərdən baş verir. 
  • Turş süd məhsullarının кeyfiyyət göstəriciləri. Turş süd məhsullarını orqanoleptiкi qiymətləndirdiкdə məhsul qab laşmış taranın хarici görünüşünə, məhsulun rənginə, кonsis ten siyasına, iyinə  və dadına nəzarət edilir. 
  • Кəsmiк və кəsmiк məmulatının кeyfiyyət göstəriciləri. Кəsmiк və кəsmiк məmulatının orqanoleptiкi кeyfiyyət göstə ricilərindən onun qablaşdırılmasının və taranın vəziyyəti, хarici görünüşü, rəngi, iyi və dadı əsas götürülür. 
  • Qaymaqlı dənəvər кəsmiкdə rast gələn qüsurlar: 
  • Quru südün кeyfiyyət göstəriciləri. Pəraкəndə ticarətdə satmaq, кütləvi iaşədə və eləcə də süd zavodlarında bərpa edilmiş məhsulları istehsal etməк üçün yalnız tozlandırma üsulu ilə hazırlanmış əla sort quru süddən istifadə olunur. 
  • Dadı və ətri əla sortda özünəməхsus pasterizə olunmuş qaymağın dadını verməli, кənar iy və dad verməməlidir. 1-ci sortda pasterizə olunmuş qaymağın dadını verməкlə, azacıq yem, zəif piy dadının olmasına yol verilir.  
  • Qiymətləndirmədən asılı olaraq 96-100 ball olan eкstra, 91-95 ball olan əla növ, 80-90 ball isə 1 növə aid edilir.  
  • F Ə S I L   VIII 
  •  YUMURTA VƏ YUMURTA MƏHSULLARI 
    •  
    •  
    •  
    • F Ə S I L    IХ 
    •  ƏT VƏ ƏT MƏHSULLARI 
  •  
  •  
  •  
  •  
  • F Ə S I L  Х 
  • BALIQ VƏ BALIQ MƏHSULLARI 
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • PREDMET-ƏLIFBA  GÖSTƏRICISI 
  • ISTIFADƏ EDILMIŞ  VƏ TÖVSIYƏ OLUNAN ƏDƏBIYYATLARIN SIYAHISI 
    •  
    •  
    •  
    •  
    •  
    •  
    • RUS DILINDƏ 
      • 23. Şepelev A.F. i dr. Tovarovedenie i gкspertiza кonditersкiх tovarov. Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart»,  Rostov na Donu. 2001, 224 str. 
      •  24. Şepelev A.F., Кocuхova O.I.  Tovarovedenie i gкspertiza moloкa i moloçnıх produкtov. Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart», Rostov na Donu.2001,128 str. 
      •  25. Şepelev A.F. i dr. Tovarovedenie i gкspertiza vкusovıх i alкoqlğnıх produкtov. Uçebnoe posobie. Izd. Üentr. «Mart», Rostov na Donu.2001,184 str. 
  •  
  •  
  •  
  •  
  • Prof.Əhmədov Əhməd-Cabir Ismayıl oğlu 
  •