ƏHLİ SÜNNƏ VƏl cəmaatin
«Allah hər şeyin Xaliqidir. O, hər şeyi Qoruyandır. Göylərin və yerin
Yüklə 423,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
37
«Allah hər şeyin Xaliqidir. O, hər şeyi Qoruyandır. Göylərin və yerin açarları Ondadır». (Zumər 62-63) 95 Bu dörd mərtəbə Allahın yaratdıqlarını əhatə etdiyi kimi, qullarının etdiklərini də əhatə edir. Qullarının dedikləri sözlər, etdikləri əməllər və ya etməyib tərk etdikləri şeylərin hamısı Allah
tərəfindən bilinmiş və Onun qatında yazılmışdır. O şeyləri, Allah
istəmiş və yaratmışdır. Allah subhənəhu və təalə aşağıdakı ayələrdə bu haqda belə buyurur: «Sizlərdən doğru (yolda) olmaq istəyənlər üçün. Aləmlərin
Bununla yanaşı Allahın bəndəsinə seçmə haqqı ilə qüdrət verdiyinə və hərəkətin/əməlin bilavasitə bu ikisilə həyata keçdiyinə iman edirik. Bəndənin etdiyi hərəkətin/əməlin onun öz seçim iradəsi və qüdrəti ilə edilməsinə dəlalət edən ayələr çoxdur.
OLDUĞUNA DAİR DƏLİLLƏR: 1. Allahın bu buyruqları: «Qadınlarınız sizin tarlanızdır. Qadınlarınıza nə təhər istəyirsinizsə yaxınlaşın». (Bəqərə 223). «Əgər onlar (döyüşə) çıxmaq istəsəydilər, mütləq ona hazırlıq görərdilər». (Tövbə 46). Allah subhənəhu və təalə bu iki ayədə bəndəsinin öz həyat yoldaşı ilə yaxınlıq etməsini və döyüş üçün hazırlaşmasını qulun öz iradəsi ilə olduğunu bildirmişdir. 2. Əmr və qadağaların tətbiqi bəndənin ixtiyarına buraxılmışdır. Əgər bəndənin bu məsələdə seçmək hüququ və gücü olmasaydı, bu onun üçün yerinə yetirə bilməyəcəyi bir vəzifə olardı ki, bu da Allahın hikmətinə, rəhmətinə və aşağıdakı ayədə xəbər verdiyi doğru sözünə uyğun gəlməzdi: «Allah hər kəsi yalnız onun qüvvəsi çatdığı qədər mükəlləf
95 Qurani Kərimdə olan dəlillər üçün baxın: Rum 40; Loğman 11; Fatir 3; Saffət 96. Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: İbn Əbi Asim «əs-Sünnə», «Ziləlul-Cənnə» 537; Hakim 1/32, Alluşun təhqiqi ilə 93; Beyhəqi «əl-Əsma vəs-Sifət»1/398; Albani «Silsilətul-Əhədisis-Səhihə» 1637. 38
3. Yaxşılıq edənin etdiyi yaxşılığa görə mədh edilməsi, pislik edənin isə etdiyi pisliyə görə qınanması və hər kəsin layiq olduğunu alacağı. Əgər bəndənin əməli öz iradə və seçimi ilə olmasaydı, Allahın yaxşılıq edəni mədh etməsi əbəs yerə, pislik edənin isə cəzalandırılması zülm olardı ki, Allah
əbəs yerə mədh etməkdən və ümumiyyətlə zülm etməkdən uzaqdır.
, Qiyamət günü insanların peyğəmbərlərdən sonra Allaha qarşı bir üzür gətirməmələri üçün, müjdə verən və xəbərdar edici olaraq peyğəmbərlər göndərmişdir. Allah subhənəhu və təalə bu haqda belə buyurur: «(Biz) müjdə verən və qorxudan elçilər (göndərdik) ki,
peyğəmbərlər göndərməsinin mahiyyəti boşa çıxardı. 5. Hər insan bir şeyi etdikdə və ya o şeyi etməyi tərk etdikdə heç bir məcburiyyət olmadan o işi etdiyini hiss edir: ayağa qalxır, oturur, gedir, gəlir, yola çıxır və ya çıxmır. Bunların hamısını öz iradəsi ilə edir və heç kəsin onu bu işi etməyə məcbur etdiyini hiss etmir. Əksinə bir şeyi öz iradə və seçimi ilə edən kimsəni məcbur edilən kimsədən çox rahatlıqla ayırd edə bilir. Eynilə dinimiz də bu ikisi arasında hikmətli bir fərq qoymuşdur. Necə ki, Allah
Öz haqqının toxunulmasına baxmayaraq bir kimsəni başqasının məcburiyyəti ilə edilən hərəkətlərdə məsul saymır. 96
Biz, Allahın qədərini bəhanə gətirən günahkarın üsyanında heç bir həqiqətin olmadığına iman edirik. Çünki, günah edən kimsə Allahın onun haqqında nə təqdir etdiyini bilmədən öz istəyilə günah edir. Buna görə bir kimsə, Allahın onun haqqında nə təqdir etdiyini, ancaq hadisə baş verdikdən sonra bilir. Allah subhənəhu və təalə bu haqda belə buyurur: «Heç kəs sabah nə qazanacağını bilə–bilməz; heç kəs harada öləcəyini də bilməz». (Loğman 34). İnsanın bir işi etdikdən sonra bilmədiyi bir şeyi bəhanə gətirməsi doğru ola bilərmi? Allah
bu bəhanəni batil edərək belə buyurur: «Müşriklər deyəcəklər: «Allah istəsəydi, nə biz, nə də
96 Qurani Kərimdə olan dəlil üçün baxın: Nəhl 106. 39
bilginizmi var? Siz ancaq zənnə qapılır və anecaq yalan danışırsınız». (Ənam 148). Qədəri bəhanə gətirib günah edənlərə deyirik ki; Allah subhənəhu və təalə
sənin haqqında itaəti təqdir etdiyi halda nə üçün itaət etmədin? Çünki məlum olmadan əvvəl təqdir olunan şey bilinmədiyi üçün itaətlə günah arasında heç bir fərq yoxdur. Bu səbəblə Peyğəmbər salləllahu aleyhi və alihi və səlləm səhabələrə Allahın kimin cənnətə və kimin də cəhənnəmə düşəcəyini yazdığını xəbər verdikə, səhabələr ona: «Onda (Allaha) təvəkkül edib, əməl etməyi tərk edəkmi?» - dedilər. Peyğəmbər salləllahu aleyhi və alihi və səlləm
isə onlara: «Xeyr! Əməl edin. Çünki hər kəs özü üçün təqdir olunanı etməyə asanlıq tapacaqdır» 97 - buyurdu. Qədəri bəhanə gətirib günah edənə deyirik ki; tutaq ki, Məkkəyə getmək istəyirsən. Ora getmək üçün iki yolun olduğunu, düz söz danışan bir şəxsin sənə bu iki yoldan birinin qorxunc və çətin olduğunu, digərinin isə təhlükəsiz və rahat olduğunu söyləsə, sən ikinci yolu seçərsən. Mənim üçün bu yol təqdir edildi deyərək birinci yolu seçməyin mümkün deyildir. Belə etsən insanlar sənin dəli olduğunu deyərlər. Həmçinin, qədəri bəhanə gətirib günah edənə deyirik ki; sənə iki vəzifə təqdim edilsə və birinin məvacibi digərindən daha yüksək olsa, təbii ki sən məvacibi daha yüksək olan vəzifəni seçərsən. Onda necə olur ki, axirətlə bağlı əməldə özünə ən alçaq bir işi rəva bilib, sonra da qədəri bəhanə göstərərək taleyinə etiraz edirsən?! Başqa bir misal; xəstələndikdə müalicə olunmaq üçün hər həkimin qapısını döyürsən. Bədənindəki ağrılara, cərrahiyyə əməliyyatına və acı dərmanlara dözürsən, amma qəlbinin xəstəliyi olan günahlara, iman zəifliyinə qarşı bir çarə axtarmırsan.
Biz, Mərhəmət və hikmətinin kamilliyinə görə pisliyin Allaha aid edilməyəcəyinə iman edirik. Peyğəmbər salləllahu aleyhi və alihi və səlləm bu
haqda belə buyurur: «(Allahım!) Şər (pislik) Sənə aid edilməz!» 98
Hətta Allahın təqdir etdiyi hər hökmdə belə zərrə qədər şər yoxdur. Çünki bu hökm, Allahın mərhəmət və hikmətindən irəli gəlir. Şər, Allahın təqdir etdiyi şeylərin nəticəsində olur.
97 Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: Əhməd 1/82, 129, 132, 140; Buxari 4945-4947, 4949, 6217, 6605, 7552; Muslim 2647-2649; Tirmizi 2136, 3344; Əbu Davud 4694; İbn Macə 78. 98 Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: Muslim 771; Əbu Davud 760; Tirmizi 3422; Tayəlisi 152. 40
Necə ki, Peyğəmbər salləllahu aleyhi və alihi və səlləm (nəvəsi) Həsənə - Allah ondan razı olsun - qunut duasını öyrədərkən belə buyurmuşdur: «(Allahım! Haqqımda) verdiyin hökmünün şərindən məni qoru!» 99
Hədisdə olduğu kimi, şər Allaha deyil, Allahın təqdir etdiyi şeyə bağlıdır. Bununla belə şər, hər zaman təqdir edilən şeylərlə birlikdə şər deyildir. Əgər bir tərəfdən şərdirsə, digər tərəfdən xeyir ola bilər. Misal olaraq; yer üzündə quraqlıq, xəstəlik, kasıblıq və qorxu kimi hadisələrin ortaya çıxması ilə sabitliyin pozulması bir tərəfdən şərdirsə, digər tərəfdən xeyirdir. Allah
bu haqda belə buyurur: «İnsanların öz əlləri ilə etdikləri əməllərin nəticəsi olaraq quruda və dənizdə fəsad törəyir ki, (Allah) onlara, etdiklərinin bir qismini daddırsın. Bəlkə, onlar (haqqa) qayıdalar». (Rum 41). Həd cəzasının tətbiqi - oğrunun əlinin kəsilməsi 100
və ya zina edən evli kişi və ya qadının rəcm edilməsi/daşa basılaraq öldürülməsi 101 əli
kəsilən və ya öldürülən kimsəyə görə şərdir. Ancaq digər tərəfdən o ikisi üçün xeyirdir. Çünki həd cəzasının tətbiqi, onların günahlarına kəffarədir/əvəzdir. Onlara eyni anda həm dünya, həm də axirət əzabı tətbiq oluna bilməz/yəni, onların bu cəzalara məruz qalması Qiyamət günü həmin günahlara görə cəza çəkməyin qarşısını alır. Digər tərəfdən həd cəzasının tətbiqi ilə mallar, namuslar və nəsillər qorunmuş olur ki, bu da fərd və cəmiyyət üçün xeyir sayılır.
99 Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: Əhməd 1/199, 200; Əbu Davud 1425; Tirmizi 464; Nəsai 1746; İbn Macə 1178; Darimi 1591-1593. 100
Qurani Kərimdə olan dəlillər üçün baxın: Maidə 38. Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: Buxari 6783; Muslim 1684-1689. 101 Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: Buxari 5270-5272, 6812-6816, 6819, 6820, 6824,6830, 6848, 7167, 7168; Muslim 1691-1702, . 41
YEDDİNCİ HİSSƏ
Böyük əsasları özündə birləşdirən bu pak iman ona inananlar üçün əhəmiyyətli faydalar bəxş edir.
Allaha, gözəl adlarına və uca sifətlərinə iman edirik; əmrlərini yerinə yetirmək və qadağalarından çəkinməyə görə bir bəndəyə Allah sevgisi və Allahı ucaltma duyğusu verir. Allahın əmrini yerinə yetirmək və qadağalarından da çəkinməklə fərd və cəmiyyəti dünya və axirət səadətinə çatdırır. Allah subhənəhu və təalə bu haqda belə buyurur: «Mömin olaraq yaxşı iş görən kişi və qadınlara əlbəttə gözəl həyat bəxş edəcək və etdikləri ən yaxşı əməllərə görə onları mütləq mükafatlandıracağıq». (Nəhl 97). MƏLƏKLƏRƏ İMAN ETMƏYİN FAYDALARI: 1. Cinləri və insanları yaradanın əzəmətini, qüdrət və hökmranlığını anlamağa kömək edir. 2. Qullarına verdiyi dəyərə görə Allaha layiqincə şükür etməyə kömək edir. Belə ki, Allah
bəndələrini qorumaq, əməllərini yazmaq və onların mənfəətləri üçün bir sıra mələklər təhkim etmişdir. 3. Allaha ən gözəl bir şəkildə ibadət etdiklərinə və Allahdan möminlər üçün bağışlanma dilədiklərinə görə mələkləri sevməyə yönəldir.
1. Allahın bəndələrinə olan mərhəməti və onlara verdiyi dəyəri bilməyi təmin edir. Belə ki, Allah
hər qövmə doğru yolu tapmaları üçün bir kitab göndərib. 2. Allahın hikmətinin təzahürü olaraq, bu kitablarda hər ümmət üçün o ümmətə uyğun olanı din etmişdir. Bu kitabların sonuncusu Qurani- Kərim, hər zaman və məkana uyğun, Qiyamətə qədər bütün yaradılmışlar üçün ən uyğun olan kitabdır. 3. Allahın verdiyi bu nemətinə şükür etməyi təmin edir. PEYĞƏMBƏRLƏRƏ İMAN ETMƏYİN FAYDALARI: 1. Allahın bəndələrinə olan mərhəməti və onlara verdiyi dəyəri başa düşməyə kömək edir. Belə ki, Allah subhənəhu və təalə insanlara doğru yolu göstərmək və onları o yola çağırmaq üçün hər qövmə bir peyğəmbər göndərmişdir. 2. Allahın bu böyük nemətinə şükür etməyi anlamağa kömək edir.
42
3. Peyğəmbərləri sevməyi, onları layiq olduqları şəkildə tərif etməyi təmin edir. Çünki peyğəmbərlər, Allahın elçiləri və seçilmiş bəndələridir. Peyğəmbərlər, Allaha ibadət edən, Onun elçilik vəzifəsini təbliğ edən, Allahın qullarına nəsihət edən və Onun uğrunda əziyyətlərə səbr edən şəxslərdir.
1. Axirət gününün savabını ümid edərək Allaha ibadət etməyə və o günün əzabından qorxaraq günah etməkdən çəkinməyə təşviq edir. 2. Dünya nemətlərini ümid edib, amma əldə etməyən möminləri, axirət nemətləri və savabını əldə edəcəyi ilə təsəlli edir.
edir. Çünki həm fel/hərəkət, əməl, həm də nəticəsi Allahın qəza və qədəri ilə olur. 2. Buna inanan bir nəfs həm rahat olur, həm də qəlbi sakit və əmin olur. Çünki baş verənlərin Allahın qəza və qədəri ilə olduğunu və istənilən arzuolunmaz vəziyyətin qaçılmaz olduğunu bilir. Belə nəfs rahatlıq tapır, qəlbi sakit olur və Rəbbinin qəzasına razı olur. Qədərə inanan kimsədən daha gözəl həyat sürən, nəfsi daha rahat, qəlbi daha əmin və sakit olan heç kəs yoxdur. 3. Qəza və qədərə iman, arzuolunan bir şey olduqda insanın özünü bəyənməkdən xilas olmasını təmin edir. Çünki Allahın təqdir etdiyi səbəblərdən olan xeyir və uğurun həyata keçməsi bir nemətdir. Ona görə bu nemətin əvəzində Allaha şükür edir və özünü bəyənməyi tərk edir. 4. Qəza və qədərə iman, arzuolunan bir şeyin əldə edilməməsi və ya arzuolunmayan bir şeyin baş verməsi halında həyəcan və sıxıntıdan xilas olmasını təmin edir. Çünki bu vəziyyət, göylərin və yerin hökmü əlində olan Allahın qəzası ilə olmuşdur. Bunun baş verməsi qaçılmazdır. Beləliklə də bu vəziyyətə səbr edir və savabını Allahdan umur. Allah
bu hala işarə edərək belə buyurur: «Yer üzündə baş verən və sizin başınıza gələn elə bir müsibət yoxdur ki, Biz onu yaratmamışdan əvvəl o, Yazıda (müəyyən edilmiş) olmasın. Şübhəsiz ki, bu Allah üçün çox asandır! (Allah bunu) əlinizdən çıxana kədərlənməyəsiniz və Onun sizə verdiyinə (həddindən artıq) sevinməyəsiniz deyə (belə izah edir). Allah heç bir özündən razını, özünü öyəni sevmir». (Hədid 22 - 23). Allahdan bizi bu əqidə üzrə sabit etməsini, onun faydalarından bəhrələnməyi, bizə lütf və ehsanından verməsini, bizi haqq yola yönəltdikdən sonra qəlblərimizi imandan üz döndərməməyi və bizə 43
mərhəmətini bəxş etməsini diləyirik. Şübhəsiz ki, O, bəndələrinə əvəzsiz və bol verəndir. Həmd, aləmlərin Rəbbi Allahadır! Allahın salavatı və salamı, Peyğəmbərimiz Muhəmmədə, ailəsinə, səhabələrinə və onlara ən gözəl şəkildə tabe olanların üzərinə olsun! (Amin!)
44
MÜNDƏRİCAT Ön söz 3 Müqəddimə 5 Ön söz 6 Əqidəmiz 8 Birinci hissə: Allaha iman 18 İkinci hissə: Mələklərə iman 20 Üçüncü hissə: Kitablara iman 23 Dördüncü hissə: Peyğəmbərlərə iman 25 Beşinci hissə: Axirət gününə iman 30 Altıncı hissə: Qəza və Qədərə iman 36 Yeddinci hissə: Buna imanın faydaları 41 Yüklə 423,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|