54
İNSAN HAQLARI VƏ MASONLUQ
(Akman Göyçxamnm 19.9.1984 tarixli danışığı)
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İdarə Heyəti 10 dekabr 1948-ci il
tarixində Ümumdünya İnsan Haqları Bəyannaməsini qəbul və elan
etmişdir.
Bu tarixi hadisənin ardınca Baş Şura üzv məmləkətlərində
Bəyannamə mətninin nəşr olunmasını və bunu ölkələrin, bölgələrin
siyasi vəziyyəti baxımından heç bir fərq qoyulmadan hamısına
paylanılması üzərində dayanmasını istədi.
Mətn, Birləşmiş Millətlərin beş rəsmi dilində - çin dilində,
fransızca, ingiliscə, ispanca və rusca nəşr olundu. Mətn bütün dillərə
tərcümə edildi.
Bu bəyənnamənin qəbul edilməsi və nəşr edilərək yayılmasında
məqsəd nə idi? Nəyə görə belə insan haqları məfhumunun qəbuluna
və israrla nəşr olunmasına ehtiyac yaranmışdı?
Dünyamızın o tarixlərdəki ümumi vəziyyətinə baxanda hadisəni
bütün gərçəkliyi ilə görürük. İkinci Dünya Müharibəsindən yeni
çıxmış dünya, məğlub olmuş ölkələr və öldürülmüş yüz minlərlə
insan. Ağıl və idrak durmuş, qan gövdəni götürmüş. Hər ölkənin bir-
birini əzmək və üzərində yüksəlmək səyi sonunda ortaya çıxan
qorxunc bir tablo....
Bu nöqtədə dərhal cəmiyyətin ən kiçik süjeti olan insan və insan
olmağın özəllikləri məfhumuna dönmək lazım gəlir.
Ümumdünya İnsan Haqları Bəyənnaməsinin ilk iki maddəsini
eynilə oxumaq lazımdır.
downloaded from KitabYurdu.org
Maddə ı - Bütün insanlar azad, şərəf və haqlar baxımından bərabər
yaranarlar. Onlar ağıl və vicdana sahibdirlər və bir-birlərinə qarşı
qardaşlıq fikri ilə hərəkət etməlidirlər.
Maddə 2 - Hər kəs, irq, rəng, cins, dil, siyasi və digər hər hansı bir
əqidə, milli və ya ictimai mənşəyindən asılı olmayaraq bu
bəyannamədə qeyd edilən bütün haqq və azadlıqlardan istifadə edə
bilər.
Vəziyyət tam açıqlığı ilə ortadadır. Bu bəyənnamə şübhəsiz hər
yerin güllük gülüstan olduğu, insanların bir-birilərinə qardaş sevgisi
və hörməti olduqları bir mühitdə nəşr edilmədi. Top, tüfəng,
güllələrin,
mərmilərin,
bombaların,
radioaktiv
dalğalann
amansızlıqları nəticəsində düşünüldü və gündəliyə gətirildi.
Yazarın “Masonluq nədir, nə deyildir” adlı kitabında bu mövzuya
belə deyilir:
“İNSAN HAQLARI BƏYƏNNAMƏSİNDƏKİ PRİNSİPLƏR
MASONLUQ DEYİLSƏ, MASONLUQ İNSAN HAQLARI
BƏYƏNNAMƏSİNDƏKİ FİKİRLƏRDİR”.
Fikir nə deməkdir? Türk Dili Şurasının lüğətində fikir, düşüncə,
əqidə sahib olmağa deyilir. Kimlər düşünür? İnsanlar düşünür. Çünki
düşüncə ağıl və məntiqi lazımlı hesab edir.
Ağıl, məntiq və bilavasitə düşünmək yalnız insanda var. İnsan
böyüyür, o da böyüyür, düşünərək böyüyür. Ağıl da, məntiq də
suveren (hökmran) olur.
Fəqət bəzən belə olmur: Ağlın yolu dəyişir, məntiq cızığından
çıxır, fikir və düşüncə bu dəfə tərsinə təzahür edir,
downloaded from KitabYurdu.org
56
eqoizm işə düşür, eqoist duyğularının yarandığı anda, insanlıq öz-
özünü məhv etməyə, hər şeyi dağıdıb, çeynəyib keçməyə, yerlə-
yeksan etməyə başlayır.
Elə o zamanda təbiətin bütün gözəllikləri itir.
Konfutsi “Həqiqəti idrak edən kimsə yaxşı olan şeyi tapan və
ondan ayrılmayandır” deyir.
İdrak nədir? İdrak anlayışdır, nə olduğunu anlamaq, sirri çözmək,
qavramaq. Ən önəmlisi, idrak, nail olmaqdır. Həqiqəti idrak ilə
tapmaq imkanına sahibik. Həqiqəti axtarmaq məcburiyyətindəyik.
İnsan olmaq, insan olaraq doğulmaq bu axtarışı zərurətə çevirir.
İnsanlıq üçün ən önəmlisi gerçək həqiqətin axtarılması, ona hər gün
daha çox yaxınlaşmaq üçün səy göstərməkdir. Məhz elə bu axtarışdır
ki, insanlan keçici həvəsdən qurtaracaq, yerlərini yüksək bir məqsəd
üçün davamlı səy sərf etməyə, həyatımızı qaraldan eqoist duyğulardan
azad olmağa, coşqun və insanı ucaldan yaxşılıqsevərlik və qardaşlıq
duyğusuna qovuşmağa aparacaqdır.
Yanlış və çirkin yollann bizə heç bir zaman xoşbəxtlik
gətirməyəcəyini, maddi varlığımızın keçici olduğunu, geriyə
qoyacağımız əsərlərimizin və ya yaxşı izlərimizin mənliyimizi
ucaldacağını və başqalarının xoşbəxtlik qaynağı olacağını bilməliyik.
İdealımız (nail olmaq istədiyimiz) əxlaqı dəyərlərin cəmiyyətin
bütün fərdləri tərəfindən mənimsənilməsi, hər sahədə ağlın və
məlumat suverenliyinin, insanlar arasında ümumi sevgi və ahəngin
qurulması, ən önəmlisi insanlan sevməkdir. Bu sevginin nəticəsi əzab-
əziyyət və yardım hissini hiss etmək, tərəddüdsüz, qarşılıqsız kömək
downloaded from KitabYurdu.org
əlini uzada bilmək, ideal daşları birləşdirən xərcdir (xərc -tamamlayıcı
bir şeydir). Bu sevgiyə, insanlan bir-birinə çəkən qüvvət də deyə
bilərik. Bunun əksi olan güclər; kin, ilkin mühakimələr, eqoizmlik və
daşürəklik, ümumi məna ilə ağıldan xaric və sevgisiz davranışlar bizi
könülsüzlük mühitinə sürükləyəcək və idealımızdan uzaqlaşacaqdır.
Qəlbimizi hər an sevgi, anlayış və kömək etmək hissləri ilə dolu
saxlamalıyıq. İnsan kimi dünyaya gəldik, insan kimi yaşamaq
məcburiyyətindəyik. Elə o zaman KAİNATIN ULU YARADANI
bizə kömək əlini uzadacaq, ülvi və əvəzsiz
gücündən bizi yararlandıracaqdır. Nə xoşbəxt onun köməyinə məzhər
ola bilənlərə... Onun tolerantlığından istifadə edə bilən və bundan
doyulmaz mənəvi həzz duya bilənlərə...
Masonluğun idealı budur. Onun məbədi qəlpələrimizdir. Yolumuz,
insanlıq, xoşbəxtlik, sülh və əmin-amanlıq yoludur. KAİNATIN ULU
YARADANI
həqiqəti
axtarmağımızda
bizdən kömək əlini
əsirgəmədiyi anda ağıl və hikmət bizə yol göstərəcək, bütün yaxşılıq
və gözəlliklər onu bəzəyəcəkdir.
MASONLUQDA KÖMƏKLƏŞMƏ
(Yeni qəzetdən istifadə olunmuşdur)
Bütün insanların qardaşlığını qəbul edən Masonluq, sevgi, şəfqət
və yaxşılıq sistemi içərisində insanların maddi və mənəvi
köməkləşməsini əsas şərt qoyur. Masonluq bunu öz əhatəsində
reallaşdırmağa çalışır. Masonluqda köməkləşmənin şərtlərinin yaxşı
öyrənilməsi gərəkdir. Çünki bu yardımlaşmanın bir ucu istismara,
digər ucu da laqeydliyə gedə bilər. Kömək istəyənin yardımın yerini
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |