Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Türkiye Büyük Millet Mecli
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Doğal Soda Külü Üretimi
Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu 102 karbonatlaştırma kolonlarının alt kısmına gönderilir. Kolonların orta kısmına ise yalnız fırın gazı beslenir. Üretilen hafif sodanın bir kısmı kristalizasyon işlemine tabii tutularak ağır soda elde edilir. Filtrelerden süzülen ham sodyum bikarbonat bir kısmı rafine edilerek rafine sodyum bikarbonat üretilir. Ticari soda külü üretim yöntemlerinden birisi de Japonlar tarafından geliştirilen Dual veya AC (Amonyum Klorür) prosesi olup, Solvay prosesinin değişik bir şeklidir. Bu proseste tuzdaki sodyum içeriğinin hepsi soda külüne dönüştürülmektedir. Bu oran Solvay prosesinde % 70'dir. Bu proseste yan ürün olarak çıkan amonyum klorür, pirinç tarlalarında gübre olarak kullanılabilmektedir. Japonlar tarafından geliştirilen bir başka proses olan New Asahi, Solvay sisteminden daha az enerji tüketmektedir. Doğal Soda Külü Üretimi Doğal soda külü tronadan elde edilmekte olup bu üretimde en çok bilinen yöntemler Monohidrat ve Seskikarbonat prosesleridir. Monohidrat prosesi Seskikarbonat prosesinden daha yeni olup, günümüzde en yaygın olarak kullanılan prosestir. Bu proseste nihai ürün ağır soda külüdür. Monohidrat prosesi : Bu proses basit olarak tanımlanacak olursa, trona cevherinin kalsinasyonunu takiben elde edilen saf olmayan sodanın saflaştırılmasıdır. Prosesin ana hatları aşağıda verilmiştir. Kırılan trona cevheri döner fırına verilerek 180 - 200º C sıcaklıkta kalsine edilir ve soda külü ile yan ürün olarak karbondioksit ve su elde edilir. 2Na 2 CO 3 .NaHCO 3 .2H2O 3 Na 2 CO 3 + 5H 2 O + CO 2 Trona Soda Külü Su Karbondioksit Kalsine edilen malzeme 82 – 88oC sıcaklıkta su ile liç edilir. Çözme ünitesinden gelen çözelti klasifikatör ve tiknerden geçirilerek çözünmeyen iri malzemenin (istenmeyen empüritelerin) çözeltiden ayrılması sağlanır. Tiknere çözelti ile birlikte, 10 – 100 ppm arasında değişen miktarlarda uygun flokülant ilave edilir. Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu 103 Tiknerlerden gelen çözelti basınçlı filtrelerden geçirilerek ince malzemenin çözeltiden ayrışması sağlanır. Çözelti kristalizatörlere gönderilip buharlaştırılarak sodyum karbonat monohidrat kristalleri (Na2CO3. H2O) elde edilir. Kristaller ve çözelti ise santrifüj işlemi ile birbirinden ayrıştırılırlar. Sodyum karbonat monohidrat kristalleri 1500C'de dehidratasyona tabi tutulur. Bu yöntemle üretilen sodyum karbonat kristalleri soğutulup yüklemeden önce çok az bir elemeye ihtiyaç gösterir. Çünkü kristal boyutları buharlaştırıcı kristalizatörde özenle kontrol edilmektedir. Seskikarbonat prosesi : Bu proseste ise kırılmış trona bir seri çözücü tankından geçirilerek doymuş ana çözelti haline getirilir, berraklaştırılır, filtrelenir, konsantre elde edilir. Seskikarbonat vakum kristalizatörlerinde evaporasyona tabi tutulur ve 40*C'ye kadar soğutularak çöktürülür (Ekipmanların korozyondan korunması düşük konsantrasyonlu sülfit iyonlarıyla kontrol edilmektedir). Çökelen seskikarbonat kristalleri seperatörlerle ana çözeltiden ayrılır ve ana çözelti tekrar çözelti tanklarına beslenir. Seskikarbonat kristalleri 200*C’deki döner kalsinasyon fırınlarında ayrıştırılarak sodyum karbonat elde edilir. Susuz soda külü hafif ve orta yoğunlukta üretilir ve ağır soda külü eldesi için hidratlamayı takiben kalsine edilebilir. Kalsinasyondan sonra soğutulur ve nihai ürün (ağır soda külü) elde edilmiş olur . Alkali Ekstraksiyon Yöntemi : Yeraltına belirli bir oranda çözücü göndererek, trona cevherinin bulunduğu yerde liç edilerek yer üstüne çıkartılması sağlanır. Trona minerali içindeki sodyum bikarbonatın sodyum karbonata dönüştürülmesi, bu proseste kalsinasyon yerine çözücü sisteminin içerdiği sodyum hidroksit ile sağlanmaktadır. Na 2 CO 3 .NaHCO 3 .2H 2 O + NaOH 2Na 2 CO 3 + 3H 2 O Yeraltından çıkartılan çözelti klasifikatör ve tiknerlerden geçirilmesine gerek duyulmadan direkt olarak filtrelerden geçirilerek kristalizatörlere beslemek suretiyle monohidrat prosesinde olduğu gibi sodyum karbonat elde edilmektedir. Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu 104 b) Ürün Standartları: Türkiye'de soda (Sodyum Karbonat) için T.S.525 ve sodyum bikarbonat için T.S.3050 ve T.S. 10379 Türk Standartları mevcuttur. Soda Sanayii AŞ. Türk Standartlarına uygun olarak üretim yapmaktadır. Soda Sanayi A.Ş. besin türü rafine sodyum bikarbonat ürünü HACCP (Hazard Analysis of Critical Points),Tehlike Analizi, İyi Üretim Uygulamaları (GMP) ve Kritik Kontrol Noktaları belgesini 2002 senesinde almıştır. Ayrıca Soda Sanayi ISO 9001:2000 şartlarına uygun ve belgelendirilmiş kalite yönetim sistemine sahiptir. Soda Sanayi, Dünya Kimya Sanayi’nin gönüllü eylem planı Responsible Care - Üçlü Sorumluluk’u taahhüt etmiştir. Bu anlamda çalışan sağlığı, iş güvenliği, çevre kirlenmesinin önlenmesi, kurumsal iletişim ve toplumun bilinçlendirilmesi, proses güvenliği ve ürün sorumluluğu konularında çalışmalarını sürdürmektedir. c) Üretim Miktarı ve Değeri: Soda tüketiminin sektörler itibariyle dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 4 Tüketici Sektörler Tüketici Sektörler % Cam Üretimi 43 Deterjan 15 Kimyasal Üretimi 22 Diğer 18 TOPLAM 100 Soda sektörü, müşteri sektörlerindeki gelişmelere bağlı gelişim göstermektedir. Sektörün dünya ortalamasında büyümesi yaklaşık %3 civarındayken Türkiye’de bu oran %5 civarındadır. Soda sanayi, enerji yoğun bir sektördür. Sektörün en çok duyarlı olduğu faktörler enerji ve navlun fiyatlarıdır. 2004 senesinde yüksek petrol fiyatları ve buna bağlı yüksek deniz navlunu nedeniyle sektör olumsuz etkilenmiştir. 2005 yılı ortasından itibaren bu maliyet artışlarını fiyatlarına yansıtmış ve toparlanma eğilimine geçmiştir. Soda sanayi fiyatlarının, 2006 senesinde de benzer bir eğilimde olacağı beklenmektedir. Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|