13
S
əhifə 20. “Maraqoyatma” bölməsində şəklin altında “ÇöplərТ alШvlaЧНıraЧ
СaЧsı ОЧОrУТНТr?” cümləsinin “ ÇöpləriЧ alШvlaЧmasıЧa səbəb nədir?” kimi yazılması
m
əqsədəuyğundur.
S
əhifə 21. “Daxili enerji” mövzusunun izahında 1-ci abzasda “Lakin lövhəyə
d
əydikdə plastilin kürə ona “вapışaraq” tərpənməг qalır” cümləsinin “ Lakin
lövh
əyə dəydikdə plastilin kürə ona “ вapışaraq” НaвaЧır” kimi yazılması tövsiyə
edilir.
Yen
ə həmin səhifədə 3-cü abzasda “Daxili enerji – cismi təşkТl ОНən
mШlОkullarıЧ kТnetik və qarşılıqlı təsirinin potensial enerjilərinin cəmidir”
cüml
əsinin “ Daxili enerji – cismi təşkil ОНəЧ mШlОkullarıЧ hərəkətinin kinetik və
qarşılıqlı təsirinin potensial enerjilərinin cəmidir” kimi yazılması məqsədəuyğundur.
S
əhifə 23. “AraşНırma - 1”-in təchizat hissəsində “pШrşОЧlə təМСТг ШluЧmuş
qalıЧНТvarlı Шrqşüşə (plОksТqlas) sıЧaq şüşəsi” ifadəsinin “ pШrşОЧlə təМhiг ШluЧmuş
üгvi şüşədəЧ (plОksiqlas) haгırlaЧmış qalıЧНivarlı sıЧaq şüşəsi” kimi yazılması
m
əqsədəuyğundur.
S
əhifə 24. “AraşНırma-2”-nin izahında “SШЧra sıбılmış Сava tıбaМı Тtələməklə
Тş görür, bu гamaЧ ШЧuЧ НaбТlТ ОЧОrУТsТ aгalır və qabНakı СavaЧıЧ tОmpОraturu
aşağı Нüşür – qabНa НumaЧ вaraЧır” cümləsində “qabНa НumaЧ вaraЧır”
ifad
əsinin “ qabda buxar yaraЧır” kimi yazılması tövsiyə edilir.
S
əhifə 25. 1-ci abzasda “Buг parхalarıЧı stəkaЧa atНıqНa su sШвuвur”
cüml
əsinin “ Buг parхalarıЧı stəkanНakı suвa atНıqНa su sШвuвur” kimi yazılması
m
əqsədəuyğundur.
S
əhifə 27. “AraşНırma-2”-nin sonunda “Nəticəni müzakirə edin”də “HaЧsı
mОtalıЧ ТstilikkeçirməsТ НaСa вaбşıНır?” cümləsinin “ HaЧsı mОtalıЧ istilikkОхirməsi
daha yüks
əkdir?” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Çünki istilikkeçirmə “yaxşı-pis”
deyil,
“yüksək-zəif” olur. Ümumiyyətlə, bunu dərslikdə hər yerdə nəzərə almaq
tövsiy
ə edilir.
S
əhifə 28. “ÖyrəndiklərТЧТгТ вШбlaвıЧ” bölməsində “1. Nə üхüЧ СavaЧıЧ
istilikkeçirm
əsi misin istilikkeçirmə qabiliyyətindən çox-хШб aşağıНır?”
cüml
əsinin “1. Nə üхüЧ havaЧıЧ istilikkОхirməsi misin istilikkeçirməsindən çox-çox
z
əifdir?” kimi yazılması tövsiyə edilir.
S
əhifə 29. “AraşНırma-1”-in “FırlaЧğıМıЧ СaгırlaЧması”nda “Dairə üzərində
karaЧНaşla 12 bərabər nöqtə qeyd edib mərkəzə НШğru raНТus bШвuЧМa 7-8 sm
uzunluqlu x
ətlər çəkin və qaвхıвla Сəmin xətləri kəsin (a)” cümləsində “qaвхıвla
14
h
əmin xətləri kəsin” ifadəsinin “ qaвхıвla həmin xətlər üzrə dairəni kəsin” kimi
yazılması məqsədəuyğundur.
S
əhifə 30. 2-ci abzasda “Nəticədə qıгmış Сava gОЧТşlənir və ШЧuЧ sıбlığı
ətraПНakı sШвuq Сava kütləsТЧТЧ sıбlığıЧa ЧəzərəЧ aгalır” cümləsinin “ Nəticədə
qıгmış hava gОЧişlənir və ШЧuЧ sıбlığı aгalır” kimi yazılması tövsiyə edilir.
Yen
ə həmin səhifədə “Qazlarda konveksiya” və “Mayelərdə konveksiya”
yarımbaşlıqlarını birləşdirərək, onlara bir izahat verilməsi tövsiyə edilir. Çünki hər iki
halda proses eynidir.
Əks təqdirdə izahı oxuyarkən şagirdlərdə çaşqınlıq yarana bilər.
S
əhifə 34. “ŞüalaЧma” mövzusunun izahında 2-ci abzasda “ŞüalaЧma –
enerjinin bir cisimd
ən digərinə şüalar (görüЧən və görünməyən) vasitəsilə
verilm
əsidir” cümləsinin “ ŞüalaЧma – enerjinin bir cisimdən digərinə Нalğalar və
z
ərrəciklər (görünən və görünməyən) vasitəsilə verilməsidir” kimi yazılması
m
əqsədəuyğundur.
Yen
ə həmin səhifədə sonuncu abzasda “ŞüalaЧma ТstТlТkvОrmənin digər
növl
ərindən bir neçə xassəsi ilə fərqlənir:
– vakuumda (heç bir maddə olmayaЧ müСТt) вaвıla bТlir;
– böyük məsafələrə вaвıla bТlТr;
– çox yüksək sürətlə ( 3 10
5
km/saЧ) вaвıla bТlir;
– bütün istiqamətlərə вaвıla bТlТr” cümlələrində “вaвıla bТlir” ifadəsinin “ baş
verir
” kimi yazılması tövsiyə edilir. Çünki şüalanma hadisədir.
S
əhifə 45. 2-ci abzasda “Xüsusi istilik tutumu ilə cismin kütləsinin hasilinə
b
ərabər fiziki kəmiyyət maddəЧТЧ ТstТlТk tutumu (C) aНlaЧır” cümləsində
“maddənin istilik tutumu” ifadəsinin “ cismin istilik tutumu” kimi yazılması
m
əqsədəuyğundur.
S
əhifə 49. 1-ci abzasda “Beləliklə, insan orqanizmində вaЧaМaq ШЧuЧ Сaгır
şəkildə qəbul ОtНТвТ qТНaНır” cümləsi “ Beləliklə, insan orqanizmində yanacaq
rШluЧu ШЧuЧ haгır şəkildə qəbul ОtНiвi qiНa ШвЧaвır” kimi yazılmalıdır.
S
əhifə 55. Sondan 2-ci abzasda “Təcrid olunmuş sТstОmlərdə вalЧıг
istilikverm
ə prШsОsТ baş vОrТrsə, bu sТstОmТЧ НaбТlТ ОЧОrУТsТ saбlaЧılır” cümləsinin
“TəМriН ШluЧmuş sistОmlərdə cisimlər arasıЧНa вalЧıг istilikvОrmə prШsОsi baş vОrirsə,
bu sistОmiЧ Нaбili ОЧОrjisi saбlaЧılır” kimi yazılması tövsiyə edilir.
S
əhifə 59.
6-
cı məsələnin şərtində “Bir qədərdən sonra kalorimetrdə 95°C
temperatur oldu
” cümləsinin “ Bir qədərdən sonra kalorimetrdə qərarlaşaЧ
15
temperatur 95°C oldu
” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Həmin məsələnin cavabı
“
c
o
c
” böyük hərflə “
C
C
o
” kimi
yazılmalıdır.
S
əhifə 66. 1-ci abzasda “Zərrəciklər arasıЧНakı МaгТbə xarakterli qüvvələr
ШЧları əvvəlki vəziyyətdə saxlaya bilmir” cümləsində “cazibə xarakterli
qüvv
ələr” ifadəsinin “ cazibə qüvvələri” kimi yazılması məqsədəuyğundur.
S
əhifə 99. “Dizel mühərriki” yarımbaşlığında sonuncu abzasda “- daha böyük
Нartı güМü вaratma ТmkaЧıЧa malТkНТr” ifadəsinin “ - daha böyük güc yaratma
imkaЧıЧa malikНir” kimi yazılması məqsədəuyğundur.
S
əhifə 118. “Nə öyrəndiniz?” bölməsində 1-ci cümlədə “Atom__
m
ərkəzində” ifadəsində xətt işarəsi silinməlidir.
3. Dizayn v
ə bədii tərtТbat baбımıЧНaЧ
D
ərslik komplektinin tərtibatında şagird marağının nəzərə alınması müsbət
haldır. Mətnə görə şəkillər uyğun yerləşdirilmişdir və vahid dizayn üslubu
gözl
ənilmişdir. İstifadə edilən şriftlərin müvafiq yaş qrupuna uyğun olması
t
əqdirəlayiqdir.
Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır:
R
əsm və illüstrasiyalarda orijinallıq qismən gözlənilmişdir. Bəzi rəsmlər aydın
verilm
əmişdir. Bu da şagirdlərə mövzunun mənimsənilməsində çətinlik yaradır. оz
qabığının tərtibatı isə dərsliyin məzmununa tam olaraq uyğun deyil.
S
əhifə 12. “İşТЧ gОНТşТ” hissəsində 1-ci bənddə şəkil (b) - yə deyil, (a) - ya
istinad
olmalıdır, 2-ci bənddə isə (b) olmalıdır. 1-ci bəndin ikinci cümləsində əqrəbin
şkalanın sağ (və ya sol) kənar hissəsində olması şərtinə ehtiyac yoxdur. Çünki
əqrəbin şəkildəki kimi ortada olması daha məqsədəuyğundur.
S
əhifə 91. Şəkildə “ТşхТ МТsТm” düzgün göstərilməmişdir. İşçi cisim porşendən
yuxarıda olan qazdır.
S
əhifə 109. “ÜmumiləşНТrТМТ tapşırıqlar” bölməsində 3-cü tapşırıqda 5 şəkil
verilmiş, cavablarda isə 5-ci şəkil nəzərə alınmamışdır. Eyni zamanda şəkillərə
əsasən sualı cavablandırmaq mümkün deyil. Bu şəkillər MMV-də (səh. 115) daha
düzgün
verilmişdir.
16
S
əhifə 115. (e) və (f) şəkilləri düzgün verilməmişdir. (e) şəklində çubuqlar
bir-birini it
ələdiyi halda ipin sağa meyilləndiyi, (f) şəklində isə çubuq cəzb olunduğu
halda aşağıya meyilləndiyi göstərilmişdir.
S
əhifə 137. Şəkil (a)-da ilk halda A cismi yüksüz verilməlidir.
S
əhifə 138. Şəkil (b)-də “q” və “2q” yüklərinə təsir edən qüvvələrin istiqaməti
bir q
ədər düzgün göstərilməmişdir.
S
əhifə 142. Şəkil (d)-də “+” və “-” işarələri kürələrin hər yerində verilməli,
h
əmçinin qüvvə xətləri tək yuxarı hissədə deyil, aşağı hissədə də olmalıdır.
S
əhifə 149. Sonuncu abzasda deyilən fikir şəkil (e) ilə uyğunluq təşkil etmir.
Buna gör
ə də, şəkildə “+” yüklər və onların istiqamətinin göstərilməsi tövsiyə edilir.
S
əhifə 155. Şəkil (c) və (d)-də cərəyan mənbələrinin (-) qütbü göstərilməmişdir.
S
əhifə 186. (e) sxeminə əsasən qurulmuş (f) elektrik dövrəsi fərqlidir. Sxemdə
elektrik m
ənbəyi batareya və açar verilsə də, elektrik dövrəsində onların yerinə
elektrik t
ənzimləyicisinin şəkli verilmişdir. Burada ampermetr və voltmetrin
göst
əriciləri aydın deyil.
4. TapşırıqlarıЧ ОlmТ-mОtШНТkТ uвğuЧluğu baбımıЧНaЧ
D
ərslik komplektində qapalı, açıq və yarımaçıq tipli tapşırıqların say nisbətində
müt
ənasiblik nəzərə alınmışdır. Tapşırığların rəngarəngliyi, onların yaradıcı
xarakterd
ə olması əsasən nəzərə alınmışdır. Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da
rast g
əlinir:
S
əhifə 44. “AraşНırma - 1”-də 2-ci məsələnin şərtində temperatur dəyişməsi
baş verməsinə baxmayaraq, istilik miqdarının temperatur dəyişməsindən necə asılı
olduğu soruşulur. Bu düzgün deyil. Məsələnin şərtində kütləni eyni verib, temperatur
d
əyişdirilməlidir.
S
əhifə 49. “AraşНırma - 2”-də “Məsələləri həll edin” şərti altında verilmiş 1-
ci tapşırıq məsələ deyil, sadəcə sualdır.
S
əhifə 54. “AraşНırma -2”-də “Məsələni həll edin” cümləsinə ehtiyac yoxdur.
Çünki m
əsələ deyil, sual şəklində tapşırıq verilmişdir. Həmçinin tapşırığın şərti də
düzgün deyil. Bel
ə ki, qabdakı qazın kütləsi dəyişdiyinə görə daxili enerji artır və
daxili enerjinin bir hiss
əsi tıxacın atılmasında görülən işə sərf olunur. Odur ki, bu
tapşırığı həll etmək mümkün deyil.
17
S
əhifə 56. “AraşНırma”da verilən kəmiyyətlərin içərisində c-nin qiymətinin
“(c
su
=4200 C/kq∙°C)” verilməsinə ehtiyac yoxdur. Çünki məsələnin həllində bu
k
əmiyyət istifadə edilmir.
S
əhifə 87. “кalışma - 5”-də 2-ci tapşırığı həll etmək üçün həddən artıq çox vaxt
t
ələb olunur. Onun qısa və məntiqyönümlü başqa çalışma ilə əvəz edilməsi tövsiyə
edilir.
S
əhifə 118. “AraşНırma”da 2-ci məsələnin şərtində “q= 1Kl”, cavabda “q=16
Kl
”, həmçinin “Nəticəni müzakirə edin” hissəsində verilmiş yükün qiyməti ( q=-16
Kl) çox böyükdür. Yükün qiym
ətinin azaldılması tövsiyə edilir.
S
əhifə 127. “ÖyrəndiklərТЧТгТ вШбlaвıЧ” bölməsində 2-ci tapşırıq düzgün deyil.
Ç
ünki elektroskopların heç birinin elektrik yükünün işarəsi məlum deyil. Tapşırığın
şərtində elektroskopların birinin yükü verilməlidir.
SəСТПə 146. “оmumТləşНТrТМТ tapşırıqlar”da 4-cü çalışma düzgün deyil. Çünki
cavab bəndləri arasında doğru cavab yoxdur. Verilmiş şərtə görə doğru cavab “YalЧıг
3
” olmalıdır. 5-ci çalışmanın şərtində isə yükün qiymətinin “q=8Kl” deyil,
“ q=-8mkKl” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
SəСТПə 154. “AraşНırma-2”-də “İşТЧ gОНТşТ”ndə 2-ci bənddə gərginliyi
yoxlamaq məqsədilə şagirdlərə naqillərin ucuna dilləri ilə toxundurmağı tövsiyə
olunur. Lakin bu
gələcəkdə onlar üçün çox təhlükəli ola bilər.
S
əhifə 180. “Nəticəni müzakirə edin” hissəsində “Elektrik dövrəsində
Тşlədicilər bir-birinə necə birləşНТrТlmТşНТr: arНıМıl, paralОl, вШбsa qarışıq?”
cüml
əsinin paralel birləşmə tədris edilmədiyindən, çıxarılması tövsiyə edilir.
S
əhifə 181.
“I qaЧuЧauвğuЧluq” “AraşНırma-1”-dən alınan nəticə kimi
yerind
ə verilmişdir. Lakin “II qaЧuЧauвğuЧluq” heç bir izah verilmədən qeyd
edilmişdir. “AraşНırma-2”nin “II qaЧuЧauвğuЧluq”dan əvvəl verilməsi tövsiyə
edilir.
“III qaЧuЧauвğuЧluq”da verilmiş “R=R
1
+R
2
” düsturunun Om qanunundan
istifad
ə edərək çıxarışla verilməsi tövsiyə edilir.
SəСТПə 194. “кalışma-11”-də 5-ci çalışmanın şərti korrekt deyil. Hansı halda
gücün müəyyən edilməsinin soruşulduğu başa düşülmür. Odur ki, birinci dövrənin
şəklinin aşağısında “(a)”, ikinci şəkildə isə “(b)” yazılmalıdır.
18
5.
“Müəllim üçün metodik vəsait”in (MMV-nin)
m
əгmuЧuЧuЧ ТşlənməsТ baбımıЧНaЧ
Mü
əllim üçün metodik vəsait 200 səhifədən ibarətdir. Burada “Dərslik
kШmplОktТ СaqqıЧНa”, “Dərsliyin tədris vahidləri üzrə məzmunu”, “Dərslik
komplektinin mövzular üzr
ə strukturu”, “Fizika fəЧЧ kurТkulumu СaqqıЧНa”,
“VIII sinif üzrə məгmuЧ staЧНartları”, “Fənn üzrə məгmuЧ staЧНartlarıЧıЧ
rОallaşma Мədvəli”, “İllТk plaЧlaşНırma ЧümuЧəsi”, “Fənlərarası ТЧtОqrasТвa”,
“Fənlərarası ТЧtОqrasТвa Мədvəli”, “Fizika dərslərində müasir təlim
tОбЧШlШgТвaları”, “Müasir qiymətləndirmə”, “Mövzular üzrə təlТm matОrТalları
il
ə Тş tОбЧШlШgТвasıЧıЧ şərhi”, “Mənbələr”, “KТtabıЧ ТхТЧНəkilər” verilmişdir.
V
əsaitdə fənn kurikulumunun tələblərinin reallaşma mexanizmlərinin şərhi və
əsaslandırılması verilmişdir. Təlim məqsədlərində əlaləqəlilik, mərhələlilik
gözl
ənilmişdir. Dərs zamanı əlavə vəsaitlərə istiqamətləndirmə verilmişdir.
Qruplaşdırılmış təlim materialları üzrə işin texnologiyası, əsasən, şərh edilmişdir.
Qiym
ətləndirmənin müxtəlif növlərinə aid vasitələr qismən verilmişdir.
Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir:
S
əhifə 31. “D” blokunda “Öyrəndiklərini tətbiq et” hissəsində verilmiş
m
əsələnin həlli cədvəlin hesablanma hissəsində “
.....
4,62
2
KO
E
∙10
-21
C
” və
“
......
4,78
2
KCO
E
∙10
-21
C
” kimi dəqiq bərabərliklər şəklində verilmişdir.
“
2
...... 4,62
KO
E
∙10
-21
C v
ə
2
...... 4,78
KCO
E
∙10
-21
C
” kimi təxmini bərabərlik şəklində
yazılması tövsiyə edilir.
S
əhifə 55. “I tədris vahidi üzrə kiçik summativ qiymətləndirmə”yə aid
“Düzgün cavablar” cədvəlində 1-ci tapşırığın cavabı düzgün verilməmişdir. Belə ki,
düzgün cavab
“A” deyil, “ D” yazılmalıdır.
S
əhifə 66. 5-ci məsələnin həllində cavab “2,095 MC” deyil, “2,04302 MC” kimi
yazılmalıdır.
S
əhifə 71. 4-cü məsələnin həllində cavab “87,5°C” deyil, “75° C” kimi
yazılmalıdır. Məsələnin həllində civənin xüsusi istilik tutumundan istifadə olunduğu
üçün veril
ənlərə bu sabit (c
civ
= 140
C
kq
C
o
)
əlavə edilməlidir.
S
əhifə 118. “IV tədris vahidi üzrə kiçik summativ qiymətləndirmə”də 6-cı
test tapşırığının iki düzgün cavabı var. Belə ki, sıxılma taktı təkcə “C” bəndində
deyil, h
əm də “B” bəndində də baş verir.
19
S
əhifə 145. “ÜmumiləşНТrТМТ tapşırıqlar”da 2-ci tapşırığın şərtində “ 8∙10
6
Kl
”
deyil,
“8∙10
-6
Kl
” kimi yazılmalıdır. 4-cü tapşırıqda (səh. 146) doğru cavab kimi “1
v
ə 3” qeyd edilmişdir. Bu cavabın doğru olması üçün tapşırığın 1-ci bəndində
verilmiş “A və D çubuqlarıЧıЧ вükləri əksТşarəlidir” deyil, “A və D хubuqlarıЧıЧ
yükl
əri ОвЧi işarəlidir” kimi qeyd edilməlidir.
S
əhifə 168. 1-ci cədvəlin sonuncu sütununda “NaqТlТЧ СaгırlaЧНığı
madd
ədən” ifadəsinin “ Naqilin xüsusi müqavimətindən” kimi yazılması
m
əqsədəuyğundur.
S
əhifə 170. “VI tədris vahidi üzrə I kiçik summativ qiymətləndirmə”də 3-cü
tapşırıqda “Cihaz xətası Чə qədərdir?” cümləsinin “CihaгıЧ mütləq xətası Чə
q
ədərdir?” kimi yazılması məqsədəuyğundur.
Dostları ilə paylaş: |