3
Yekun rəy aşağıdakı meyarlar əsasında formalaşmışdır:
1. Məzmunun işlənməsi baxımından
2. Dil və yazı üslubu baxımından
3. Dizayn və bədii tərtibat baxımından
4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından
1. Məzmunun işlənməsi baxımından
Dərslik 224 səhifədən ibarət olmaqla, respublikanın ümumtəhsil məktəblərində
qüvvədə olan tədris proqramına uyğun tərtib olunmuşdur. Dərslik 4 bölməni
(“Travelling into the Future”, “Ecology”, “Literature”, “Youth and Education”)
əhatə edir. Dərsliyin sonunda “Reader”, “Grammar Section”, “Vocabulary”,
“Programme” və “Contents” verilmişdir. 1-ci bölmə 6, 2-ci, 3-cü və 4-cü bölmələr
isə 3 dərsdən ibarətdir. Hər bölmənin sonunda “Consolidation” başlığı ilə tapşırıqlar
verilmişdir. Dərslik 10-cu sinif dərsliyinin davamı olaraq tərtib olunmuş və tədris
proqramında nəzərdə tutulmuş mövzuları əhatə etmişdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, dərsliyin 2010-cu il nəşrinin Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət
Komissiyası tərəfindən aparılmış elmi-metodiki monitorinqi nəticəsində hazırlanmış
yekun rəydə göstərilən irad və təkliflərin xeyli hissəsi bu nəşrdə nəzərə alınsa da, bəzi
qüsurlar qalmışdır. Bunlar aşağıdakılardır:
Dərslikdə leksik və qrammatik materiallar mütəmadi olaraq təqdim olunur. Hər
bir sözün qarşısında onun tələffüzü və leksik mənası verilir. Lakin yeni sözlərin
işləndiyi cümlə nümunələri çox hallarda oxu materiallarından götürülmüşdür və
mürəkkəb quruluşa malikdir. Belə təqdimat isə o qədər də məqsədəuyğun deyil.
Qrammatik mövzulara gəldikdə isə, dərslikdə 2-ci bölmədə “Past Perfect
Continuous”, 4-cü bölmədə “Present Perfect Continuous” zaman formaları
haqqında məlumat verilmişdir. lakin 1-ci “Present Perfect Continuous”, sonra isə
“Past Perfect Continuous” zaman forması verilsə, daha yaxşı olar.
Bəzi dərslərdə materialın çoxluğu nəzərə çarpır. Məsələn, səhifə 104-də “The
Nobel Prizes” dərsində 2 mətn, 6 tapşırıq verilmiş, dərsə isə cəmi 1 dərs saatı
ayrılmışdır.
4-сü bölmənin 1-ci dərsində “Remembering my school days” əvəzinə “Heydar
Aliyev Foundation” mövzusu təqdim olunmuşdur. Lakin dərsliyin sonunda
“Vocabulary”-də çıxarılan bölmənin yeni sözləri saxlanılmışdır.
4
2. Dil və yazı üslubu baxımından
Dərslik verilmiş materialların dili və üslubu şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğundur.
Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır:
Səhifə 9. Mətnə aid verilmiş 4 cümlədən yalnız 1-i doğru
(true), 3-ü isə yanlışdır
(false). Nisbətin gözlənilməsi yaxşı olar.
Səhifə 53-56. “Consolidation” başlığı ilə tapşırıqlar verilmişdir, lakin
tapşırıqların və cümlələrin sayı çoxdur. Azaldılması tövsiyə edilir.
Səhifə 80-81. “Lynx” və
“bobcat” heyvanlarının uzun şəkildə müqayisəsi
verilmişdir. Bunun əvəzinə Azərbaycandakı qoruqlar haqqında məlumat vermək daha
məqsədəuyğun olar.
Səhifə 144. “Present Perfect Continuous”-un izahının daha dəqiq verilməsi
tövsiyə edilir.
Səhifə 222. Proqram hissəsində
“Ekology” əvəzinə “
Ecology” olmalıdır.
3. Dizayn və bədii tərtibat baxımından
Dərsliyin dizayn və bədii tərtibatı xoşagələndir. Üz qabığında verilmiş
illüstrasiyalar dərsliyin məzmununa uyğundur. Dərslikdə vahid dizayn qorunmuşdur.
4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından
Tapşırıqlar mövzulara uyğundur, açıq və yarımaçıq tipli tapşırıqların sayı daha
çoxdur. Dərslikdə
“Puzzle, Match the halves, Project work, Project” tipli müxtəlif
tapşırıqlar verilmişdir. Dərslikdə həmçinin “Pair Work”, “Group Work” kimi iş
formalarının təşkilini nəzərdə tutan tapşırıqlar verilmişdir.
Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır:
Tapşırıqlarda tərcümə üçün verilən cümlələrin əksəriyyəti mətnlərdən
götürülmüşdür. Burada, mətndən kənar cümlələrin də verilməsi tövsiyə edilir.
Bəzi tapşırıqların bir qədər qısaldılması daha məqsədəuyğundur (səh.13, tapşırıq
16; səh.22, tapşırıq 10 və s.).
Tərcümə tapşırıqlarının sayının artırılması (xüsusilə, Azərbaycan dilindən ingilis
dilinə) tövsiyə olunur.
Fonetikaya dair bilik və bacarıqların inkişaf etdirilməsi üçün tapşırıqlara az rast
gəlinir.
5
Səhifə 7. 4-cü tapşırığın şərtindəki “in your notebooks” ifadəsinə ehtiyac
yoxdur. Eyni irad səhifə 21-də 5-ci tapşırığın şərtinə də aiddir.
Səhifə 11. 11-12-ci tapşırıqlara aid nümunə verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 137. 5-ci tapşırığın həcmi çox böyükdür. Qısaldılması tövsiyə edilir.
Nəticə
1. Dərslik proqrama uyğun tərtib olunmuşdur.
2. Şagirdlərin idrak fəallığını artırmaq, onlarda xarici dilə maraq və həvəs
yaratmaq üçün dərslikdə fərqli fəaliyyət növləri, müxtəlif autentik materiallar və s.
təqdim olunmuşdur.
3. Şagirdlərin düzgün tələffüz bacarıqlarının formalaşdırılması üçün dərslikdə
demək olar ki, tapşırıq verilməmişdir.
4. Bəzi mətnlərin dil və yazı üslubu 11-ci sinif şagirdləri üçün çətindir.
5. Dərslikdə qrammatik, çap və artiklin işlənməsi ilə bağlı səhvlərə də rast gəlinir.