Denov Tadbirkorlik va Pedagogika instituti Tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti

Denov Tadbirkorlik va Pedagogika instituti

Tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti

Raqamli iqtisodiyot kafedrasi

1I-22 guruh talabasi Doniyorov Alibekning

Buxgalteriya hisobi fanidan tayyorlagan

Mustaqil ishi:Taqdimot

• Nomoddiy aktivlaming qiymati amortizatsiya hisoblash yo‘li.
• Nomoddiy aktivning foydali xizmat muddatini belgilash.
• Amortizatsiyaning usullarini qo‘llash yo‘li.

Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi)hisobi
REJA:

Nomoddiy aktivlaming qiymati amortizatsiya hisoblash yo‘li.

Nomoddiy aktivlaming qiymati amortizatsiya hisoblash yo‘li bilan so‘ndiriladi. Amortizatsiyalanadigan qiymat foydali xizmat muddati mobaynida korxona xarajatlariga amortizatsiya ajratmalari ko‘rinishida muntazam taqsimlanadi.Nomoddiy aktiv bo‘yicha amortizatsiya ajratmalarini hisoblash mazkur obyekt nomoddiy aktivlar tarkibiga qabul qilingan oydan keyingi oyning birinchi sanasidan boshlanadi hamda mazkur obyektning amortizatsiyalanadigan qiymati to‘Iiq so‘ndirilgunga qadar yoxud bu obyektni balansdan hisobdan chiqarilguncha amalga oshiriladi.

Nomoddiy aktiv bo‘yicha amortizatsiya ajratmalarini hisoblash mazkur obyektning amortizatsiyalanadigan qiymati to iiq so‘ndirilgan yoki bu obyekt balansdan hisobdan chiqarilgan oydan keyingi oyning birinchi sanasida to‘xtatiladi.

Nomoddiy aktivning foydali xizmat muddati davomida amortizatsiya ajratmalarini hisoblash to‘xtatilmaydi, nomoddiy aktivdan foydalanishda bevosita va bilvosita cheklovlar (masalan: asosiy vositalar va boshqa aktivlami konservatsiyalash, rekonstmksiya qilish zamonaviylashtirish) mavjud bo‘lgan holatlar bundan mustasno.

Nomoddiy aktivning foydali xizmat muddatini belgilashda quyidagi omillami e’tiborga olish lozim:

• Nomoddiy aktivning foydali xizmat muddatini belgilashda quyidagi omillami e’tiborga olish lozim:
• a) nomoddiy aktivning kutilayotgan foydali xizmat muddati;
• b)ishlab chiqarishni o ‘zgartirish va yaxshilash natijasida yoki mazkur aktiv tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulot (ishlar,xizmatlar)ga nisbatan bozor talablarining o‘zgarishi natijasida texnika jihatidan eskirish;
• d)aktivdan foydalanishdagi yuridik va boshqa cheklovlar (masalan, foydalanish muddati tugashi bilan bog‘liq bo‘lgan cheklovlar).
• Nomoddiy aktivlaming foydali xizmat muddati korxona tomonidan nomoddiy aktivning buxgalteriya hisobiga qabul qilinish chog‘ida belgilanadi.Nomoddiy aktivlaming foydali xizmat muddatini belgilash quyidagilardan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi:
• a) patent, guvohnomaning amal qilish muddati va 0 ‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq nomoddiy aktivlardan foydalanish muddatining boshqa cheklanishi;
• b) ushbu obyektdan foydalanish ko‘zda tutilayotgan muddat, ya’ni korxona iqtisodiy foyda (daromad) olishi mumkin bo‘lgan muddat.

Nomoddiy aktivning foydali xizmat muddatini belgilash.

• Nomoddiy aktivlaming alohida guruhlari uchun foydali xizmat
• muddati ushbu nomoddiy aktivdan foydalanish natijasida olinishi
• kutilayotgan mahsulotlar miqdori yoki ishlar hajmining boshqa moddiy
• ko‘rsatkichidan kelib chiqqan holda belgilanadi.
• Foydali xizmat muddatini belgilash mumkin boMmagan nomoddiy
• aktivlar bo‘yicha amortizatsiya ajratmalari me’yori besh yil hisobida
• belgilanadi.
• Nomoddiy aktivlaming foydali xizmat muddati, agarda
• 0 ‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida boshqa hoi nazarda
• tutilmagan bo‘lsa, nomoddiy aktiv foydalanishga tayyor bo‘lgan paytdan
• boshlab korxonaning faoliyat ko‘rsatish muddatidan oshmasligi lozim.

Amortizatsiyaning usullarini qo‘llash yo‘li.

• Amortizatsiya quyidagi usullami qo‘llash yo‘li bilan hisoblanadi:
• a) amortizatsiyani teng maromli (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash.
• Amortizatsiyani teng maromli (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulida
• amortizatsiya teng maromda, nomoddiy aktivlami foydali xizmat
• muddati mobaynida ulaming amortizatsiyalanadigan qiymatidan kelib chiqqan holda teng ulushlarda hisoblanadi.
• Mazkur usulga ko‘ra nomoddiy aktivlaming amortizatsiyalanadigan qiymati uning xizmat muddati davomida tegishlixarajatlarga teng maromda hisobdan chiqariladi (taqsimlanadi). Usui amortizatsiya me’yori foydali xizmat muddatining davom etish vaqtiga bogiiqligiga asoslangan

Amortizatsiyani hisoblashning ishlab chiqarish usulida yillik

• Amortizatsiyani hisoblashning ishlab chiqarish usulida yillik
• amortizatsiya ajratmalari summasi hisobot davridagi mahsulot (ishlar,
• xizmatlar) hajmining natural ko‘rsatkichidan hamda
• amortizatsiyalanadigan qiymatni nomoddiy aktivning butun foydali
• xizmat muddatidagi nazarda tutilayotgan mahsulot (ishlar, xizmatlar)
• hajmiga nisbatidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.

• Nomoddiy aktivlardan intensiv foydalanilganda, shuningdek ilmiytexnikaviy jarayonning katta ta’sirida nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi
• quyidagi usullarda hisoblanadigan jadallashtirilgan amortizatsiya yo‘li
• bilan ifodalanadi:
• a) ikki baravar amortizatsiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish
• usuli;
• b) yillar summasi usuli (kumulyativ usul).