Değerler eğitiminDe Sabır
27
ma, eşleştirme, sınıflandırma, düzeltme, karşılaştırma,
derleme, özetleme, soru hazırlama, ana düşünceyi bul-
ma, öykü tamamlama, öykü yazma, başlık bulma, boş-
luk doldurma, kendimizi tanıyalım, arkadaşımı tanıtı-
yorum, ben olsaydım…, düşünce yazma gibi çok çeşitli
ve zengin etkinliklerden faydalanılabilir (Izgar, 2017).
Ayrıca değerler eğitiminde araştırma, inceleme, gözlem,
görüşme gibi ders dışı tekniklerde kullanılabilmektedir.
DEĞERLER EĞİTİMİ VE SABIR
Sabrın bir değer olup olmadığı ahlak felsefecileri
arasında tartışma konusu olmuştur. Kierkegaard
zamansal açıdan düşünüldüğünde sabra önemli bir
rol yüklemektedir. Karmaşıklık ve gerginlik gibi
durumlarda sabrı bir karakter özelliği olarak sunar. Yeni
ve çağdaş felsefenin egemen varsayımları analitik ve kıta
geleneklerine bu yönüyle meydan okur (Rudd, 2008).
Parry & Norling (2009) hem sabrın hem de sabırsızlığın
bir değer olduğunu ifade etmiştir. Yenileşme sürecinde
yerinde ve zamanında kullanıldığında her ikisini de bir
değer olarak tanımlar. Sabır bir değerdir. Ama yalnız
kaldığında güçsüzdür. Augustin’e göre sabır “bilgeliğin
arkadaşlığını” temsil eder. Pliay’a göre ise sabır “Adaletin
büyük bir parçasıdır’’ ve bu iki felsefeci sabrın diğer
değerlerden ayrıldığını söyler (Hayes, 1981). Anselm’in
sisteminde sabır bir erdem olarak görülür. Anselm &
Değer ve Sabır İle İlgili Kavramsal Bilgiler
28
Augustine sabır erdemine odaklanmışlardır. Onlara
göre Tanrı insanları değerlendirirken sabırla bekler ve
değerlendirir. Bundan dolayı sabır önemli bir erdemdir
(Rogers, 2009). Rosalind Hursthouse, Aristo’nun
Nicomachean etiğini tartışmış ve sabrın bir erdem
olmadığını, bir karakter özelliği olduğunu iddia etmiştir;
yaşamı iyi, mutlu başarılı bir şekilde geçirebilmek
için gerekli olan bir karakter özelliği olarak görmüştür
(Hursthouse, 1999).
Sabrın aynı zamanda dini bir yönü de bulunmaktadır
ve neredeyse tüm dinlerde önemli bir değer olarak
tanımlanmıştır (Schnitker & Emmons 2007).
Kültürümüzde sabrın bir değer olarak tanımlanması 14.
Yüzyıla dayanır. Bu yüzyılda oluşturulmuş mesneviler,
dönemin sahip olduğu değerlerin de etkisiyle içerisinde
birçok eğitim unsuru, değerler sistemi barındırmakta ve
sabır da bu değerler arasında yer almaktadır (Uludağ,
2005). Diğer taraftan Allah’ın en güzel isimleri olarak
bilinen esma-i hüsna arasında “sabûr” ismi de yer
almaktadır. Sabûr, çok sabırlı demektir. Yani Allah
Teâla, o kadar sabırlıdır ki ortak koşma, küfür, nifak ve
isyanları sebebiyle insanları hemen cezalandırmaz ve
sabreder, onların tövbe edip hallerini düzeltmeleri için
onlara süre verir. O, bütün bu olup bitenlere rağmen
aceleci değildir. Bu itibarla sabır kavramı, bir bakıma
Allah’a nispet edilen güzel bir isim ve engin bir özellik
olarak da düşünülmelidir (Yüksel, 2006).
Değerler eğitiminDe Sabır
29
Ayrıca milli eğitim sistemimiz içinde öğretim
programları
incelendiğinde
sabrın
öğrencilere
kazandırılması gereken değerler kapsamında ele alındığı
görülmektedir. Öğretim programlarında derslerin
doğasına uygun olarak kazanımlar içinde yer alan
değer ifadeleri, öğrencilere hissettirilerek ve yaşantısal
hâle getirilerek örtük bir biçimde kazandırılmaya
çalışılmaktadır. İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi
Dersi Öğretim Programı’nda açık fikirlilik, adalet,
arkadaşlık, dostluk, eşitlik, paylaşma, sevgi, aile birliğine
önem verme, duyarlılık, güven, sabır, sorumluluk, saygı,
özgürlük gibi insani, millî, manevî ve evrensel değerlere
yer verilmiştir (MEB, 2017).
İSLÂM KÜLTÜRÜNDE SABIR
İnsanı sabırdan ayrı düşünmek mümkün değildir.
Çünkü insanoğlu dünyaya gözlerini açtığından itibaren
çevresine uyum sağlayabilmesi ve hayatta kalabilmesi
için gösterdiği bütün çabalar sabır ürünüdür. İnsanların
gelişim dönemleri göz önüne alındığında küçük çocukların
dengede durabilmesi, yürüyebilmesi, koşabilmesi,
vücudunun birçok uzvunun belli bir olgunluk seviyesine
gelerek belirli becerileri yerine getirebilmesi kısacası
deneyerek yaşayarak öğrenmesi ve daha birçok hareket
ve becerinin, ahlâkın, değerler sisteminin kazanılması
belirli bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmektedir.
Değer ve Sabır İle İlgili Kavramsal Bilgiler
30
Bu zaman diliminde insanın gösterdiği en göze çarpan
özelliği sabırdır.
Bulunan her yeni teknolojik ve bilimsel icadın,
toplumun temel yapı taşlarını oluşturan maddi ve
manevi kültürün, insan ilişkilerinin oluşumunda yine
sabır karşımıza çıkmaktadır. Aynı şekilde bir annenin
bebeğini büyütmesi, insanların küçük yaşlardan itibaren
çeşitli eğitim kademelerinden geçerek bir meslek sahibi
olmaları, çeşitli akademik ve bilgilendirici yayınların
ortaya çıkması, hastaların sağlıklarına kavuşabilmek için
şifa aramaları vb. şekilde hayatın içindeki birçok oluşum
sabırlı olmanın, sabırla beklemenin bir ürünüdür.
Sabrın kelime anlamını Türk Dil Kurumu (2017)
yoksulluk, haksızlık vb. üzücü durumlar karşısında ses
çıkarmadan onların geçmesini bekleme erdemi, dayanç
ve olacak veya gelecek bir şeyi telaş göstermeden
bekleme olarak tanımlanmıştır. Arapçada mastarı sabr
olan s-b-r kökü “alıkoymak” veya “bağlamak” anlamına
gelmektedir. Manâ olarak sabır; elem, sıkıntı ve belalara
sızlanmayı terk etmek veya nefse haz veren şeylerden
uzaklaşmak, üzücü bir olay karsısında kendine hâkim
olmak, kızgın davranışlara girmemek; dili şikâyetten,
organları yanlış hareketlerden korumak şeklinde tarif
edilmiştir. Sabır, tıpkı bir ölü gibi, nefsin haz duyduğu
şeylerden mücadele ile uzak kalmasıdır (Yılmaz, 1999.,
akt. Bulut, 2005).
Dostları ilə paylaş: |