Dantenin yubileyi

Siyavuş:

-Bəli, - dedi. - Kəbirlinski, Ərəblinski. - Sonra üzünü şüşəyə tutub, - yaxşı, bu Kəbirlinskinin oğlu bizi niyə bu qədər yubadır, - deyə əlavə etdi, - yazsın çıxıb gedək işimizə də.

Eldar divara söykənmişdi. Rəngi sapsarı, dodaqları göm-göy idi. Şüşə arxasından Cavadın ona əl elədiyini görüb tələsik çevrildi, cəld otaqdan dəhlizə çıxdı. Qapıda Məcidlə toqquşdu.

Məcid onu görüb irişdi, üst dodağını çirmədi, qızıl dnşləri göründü. Çənəsindəki iri xalın üstündən qızılı tüklər uzanırdı.

Məcid:

-Privet Kəbirlinski, - deməyiylə Eldarın ona şillə çəkməsi bir anda oldu. Aydın dəhlizin o başından özünü atıb Eldarı qucaqladı, kənara dartdı...

Axşam Eldarla Aydın «Drujba»da kiçik stolun arxasında oturmuşdular.

Masanın üstündə balıq kababı, göyərti, araq şüşəsi və qrafin vardı. Şüşədəki arağı içib qurtarmışdıdar. Əlavə sifariş verdikləri üç yüz qram hələlik qrafinin içində idi. Musiqiçilər ritmik rəqs havası çalırdılar, oynayanlar da vardı. Xüsusilə bir oğlanla bir qız heç aradan çıxmaq bilmirdilər. Onlar müasir dəbdə bir-birindən aralı rəqs edir, hərə müstəqil surətdə öz rəqs hərəkətlərini icra edirdi: yalnız baxışlarıyla bir-birinə bağlanırdılar.

Eldar içib nəşələnmişdi, kefi bir az durulmuşdu. Elə bil o həmişəki qaraqabaq, qaşqabaqlı oğlan deyildi. Elə hey danışır, danışırdı.

- Aydın, - deyirdi, - sən ela bilirsən mən o Məcid qurumsağı xub əzişdirə bilmərəm. Vallah qol-qabırğasını sındırıb şil-küt elərəm onu. Amma eləmirəm, niyə, çünki o saat gedəcək şikayətə, məni qovacaqlar işdən. Mən bu işdən gedə bilmərəm, Aydın. Gərək iki il də işləyəm. İki ildən sonra...

Aydın:

- İki ildən sonra nə olacaq ki? - deyə soruşdu.

Eldar başını süfrədən qaldırıb dalğın-dalğın uzaqlara baxdı, üzünə xəyalpərvər bir ifadə çökdü, siqareti sümürüb tüstüsünü həlqə-həlqə havaya buraxdı.

-O, o... iki ildən sonra burdan dnplomu alıb gedirəm Moskvaya, vısşi Rejissorski kurslara.

-Necə düşəcəksən ora?

-Niyə düşmürəm. Cibimdə diplom desən diplom, pul desən pul.

-Orda pul keçmir. O bizdədi pulnan ali məktəbə girmək.

-Asta ye, boğazında qalar, soruşub öyrənmişəm, lap yaxşı keçir. İntəhası bizdə nəqd puldur, orda podarka-filan, gərək lazım olan adamları qonaq eləyəsən. Orda komissiyada cavan qızlar-arvadlar çoxdu, bir-ikisinin başını tovlayacam, işim gedəcək yağ kimi.

-Ay zalım, deynən bazlığa gedirəm də. Eldar:

-Yox, - deyə bərkdən qışqırdı. Elə bərkdən qışqırdı ki, ətraf stollar arxasında oturmuş adamlar çönüb onlara baxdılar. Eldar sərxoş bir inadla dönə-dönə bərkdən təkrar etdi, - yox, çanımçün yox, Aydıncanı yox, anamın ölmüşünə yox. Ancaq kurslara düşənəcən. Düşdüm, qurtardı, daha nə qız, nə içgi, nə gəzmək, nə filan. Gecə-gündüz oxuyacam, Aydın, yuxu yatmayacam, çörəksiz, susuz qalacam, amma oxuyub hər şeyi öyrənəcəm. Ondan sonra gələcəm bura - o, qrafindən qədəhə araq tökdü, iri bir qurtum aldı, - pıf zəhirmar, - deyə üz-gözünü turşutdu, çörəkdən bir tikə götürdü, - gələcəm bura... hə, onda baxarıq. Tamaşa onda olacaq. - Aydının düz gözlərini içinə baxdı. - Siyavuşu neyləyəcəm, Aydın, əgər bilsən?

Aydın:

-Mən nə bilim, - dedi.

- Siyavuşu götürəcəm özümə müavin.

-Yəni ministr-zad olacaqsan?

-Hələ bilmirəm. Amma hər halda bir böyük vəzifə tutacam. Siyavuşu da götürəcəm özümə müavin.

-Birdən istəmədi sənə müavin olmaq? Eldar bnr an susdu. Görünür, xəyallarında bu variantı düşünməmişdi. Nəhayət:

-Niyə istəmir? -dedi, - nə qədər istəsə maaş təyin eləyərəm. Lap öz maaşımdan da artıq. Amma gərək mənim müavinim olsun, mütləq. Zəngi basıb çağıracam yanıma. Girib içəri küləcək. Amma mən gülməyəcəm. «Gülməli nə var, yoldaş Siyavuş,- deyəcəm. Bəlkə deyəsiz biz də gülək. Yox, deyəcək, Eldar, elə-belə. Eldar yox, yoldaş Ələsgərov - deyəcəm. Evinə qonaq gələndə Eldar deyərsiz, bura idarədir, burda mən yoldaş Ələsgərovam. Özü də zəhmət çəkin, işə vaxtında gəlin. Bu gün on beş dəqiqə gecikmisiniz».

Aydın:

- Fantansan, - dedi, - Siyavuşun bağrı çatdar.

Eldar məmnun halda gülümsündü.

-Bəs nə bilmisən, - dedi. - Cavadı bilirsən neyləyəcəm?

-Onu da müavin eləyəcəksən?

-Yoox. Onu qoyacağam qalsın səhnədə, oynasın. Amma hər müzakirədə durub deyəcəm ki, Cavad yoldaş yenə primitiv obraz yaradır, yenə rolunun öhdəsindən gələ bilmir, Məcid...

-Hə, hə, Eldar, mən ölüm, - deyə Aydın ləzzətlə əlini əlinə sürtdü, - Məcidi neyləyəçəksən?

-Məcidi redaktorluqdan çıxardıb eləyəcəm artist, özü də ancaq bircə rolda çıxış eləsin - çaqqal rolunda.

Yenidən rəqs musiqisi başlandı. Yenə bayaqkı oğlanla qız ortaya çıxdılar. Amma indi aram rəqs çalınırdı, onlar qucaqlaşıb oynayırdılar. Qız oğlanın köksünə qısılmışdı, başını onun çiyninə qoymuşdu. Oğlan qızın saçlarını oxşayırdı. Aydın acıq həsəd hiseiylə onlara baxırdı.

Eldar:

-Gəl içək, sənin sağlığına, - dedi.

İçdilər.

Eldar:

-Gör hələ səninçin nələr eləyəcəm, -dedi.

Aydın:

-Yaxşı, bəs özün nə olacaqsan axı? - dedi.

-Özüm sənətkar olacam, Aydın, böyük sənətkar, o vazifə-zad müvəqqəti şeylərdi, əsas isə mən fikrimi verəcəm Rejissorluğa və aktyorluğa. Həm Rejissor, həm aktyor. Öz teatrım olacaq e, məsələn, necə demirlər Tovstonoqov teatrı, ya nə bilim Oxlopkovun teatrı, bax mənim də elə teatrım olacaq. Aydın:

-Maşın da ki, samo saboy, - dedi.

-Əlbəttə, maşınım da olacaq. Özüm də sürəcəm, şoferim də olacaq. Hər dəfə premyera günü maşını göndərəcəm Renagilə, on dənə də bilet özünə, ərinə, anası, atası, podruqaları, kimi istəsə gətirsin.

Aydın:

-İçək sənin sağlığına, - dedi.

-İçək. Mən bilirəm Aydın, sən elə bilirsən mən piyanam, amma özüm ölüm, zərrə qədər piyan deyiləm, bax, nə qədər içirəm tutmur məni, bilirəm, sən ürəyində inanmırsan mənə, bəlkə gülürsən, amma özüm ölüm, hamısı olacaq bunların, ad da, maşın da, kalan pul da.

-Bilirsən, Eldar, inanıram, hamısı olacaq. Amma çox gec olacaq e... Yaşımız ötəcək. Kaş onlar hamısı bax indi, bu saat olaydı, bu yaşımızda.

Musiqiçilər yavaş-yavaş alətlərini yığışdırırdılar. Adam seyrəlmişdi. İşıqların bir qismi keçirilmişdi. Dəniz tərəfdən əsən külək pərdələri yellədirdi.

Həcər:

-Lül-piyan gəlib, - dedi.

-Harda içib, kimnən?

-Mən nə bilim, - sükutdan sonra əlavə etdi, - yazıq dərdindən içir də. Cavandır, geyinib-gəzmək istəyir. Gördüyü nədir, sənin sir-sifətin.

Feyzulla qaranlıqda Həcərin çarpayısına tərəf çevrildi.

-Bilirsən, Həcər, - dedi, - mən çox fikirləşirəm. Düz deyirsən, o mənə görə xəcalətli niyə olsun. Niyə düzünü açıb deməyək. Deməyək ki, bala, sən də balaca kişinin oğlu deyilsən. Sənin atan da beş kişinin biri idi.

Qaranlıqda Həcərin üzünün ifadəsini görmədi. Ancaq onun əllərini öz ağzında hiss elədi. Həcər ovcuyla bərk-bərk onun ağzını yumub:

-Sus, sus, görüm, - deyə pıçıldadı.

Feyzulla özü də bilirdi ki, heç bir vaxt ürək eləyib həqiqəti Eldara aça bilməyəcəkdir.

...İsgəndər Muradəliyev arvadı Qəməri: və yeddi aylıq oğlunu. Şuşaya istirahətə aparırdı... Yola axşamüstü çıxmışdılar ki, istiyə düşməsinlər. İyulun cırhacırı idi. Xırdalan tərəfdə dəmir yoluyla şose yolu çarpazlaşan yerdən keçəndə qaranlıq idi. Yaxınlaşan qatarı görməmişdilər. Közətçinin səhlənkarlığından şlaqbaum bağlanmamışdı. Dəmir yolunu keçəndə sürücü sürəti dəyişdi, üçüncüdən ikinciyə qoşdu, motor söndü, maşın qatarın qarşısında qaldı. Tale kimi qaçılmaz və müdhiş bir labüdlüklə üstlərinə gələn qatarın yaxın nəfəsini duyanda Qəmər qışqırdı, bayıldı. İsgəndər iradəsinin son fəal çırpıntısıyla uşağı Qəmərin qucağından qapıb yolun kənarına atdı. Uşaq salamat qaldı. Bircə sol qıçı şikəst olmuşdu. Qalan hamısı həlak olmuşdu. Qəməri məscidə gətirib yuyanda döşündən süd axırdı.

Həcərlə Feyzullanın övladı yox idi. Uşağı saxladılar, böyütdülər, öz adlarına keçirtdilər, həqiqəti gizlətdilər.

Səhər Eldar masanın arxasında oturub qatıq içirdi. Ağrıdan başı çatlayırdı. Feyzulla üzünü qırxırdı. Geyinib çıxanda Həcər:

-Feyzulla, - dedi, - sabah premyeradı, bizə də bilet gətir. İkisin, Eldarla mənə, ikisin də Anaxanımgil istəyiblər.

Eldar:

-Mən getməyəcəyəm, - dedi.

Feyzulla:

-Həcər, çətindir, - dedi. - Biletçün qırğındır.

Həcər:

-Daha bu lap ağ oldu, - dedi,- özün işlədiyin teatra da bilet tapa bilmirsən. Allah bilmirəm niyə səni belə aciz-avara yaradıb.

-Yaxşı, yenə başlama. Anaxanıma söz vermə, Eldar da istəmir, sənə bir bilet düzəldərəm.

Pilləkənlərlə düşəndə arxadan Həcərin səsini eşitdi:

-Sən mənə bilet gətirmə, gör iki gözüvü bir deşikdən çıxardaram, yoxsa yox.

Kassaçı:

-Yox, yox, yox, - dedi, - bir dənə də bilet qalmayıb.

-Axı mən bu teatrın işçisiyəm.

-Teatrın iki yüz yetmiş işçisi var. Feyzulla administratorun yanına gəldi.

-Canımçün, Feyzulla, sabahla biri günə heç bir şey eləyə bilmərəm, sonrakı künlərdən birinə közüm üstə, neçə bilet istəsən.

Feyzullanın hər yerdən əli üzülmüşdü. Siyavuşun yanına getmək istəmirdi, ancaq ayrı əlacı qalmamışdı. Siyavuşun otağına elə hey adamlar girib çıxırdı.

- Necə yəni gələ bilmir, - deyə Siyavuş kiməsə qışqırırdı, - gələr, canı da çıxar, sabah tamaşadı, bu nə oyundur çıxarır.

Kimsə:

-Bu səhər qaynanası ölüb, - dedi.

-İstəyir lap bütün qohum-əqrəbası qırılsın, sabah burda olmalıdır, bu basabasda kimnən əvəz eləyəcəm onu. Telefon zəng çaldı, Siyavuş dəstəyi qaldırdı:

-Yox, - dedi. - Sabah axşam. Biri gün kündüz və axşam, Bəli.

Dəstəyi asdı.

-Aslan, - deyə qapının yanında dayanmış oğlana müraciət elədi, - proqramlarda Səlimovun yerinə Hacıyevi qeyd elə. Sabir, sən də denən səhnədə stolun üstünə qara yox, ağ telefonu qoysunlar. O dünənkini.

Yenə zəng olundu. Siyavuş:

-Bəli, - dedi. - Bəli, mənəm, buyurun, əleykisalam. Bağışlayın, indi imkanımız yoxdur. Bazar ertəsi zəng elərsiz.

Dəstəyi qoyan kimi yenidən zəng çalındı. - Bəli, bəli. Yox, Yox, heç bir şey eləyə bilmərəm. Bir bilet də qalmayıb. Bilirəm, çox yaxşı, qəzetinizə böyük hörmətim var, amma sabaha heç bir şey mümkün deyil, biri günə tapşıraram.

Dəstəyi qoydu.

-Aslan, Şərifə xanıma de gəlsin mənim yanıma, - birdən küncdə dayanmış Feyzullanı gördü. - Kəbirlinski, sən nə deyirsən?

Feyzulla:

-Siyavuş müəllim, - dedi, - sizə bir işim düşüb, heç üzüm də gəlmir.

-Kəbirlinski, uzatma. De görüm nə deyirsən.

-Deyirdim bu gün mənə bir bilet bəlkə... Siyavuş qəti səslə:

-Yox, - dedi.

-Hə?

-Dedim ki, yox. Mən bilet paylamıram. Bu iş üçün nahaq gəlmisən mənim yanıma, - zəng çalındı, - bəli, mənəm. Gəlirəm, siz başlayın, bu saat gəlirəm, - dedi. - Onsuz da başım qazana dönub, Kəbirlinski, - tələsik otaqdan çıxdı.

Feyzulla yavaş-yavaş aşağı düşdü, teatrdan çıxıb radioya gəldn. Fikir onu almışdı. Arvada nə cavab verəcək, evə nə üzlə gedəcək.

-Nə olub, Kəbirlinski, qaşqabağın yer süpürür. Məcidi səsindən tanıdı.

-Heç, ay Məcid, - dedi, - fikirləşirəm.

-Xeyir ola, nə fikirləşirsən belə.

-Fikirləşirəm ki, mənim kimi bir insanın yer üzündə yaşamağının nə mənası var.

-Bıy, sağ ol...

-Altmış il ömür sürmüşəm, nə bir qəpiklik iş görmüşəm, nə bir xətir-hörmətim var. Sabah yıxılıb öləm, kimin vecinə olacaq. Bir aydan sonra adım da yadından çıxacaq hamının.

-Nə olub, özünütənqidə keçmisən?

-Yox, bilirsən, adam papağını qoyur qabağına, fikirləşir, bütün ömrüm lent kimi keçir gözümün qabağından, görürəm ki, elə əvvəlcədən düz yolumla getməmişəm. Bütün ömrüm hədərə çıxıb gedib, indi də daha kecdir.

-Nə olub, Kəbirlinski, bu gün yenə fəlsəfə qırıldadırsan? Bəlkə bir şey-zad deyən olub sənə, ürəyivə-zada toxunublar, vallah hamısını qataram bir-birinə, səni çöldən tapmamışam ki...

-Ey ay Məcid, qırx ildir teatrda işləyirəm, qarderobşik qədər hörmətim yoxdur. Adam yerinə saymırlar məni, it dəftərində adım yoxdur. Bir bilet nədir ki, onu da mənə çox kördülər.

Onlar dəhlizlə kedirdilər, Eldar qabaqlarına çıxdı, Feyzullanın Məcidlə danışdığını görüb üzünü yana çevirdi. Bu Hərəkəti Məcidin nəzərindən qaçmadı. Məcidin gözlərində cinlər oynadı, bic-bic gülümsündü.

-Kefini pozma, Kəbirlinski,-dedi, ondan aralanıb uzaqlaşdı.

Feyzulla rolunu yazdırdı, bufetdə bulkayla kefir içdi, binadan çıxırdı ki, daldan səs eşitdi, dönüb baxdı.

Məcid ikinci mərtəbənin pəncərəsindən boylanıb onu haraylayırdı.

- Kəbirlinski, bir bura zəhmət çək.

Feyzulla geri döndü. Məcid pillələrdə onun qabağına çıxdı.

-Bayaqkı sözlərin yaman mənə yer elədi, Kəbirlinski, - dedi, - gedib mestkomla danışdım. Sənə ikiadamlıq dəvətnamə aldım. Amma sizin teatra yox, Akademiyaya. Özü də sabaha yox, bu günə. Sabah, bilirəm tamaşadı, məşğulsan. Bu gün vur arvadı da qoltuğuna gəl Akademiyaya - yaxşı yığıncaq var orda. Bax, görürsən, burda da yazılıb Dantenin yubileyidir. Dante məşhur italyan şairidir, 700 il bundan qabaq yaşayıb. Bax, adıvı da yazdırmışam.

Feyzulla dəvətnaməni alıb baxdı. Doğrudan da dəvətnamədə «ikiadamlıq» sözləri və onun adı, familiyası yazılmışdı:

«Hörmətli yoldaş Feyzulla Kəbirlinski! Sizi böyük italyan şairi Dante Alikyerinin anadan olmasının 700 illiyinə həsr olunmuş təntənəli yığıncağa dəvət edirik.

I - hissə Dantenin həyat və yaradıcılığı haqqında məruzə.

II - hissə Böyük konsert».

Kecənin tarixi də əllə yazılmışdı - mayın 11-i, yəni bu gün.

Məcid:

-Səliqəli geyin ha, Feyzulla, - dedi, - üst-başıva fikir ver, hökumət-zad olacaq. Feyzulla dili-dodağı əsə-əsə:

-Çox sağ ol, bala, - dedi, - çox sağ ol, - ayrı söz deyə bilmədi. Qəhərlənmişdi.

Evinin pilləkənlərini quş kimi çıxdı. Amma içəri girəndə özünü tox tutdu, təmkinlə danışdı:

-Arvad, hazırlaş, - dedi. - Bu axşam Dantenin yubileyinə gedirik.

-Hara?

-Dantenin yubileyinə. Heç bilirsən Dante kimdir? Vöyük İtaliya şairidir. Özü də yeddi yüz il bundan əvvəl yaşayıb.

Həcər:

-Bıy, mənim orda nə işim var? - dedi.

-Bəs demirdin məni teatra, konsertə apar. Teatr, konsert bunun yanında nədir ki? Yubiley bilirsən nə olan şeydir? Təntənə, bayram. Doklad da olacaq, konsert də. Hələm-mələm adama bilet vermirlər.

-Bəs sənə nə əcəb veriblər, gün hayandan çıxıb.

-Bizə də bir gün düşər də. Altmış ildir külüng çalıram, saç-saqqal ağartmışam. Özü də adımı da yazıblar e... Məxsusidir. Di yaxşı, hazırlaş, mənim də qara kostyumumu ütlə.

Feyzulla arvadıyla nə isə təzə bir tonda, yeni bir intonasiya ilə, göstəriş, əmr ədasında danışırdı və qəribədir ki, arvad da bu tonu etirazsız qəbul edir, ərinin dediklərinə əməl edirdi. Qara kostyumu sandıqdan çıxartdı, çırpdı, üstünə su səpdi, səliqəylə ütülədi, şalvarın bükümü taxta kimi dümdüz oldu. Yaş əskiylə Feyzullanın qara çəkmələrini də sildi, parlatdı.

Yeddiyə hazır oldular. Həcər arad vaxt tapıb bir Anaxanımgilə də baş çəkdi, təzə xəbərdən agah elədi onu, dedi ki, İtaliyadan şair gəlib, biz də onun gecəsinə gedirik, Bakıda say-seçmə adamları çağırıblar. Feyzullaya məxsusi dəvətnamə göndəriblər.

Bu bahar axşamı Bakının küçələri adamla dolu idi. Cavan oğlanlar, qızlar qol-qola gəzirdilər. Feyzulla da Həcərin qoluna girmişdi. Həcər qara gülməxmər paltarını geymiş, çiyninə ağ ipək örpəyini salmşpdı. Ayağında dikdaban qara lak çəkmə vardı.

Neçə illərdən bəri ilk dəfə idi ki, belə qol-qola küçəyə çıxmışdılar, neçə illərdən bəri ilk dəfə idi ki, deyişmir, dalaşmırdılar, Həcər də deyinmirdi, gülümsünürdü.

Feyzulla:

-Belə görünür, bizim teatrdan bircə mənə veriblər, - deyirdi. - Uşaqlardan heç biri bir şey demədi. Alsaydılar, o saat deyərdilər.

Səkkizə beş dəqiqə qalmış Akademiyanın qabağına çatdılar. Qapını itələyib içəri girdilər. Qəribədir ki, qaranlıq idi, adam da gözə dəymirdi. Geniş mərmər pilləkənlərə tərəf addımladılar, birdən səs eşidib dayandılar. Kimsə boğuq bir saslə oxuyurdu, səsi binanı başına almışdı:

-Ermani, ay ermani,

Paytona mindir mani.

Feyzulla baxıb oxuyanı gördü. Qarovulçuydu. Qarovulçu da onları gördü. Oxumağına ara verib onlara yanaşdı:

-Kimi istəyirsiz, ara? - dedi.

Feyzulla bayaqdan bəri ovcunda hazır tutduğu dəvətnaməni təmkinlə qarovulçuya uzatdı.

Qarovulçu dəvətnaməyə etina etmədən:

-Bu nadir? - dedi.

Feyzulla:

-Yubiley də, - dedi, qarovulçunun gözünü döydüyünü görüb əlavə etdi, - bəs yubiley burda deyil? Dantenin yubileyi... Qarovulçu patron kimi açıldı:

-Ha da, gündə birinin yubileyidir. Bir gün Davıdovun, sabah Mamedovun, onunçün dükanda spiçka tapılmır da... dünən əldən almışam. Beş korobka... on beş kopeyka.

Feyzulla və Həcər maddım-maddım qarovulçuya baxırdılar. Qarovulçu doyunca deyinib ürəyini boşaltdı. Sonra onlara tərəf döndü:

-Yox, qardaş, - dedi. - Bu gün burda yubiley-zad yoxdur. Səhv elmisiz. Yəqin ayrı gündür.

Feyzulla:

-Axı burda mayın 11-i yazılıb, - dedi.

Qarovulçu özündən çıxdı.

-Kişi, nə istəyirsən, nə qaribə adamsan, dedim yoxdur, vassalam. Burda heç kəs yoxdur, hamı gedib evinə, iş qurtarıb. Siz də çıxın gedin evinizə.

Pilləkənlərdən addım səsi eşidildi. Yuxarıdan eynəkln bnr oğlan düşürdü.

-Nədir, Aristakes dayı, - deyə qarovulçuya müraciət etdi. Aristakes əyilib alnminium çaynikdən bankasına çay tökür, zumzümə edirdi. Başını qaldırıb:

-Nə bilim, deyir yubileyə gəlmişik, deyirəm burda yubiley-zad yoxdur, elə manimla spor eləyir.

Cavan oğlan Feyzullagilə yaxınlaşıb salam verdi, dəvətnaməni alıb baxdı, güldü:

-Əmi, kimsə sizinlə zarafat edib, - dedi, - bu yubiley bir həftə bundan qabaq oldu.

Feyzulla:

-Axı..., -dedi və udqundu, - burda yazıblar 11 may.

Oğlan:

-Kimsə əlnən yalandan yazıb. Kimsə zarafat eləyib, - dedi və xudahafizləşib getdi.

Ermani, ay ermani.

Paytona mindir mani.

Qarovulçu yenə bir ağız oxudu, səsi boş binada hamamdakı kimi yayıldı.

Feyzullayla Həcər küçəyə çıxdılar. Feyzulla gözünü qaldırıb Həcərə baxa bilmirdi. Bilirdi ki, Həcər bu saat açılacaq: yerə soxum sənin fərsiz boyunu, mən də deyirəm axı... Kimdir səni adam yerinə qoyan?

Amma Həcər də dinmirdi. Beləcə lal-dinməz addımlayaraq metro stansiyasına çatdılar.

Həcər:

-Metro, - dedi.

Feyzulla boğuq səslə:

-Hə, - dedi.

Çırtma vursaydılar ona, qan damardı. Həcər Feyzullanın çoxdan yadırğadığı yumşaq və həlim səslə:

-Gəlsənə metroya gedək, gəzək, ay Feyzulla, - dedi.

Feyzulla:

-İstəyirsən gedək, - dedi, sonra xəbər aldı, - heç metroya minmisən?

Həcər ani sükutdan sonra:

-Yox, - dedi, - hələ minməmişəm.

Təbəssümə bənzər bir şey Feyzullanın dodaqlarına qondu.

-Bah, onda kef çəkəcəksən, - dedi, - bir özgə aləmdir. Beş qəpikləri yarığa atdı.

-Keç.

Həcər keçdi.

Feyzulla:

-Beş qəpik atmasaydım keçə bilməzdin, - dedi, - o saat adamın qıçından vurur.

-Sən nə danışırsan.

-Bəli, bəli, görürsən, bu da yeriyən pilləkən.

Həcər:

-Bıy, ay Feyzulla, bu nə qiyamət şeydir, - dedi.

Feyzulla arvadının təəccübündən daha da həvəslənir, təcrübəli bələdçi kimi metronun müxtəlif möcüzələrini Həcərə göstərir, daıışır, izahat verirdi.

Həcər də elə hər şeyə təəccüblənir, hər şeydən zövq alır, elə hey için çəkirdi.

Sabah yəqin ki, Həcər yenə deyinəcək, söylənəcək, Feyzullanın gününü göy əskiyə düyəcəkdi. Amma bu gün onun könlünü qırmaq istəmirdi. İstəmirdi Feyzulla bilsin ki, düz iki aydır - metro açılandan bəri Həcər hər səhər həmin bu qatarlarla bazara gedib gəlir.

1968