Çobanoğullari uc beyliĞİ DÖnemine ait gideros fetiHNÂmesi (683 / 1284): ÇEVİRİ ve değerlendirme
Yüklə 11,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
Çobanoğulları Uc Beyliği Dönemine Ait Yeni Bulunmuş…
zayıf (Hasan b. Abdülmü’min el-Hôyî) savaşa hazır olup (şahit olup), 683 senesinin Recep ayında bu muharebeyi uzaktan izledi. Hamd, Allah’a ve salat, Muhammed’e ve onun soyunadır. Bismillahirrahmanirrahim. Hamd, mümin kullarına yardımı ile İslâm’ın sancağını yükselten, apaçık hak sözün (İslâm’ın) ortaya çıkması için imanın esaslarını ikame eden, şeytanî bölüklerin direncini kırmak için yardım ve zafer kapılarını üzerimize açan Allah’adır. Salat; Peygamberlerin sonuncusu, Muhammed el- Mustafa el-Emin’e ve onun âline ve dinin hükümlerine tâbi olan, dinin apaçık yolunu takip eden ashabınadır. Cenâb-ı Hakk’a ölçüsüz şükür ve hamd olsun ki O, iman ehlinin kılıcının parlak ışınlarıyla küfür ve şirk karanlıklarını yeryüzünden yok etti ve dinin berrak kanıtlarının belirtileriyle lanetli kâfirlerin delilini bâtıl kıldı. Ve iki cihanın en seçkin insanı Muhammed Mustafa’nın mukaddes makberine, onun soyuna ve ashabına sonsuz dualar ve selamlar olsun ki onlar, şüphe gecesini mum gibi aydınlatmış ve kurtuluş yolunun rehberi olmuşlardır. Doğru akıl ve parlak zekâ sahipleri için gizli değildir ki cihâd merasimini yerine getirmek, itikadın saf oluşunun neticesidir ve kâfirlerle savaşmak, muhacirlerin ve ensârın 48 tarzıdır. Şöyle ki gaza faaliyeti yürütmek, hem padişahlığın (saltanatın) temellerini pekiştirmeyi sağlar, hem de İlahi hidayetin bir nişanesi olur. Nasıl ki Allahuteala buyurur: “Bizim uğrumuzda cihâd edenler var ya, biz onları mutlaka yollarımıza ileteceğiz”. 49
belirtilen tarihte yazmasına rağmen Yavlak Arslan’ın ölümünden sonra onu yeniden istinsah etmiş ve bu ikinci müellif nüshasında bu yüzden Yavlak Arslan için “merhum” tabirini kullanmıştır. Yararlandığımız Tahran nüshası da risalenin bu ikinci müellif nüshasından veya ondan türemiş olan başka bir nüshadan istinsah edilmiş olmalıdır. 47 Yavlak Arslan’ın babasının ismini, kaynaklara yansımış haliyle Alp Yörük ve Alp Yürek şeklinde okumak mümkündür. Fakat fetihnâmenin yazma nüshasında bu şahsın ismine harekeler eklenerek, “ye” harfinin üzerine ötre, “re” harfinin üzerine ise üstün harekesi konularak Alp Yürek şeklinde okunması sağlanmıştır. Muhtemelen bu harekeleri fetihnâme yazarının kendisi koymuş ve risaleyi istinsah eden sonraki müstensihler de bunları eklemeyi ihmal etmemişlerdir. Çobanoğullarının resmî kâtibi el-Hôyî’nin söz konusu hükümdarın ismini yanlış yazması ihtimalinin çok düşük olduğunu göz önünde bulundurursak, bu ismi Alp Yürek şeklinde okumanın daha doğru olduğu sonucuna varabiliriz. 48 Muhacirler (göçmenler) – Peygamber efendimizin çağırısıyla Mekke’den Medine’ye göç etmiş olan Müslümanlardır. Ensâr (yardım edenler) ise Hz. Peygamber’e ve muhacirlere yardımcı olan Medineli Müslümanlardır. Muhacirlerin ve ensârın Peygamber efendimizle birlikte Mekkeli müşriklere karşı Bedir, Uhud, Hendek vs. gibi savaşlara katılarak cihâd ettikleri bilinmektedir. 49 Kur’an-ı Kerim, Ankebût suresi, 69. ayet C. YAKUPOĞLU ve N. MUSALI
92 Bu mukaddimeye dayanarak, himmet yolunun cömertleri ve âli maksat sahipleri, yüce dereceye ulaşmaya sebep olan, İslâm bayraklarının yükselişine 50 ve Hak kelimesinin izhar oluşuna yol açan bu menkıbeyi daima meslek edinmeye ve bu âdetin yolunun yolcusu olmaya kendilerini adamışlardır. Allahuteala’ya hamd olsun ki, “Allah'tan bir yardım ve yakın bir fetih vardır” 51 ayeti her zaman cihanın padişahı, zamanın İskender’i, çağın hükümdarı, asrın Keyhüsrev’i olan bahtiyar şehriyar Gıyâsü’d-dünya ve’d-din (dünya ve din işlerinin destekçisi) Ebû’l-feth (fetih sahibi) Mesud b. Keykâvus’un – Allah onun saltanatını sonsuz ve zamanını ebedî kılsın – dergâhının bendelerinin (kullarının) bayrağını süslemiştir ve hangi niyete doğru yola çıkmışlarsa, Rabbani inayetin feyzi hep onlara eşlik etmiş, İlahi yardımın teyidi onları ileri götürmüş ve semavi saadet onlara öncülük etmiştir. İşte bu yüzden bu yakın müddette ve son zamanlarda, küfrün ve dalaletin kaynağı, zulmün ve sapkınlığın mazharı olan Rum mülkü memleketlerinin – Allah oraların savunucularını mahvetsin – güçlü kalelerinden ve eşsiz yerlerinden olan nice vilayetlerin ve kalelerin fethi nasip olmuştur. Özellikle de bu şerefli günlerde ve bu mübarek ayda ikbal öncüsünün yol göstermesi ve saadet rehberinin hidayet lütfetmesi üzerine Fasilius vilayeti 52 sahillerinde iki kaleden oluşan, birbirinin karşısında denize bitişik şekilde bulunan, fitne ve fesat mekânı olan, “ Şehirler içinde benzeri kurulmamış” 53 sıfatıyla övülen Gideros kalesine doğru hareket etmek konusunda karar alındı.
50 Bu tabir, asıl metinde “İ’lâ-yı A’lâm-ı İslâm” şeklinde geçmekte olup, Osmanlı döneminde bunun yerine “İ’lâ-yı Kelimetullah” ifadesi yaygınlık kazanmıştır. 51 Kur’an-ı Kerim, Saf suresi, 13. ayet. 52 Fetihnâmenin baskısında Fasilius vilayeti ifadesinin ardından parantez içinde İstanbul kelimesi yer almaktadır. Ancak metnin yazma nüshasını incelediğimiz zaman belli olmaktadır ki İstanbul kelimesi fetihnâmenin orijinalinde olmayıp, sonraları satır aralarında bazı açıklamalar eklemiş olan bir kâtip tarafından ilave edilmiştir. Fasilius tabirine gelince, Bizans imparatorlarının kullandıkları ve Yunanca hükümdar anlamına gelen basileus unvanından dolayı Müslüman tarihçiler (örneğin, İbn Bibi) onları bazen
Publication, London and New York 2009, p.111). İbn Bibi 1196 yılı olaylarından bahsederken Bizans imparatoru III. Aleksios için bu unvanı kullanmıştır: “O devrin Vasilius (Fasilius)’u…”. Yine 1204 ve 1211 yılı hadiseleri anlatıldığında da İznik imparatoru I. Theodor Laskaris’e hitap edilirken bu unvan kullanılmıştır: “Siz Vasilius (Fasilius)’un…”; İbn Bibi, VIII. Mikhail Palaiologos için de Vasilius unvanını kullanmıştır. Bkz.: İbn Bibi, el-Evâmiru’l-Alâiyye, C. I, s.70-77,101-102,151,160-162,243; Bu noktada ele aldığımız Gideros Fetihnâmesi’nde de Fasilius vilayeti dendiği zaman o dönemde Bizans imparatoruna bağlı topraklar kastedilmiş olmalıdır. Yazma nüshanın derkenarında kâtip tarafından Fasilius yerine Vasılius yazıldığı görülüyor. 53 Kur’an-ı Kerim, Fecr suresi, 8. ayet. Yüklə 11,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|