Buxgalteriya hisobi va audit” kafedrasi Audit 1-qism 5230900

1-jadval.
Auditorlik tekshiruvlari turiga qarab tabaqalashtirilishi

Nom	Ustav kapitali xajmi	Shtatdagi Auditor	Xalqaro buxgalterlik sertifikatiga ega bo’lish
1. Faqat tashabbus tarzidagi auditorlik tekshiruvini o’tkazuvchi auditorlik auditorlik tashkilotlari	kamida 1500 EKIH	kamida 2 ta auditor	shart emas
2. Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda (ustav kapitali 500 mln so’mdan ortiq bo’lgan ochiq turdagi aktsiyadorlik kompaniyalari, banklar va sug’urta tashkilotlaridan tashqari) tashabbus va majburiy auditorlik tekshiruvini o’tkazuvchi auditorlik tashkilotlari,.	kamida 3000 EKIH	kamida 4 ta auditor	kamida 1 ta auditorda
3. Barcha turdagi xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda auditorlik tekshiruvini o’tkazuvchi auditorlik tashkilotlari.	kamida 5000 EKIH	kamida 6 ta auditor	kamida 2 ta auditorda

Amal qilish muddati tugamagan yo’qotib qo’yilgan yoki yaroqsiz holga kelib qolgan litsenziya o’rniga, auditorlik tashkilotining arizasiga ko’ra, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda dublikat berilishi mumkin.

Bunday hollarda auditorlik tashkiloti yo’qotib qo’yilgan yoki yaroqsiz holga kelib qolgan litsenziyaning haqiqiy emasligi to’g’risida ommaviy axborot vositalarida e’lon qilishi, shuningdek, e’lonni litsenziyalovchi organga taqdim etishi lozim.
Litsenziya qayta rasmiylashtirilganligi yoki dublikat berilganligi uchun eng kam ish haqining bir baravari miqdorida yig’im litsenziyalovchi organning maxsus hisob raqamiga o’tkaziladi. Ushbu to’lovni o’tkazilganligini tasdiqlovchi hujjat nusxasi litsenziyani qayta rasmiylashtirish uchun berilgan arizaga ilova qilinadi.
Litsenziya qayta rasmiylashtirilgunga qadar auditorlik tashkilotiga auditorlik tekshiruvini o’tkazish ta’qiqlanadi.
Auditorlik faoliyatini amalga oshirishda auditorlik tashkilotiga nisbatan quyidagi litsenziya talablari va shartlari qo’yiladi:

• 
  «Auditorlik faoliyati to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonuniga, auditorlik faoliyatining milliy standartlari, shuningdek, boshqa qonun hujjatlari talablariga rioya qilish;
  

• 
  shtatida kamida ikki nafar auditor bo’lishi;
  

• 
  auditorlik tekshiruvi o’tkazish chog’ida olingan axborotning maxfiyligini ta’minlash;
  

• 
  auditorlik tekshiruvlari o’tkazish bo’yicha shartnoma majburiyatlarini o’z vaqtida va sifatli bajarish;
  

• 
  auditorlik tashkiloti rahbari lavozimiga faqat auditorni tayinlash;
  

• 
  auditorlik faoliyatini amalga oshirish chog’ida mustaqillikni ta’minlash;
  

• 
  ishonchli auditorlik hisoboti tuzish va auditorlik xulosasi berish;
  

• 
  faqat auditorlik faoliyatini amalga oshirish;
  

• 
  qonun hujjatlarida nazarda tutilgan ustav kapitaliga ega bo’lish;
  

• 
  fuqarolik mas’uliyatini sug’urta qilish polisiga ega bo’lish;
  

• 
  o’z pochta manzil o’zgartirilganligi to’g’risida 10 kun muddatda litsenziyalovchi organga bildirish xati yuborish;
  

• 
  auditorlik faoliyatini amalga oshirish bilan bog’liq bo’lgan boshqa axborotni litsenziyalovchi organ talabiga ko’ra taqdim etish.
  

Litsenziyalovchi organ auditorlik tashkilotlari tomonidan litsenziya shartnomasida nazarda tutilgan litsenziya talablari va shartlariga rioya qilinishi ustidan nazoratni amalga oshiradi.
Auditorlik tashkiloti tomonidan litsenziya talablari va shartlari buzilgan hollarda litsenziyalovchi organ litsenziyaning amal qilishini to’xtatib turishga yoki butunlay to’xtatishga haqlidir.
Auditorlik tashkiloti tomonidan litsenziya talablari va shartlari buzilgan, shuningdek auditorlik tashkiloti tomonidan litsenziyalovchi organning aniqlangan buzilishlarni bartaraf etish to’g’risidagi qarori bajarilmagan hollarda litsenziyalovchi organ litsenziyaning amal qilishini to’xtatib qo’yishi mumkin.
Litsenziyalovchi organ litsenziyaning amal qilishini to’xtatib qo’yish to’g’risida qaror qabul qilinganligi haqida qaror qabul qilinganidan so’ng uch kun mobaynida auditorlik tashkilotiga bildirish xati yuborish shart.
Litsenziyalovchi organ auditorlik tashkilotiga litsenziyaning amal qilishini to’xtatib qo’yishga olib kelgan holatlarni bartaraf etish muddatini belgilaydi. Bu muddat olti oydan oshib ketishi mumkin emas.
Litsenziyaning amal qilishi to’xtatib qo’yilgan davrda auditorlik tashkiloti tomonidan faoliyat amalga oshirilganda qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladi.
Litsenziyaning amal qilishini to’xtatib qo’yishga olib kelgan holatlar auditorlik tashkiloti tomonidan bartaraf etilgan taqdirda litsenziyalovchi organ ushbu holatlar bartaraf etilganligi to’g’risida tasdiqnoma olingan paytdan boshlab 10 kun muddatda litsenziyaning amal qilishini tiklash to’g’risida qaror qabul qiladi.
Basharti auditorlik tashkiloti ko’rsatib o’tilgan holatlarni belgilangan muddatda bartaraf etmagan bo’lsa, litsenziyalovchi organ litsenziyaning amal qilishini butunlay to’xtatadi.
Auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun berilgan litsenziyaning amal qilishi quyidagi hollarda ham to’xtatiladi:

• 
  auditorlik tashkiloti litsenziyaning amal qilishini to’xtatish to’g’risida ariza bilan murojat qilganda;
  

• 
  auditorlik tashkiloti tugatilganda;
  

• 
  auditorlik tashkilotini qayta tashkil etish natijasida uning faoliyati to’xtatilgan taqdirda, qayta o’zgartirish bundan mustasno;
  

• 
  auditorlik tashkiloti tomonidan litsenziya talablari va shartlari muntazam ravishda buzib kelinganda yoki bir marta qo’pol ravishda buzilganda.
  

Litsenziyalovchi organ litsenziyaning amal qilishini butunlay to’xtatish to’g’risidagi sabablari asoslangan holda qaror qabul qilinganligi haqida u qabul qilingandan keyin uch kun mobaynida auditorlik tashkilotiga bildirish xati yuboradi. Ushbu qarorni auditorlik tashkiloti olgan kundan boshlab litsenziya o’n kun mobaynida litsenziyalovchi organga qaytarilishi va yo’q qilinishi lozim. Qaror qabul qilingan sanadan boshlab litsenziyaning amal qilishi to’xtatilgan hisoblanadi.
Litsenziyaning amal qilishini to’xtatish uchun asos bo’lib hisoblanadigan litsenziya talablari va shartlarini bir marta qo’pol ravishda buzishga quyidagilar kiradi:

• 
  faoliyatning auditorlik faoliyati bilan bog’liq bo’lmagan boshqa turlarini amalga oshirish;
  

• 
  auditorlik faoliyatini amalga oshirishda mustaqillikni ta’minlamaslik;
  

• 
  ishonchsiz yoxud butunlay yolg’on auditorlik xulosasi tuzish;
  

• 
  auditorlik tekshiruvi o’tkazish chog’ida olingan maxfiy axborotni auditorlik tekshiruvi buyurtmachisining ruxsatisiz oshkor qilish, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
  

Auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun berilgan litsenziya quyidagi hollarda yuridik kuchini yo’qotgan va bekor qilingan hisoblanadi:

• 
  auditorlik tashkiloti litsenziyani bekor qilish to’g’risida ariza bilan murojaat qilganda;
  

• 
  litsenziya qalbaki hujjatlardan foydalangan holda olinganligi fakti aniqlanganda;
  

• 
  maxsus vakolatli davlat organining litsenziya berish to’g’risidagi qarori noqonuniyligi aniqlanganda;
  

• 
  agar auditorlik tashkiloti litsenziya berish uchun qaror qabul qilinganligi to’g’risida bildirish xati yuborilgan (topshirilgan) paytdan boshlab uch oy davomida litsenziyalovchi organga davlat boji to’langanligini tasdiqlovchi hujjat taqdim etmagan bo’lsa, yoxud litsenziya bitimini tasdiqlamagan bo’lsa.
  

Litsenziya sud qaroriga ko’ra ham bekor qilinishi mumkin.
Litsenziyalovchi organ litsenziyaning amal qilishini bekor qilish to’g’risida qaror qabul qilinganligi haqida auditorlik tashkilotiga qaror qabul qilingandan so’ng uch kun mobaynida bildirish xati yuborishi lozim. Ushbu qaror auditorlik tashkiloti tomonidan olingan kundan boshlab litsenziya o’n kun davomida litsenziyalovchi organga qaytarilishi va yo’q qilinishi kerak. Bekor qilish to’g’risidagi qaror litsenziya berilgan sanadan boshlab amal qiladi.
Litsenziyaning amal qilishini to’xtatib qo’yish, yangilash, to’xtatish to’g’risidagi, shuningdek, litsenziyani bekor qilish haqida litsenziyalovchi organ tomonidan chiqarilgan qarorlar ommaviy axborot vositalarida e’lon qilinishi kerak.
Litsenziyalovchi organ auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaga ega bo’lgan auditorlik tashkilotlarining reestrini yuritadi, unda quyidagilar ko’rsatib o’tilgan bo’lishi kerak:

• 
  auditorlik tashkilotining nomi va uning joylashgan o’rni (pochta manzili);
  

• 
  telefon (faks) raqami;
  

• 
  hisob-kitob schyoti;
  

• 
  soliq to’lovchining identifikatsiya raqami;
  

• 
  ta’sischilarning ustav kapitalidagi ulushlari
  

to’g’risidagi axborot;

• 
  tashkilot rahbarining familiyasi, ismi va otasining ismi hamda auditor malaka sertifikatining sanasi, uning tartib raqami, shuningdek, auditor tashkilotida ishlovchilarning malaka sertifikatlarining tartib raqamlari va sanalari;
  

• 
  litsenziya berilgan sana, uning tartib raqami va amal qilish muddati;
  

• 
  litsenziyalarning amalda bo’lishini uzaytirish, to’xtatib turish, to’xtatish, tiklash va bekor qilish asoslari va sanalari;
  

• 
  litsenziyalarni qayta rasmiylashtirish va dublikatlar berish asoslari va sanalari.
  

Reestrdagi axborot manfaatdor shaxslarning u bilan tanishib chiqishlari uchun ochiq hisoblanadi va yozma holdagi so’rovga ko’ra reestrdan ko’chirma tariqasida beriladi.
Bir auditorlik tashkilotiga nisbatan reestrdan olingan axborotni berganlik uchun eng kam ish haqining (axborot taqdim etish to’g’risida ariza berilgan sanadagi) yarmi miqdorida haq undiriladi.
Davlat hoqimiyati va boshqaruvi organlariga reestrdan olingan axborot bepul taqdim etiladi.
Reestrdan olingan axborotni taqdim etganlik uchun to’lov summasi litsenziyalovchi organning maxsus hisob raqamiga o’tkaziladi.
Reestrdan olingan axborotni taqdim etish muddati tegishli ariza berilgan sanadan boshlab (uni taqdim etganlik uchun haq to’langanligi to’g’risida hujjat taqdim etilgan taqdirda) uch kundan oshib ketishi mumkin emas.
Litsenziyalovchi organ chiqargan qaror ustidan auditorlik tashkiloti belgilangan tartibda sudga shikoyat qilishi mumkin.