Bozor iqtisodiyotini tartibga solish. Davlatning iqtisodiy roli

Iqtisodiyotni barqarorlashtirish va iqtisodiy o`sishni rag`batlantirish vazifasi.
4. Aholi daromadlari uning tarkibi va manbalari.
Aholi daromadlari ularning ma`lum davr davomida (odatda, bir yilda ) olgan pul va natural daromadlarning umumiy miqdoridir.
Aholi pul daromadi.

• Pul shaklida olingan barcha daromadlar (ish haqi va boshqa omilli daromadlar, transfert to`lovlari shaklidagi pul tushumlari, tadbirkorlik faoliyatidan olinadigan daromadlar va h.k.) umumiy miqdoridir.

Natural daromadlar.

• Mexnat haqi hisobiga olinadigan va uy (oila) xo`jaligida ishlab chiqarilib o`z iste`moli uchun foydalaniladigan mahsulotlardan iborat bo`ladi.

Aholi daromadlari darajasini tahlil qilishda nominal, ixtiyoridagi va real daromad tushunchalaridan foydalaniladi.
Nominal daromad - aholining ma`lum vaqt oralig`ida barcha pul shaklida olish mumkin bo`lgan daromadlari qismi.
Ixtiyoridagi daromad- nominal daromaddan soliqlar va boshqa majburiy to`lovlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi.
3. Davlatning iqtisodiyotini tartibga solish usullari va vositalari.
Bevosita usullar.

• Bunda davlat taqiqlash , ruxsat berish va majbur qilish xarakteridagi chora- tadbirlar hamda ma`muriy vositalaridan foydalaniladi.

• Iqtisodiyotning ayrim bo`g`inlari ( transport,aloqa,atom va elektro- energetika, kommunal xizmat va shu kabilar ) ni bevosita boshqarish.

• Davlat tadbirkorligi.

• Narxlar va ish haqini qotirib qo`yish.

• Ish bilan bandlik xizmati (mehnat birjalari) ni tashkil qilish.

• Iqtisodiy sohani tartibga solishni ko`zda tutuvchi qonunlarni qabul qilish va amalga oshirish.

Davlatning iqtisodiyotga ta`sir qilish usullari.
Bilvosita usullari .

• Bunda davlat o`zining pul kredit va budjet siyosatidan foydalanib tartibga solishning iqtisodiy vositalariga ustunlik beradi.

• Hisob stavkalarini o`rnatish va o`zgartirish.

• Tijorat banklarining markaziy bankdagi majburiy ehtiyojlari minimal hajmini belgilash va uni o`zgartirish.

• Davlat muassasalarining qimmatli qog`ozlari bozoridagi operatsiyalari ( davlat moliyaviy majburiyatlarini chiqarish, ularni sotish va sotib olish).

• Davlat budjeti daromadlari va xarajatlar qismini o`zgartirish .

• Soliq turlari, stavkalarini va soliq imtiyozlarini belgilash.

• Davlat kreditlari, subsidiyalari va moliyaviy kafolatlarini amalga oshiradi.

• Jadallashgan amortizatsiya ajratmalarini rag`batlantirish .

• Davlat mablag`lari hisobiga investisiyalar qo`yish.

• O`rta muddatli, favqulodli va maqsadli davlat iqtisodiy dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish.