47
nəticəsində bütün ağıllı adamlar məmnuniyyətlə koloniyaya qəbul edildi. Burada hər
cür adamların qarışığı vardı. Hersoqun mülkiyyəti bütün Lonq Aylendə yayılırdı.
Holland şəhərinin uzandığı ərazidə Styuvezantın təyin etdiyi magistratlar işləyirdi.
Nyu Asterdamda adamlar bütün millətlərdən, dillərdən, həyat tərzindən olmaqla
kosmopolit rəngarəngliyində qarışmışdı. Cənub çayının üstündəki sakinlərin yarısı
isveçli, yarısı holland idi. Ona görə də burada vahid idarəetmə sistemi yaratmaq
mümkün deyildi. Hollandlar mümkün olduqca seçkisiz idarə olunurdular, onları
qubernatorun təyin etdiyi vəzifəli adamlar idarə edirdi.
İngilis şəhərləri isə özlərinin magistratlarının seçilməsində səsə malik
olmalarını təkid edirdilər, şəhər yığıncaqlarından öz vəzifə borcunun öhdəsindən
gəlməyən və özlərinin seçdikləri vəzifəliləri birbaşa azad etmək məqsədi üçün
istifadə edirdilər. Polkovnik Nikols otuz doqquz yaşında idi, xoşbəxtlikdən öz
davranışı və qətiyyəti ilə azacıq çətinliklə də olsa, "Hersoq qanunlarını" qura bilirdi
və onun şurası York hersoqunun özü tərəfindən təyin edilsə də, bütün koloniyanı heç
bir maneəçilik olmadan idarə edirdi və lazım gəldikdə yeni qanunlar yaradırdı.
Burada jüri məhkəməsi var idi, din və ibadətlər üçün praktiki olaraq mütləq azadlıq
mövcud idi və təslim edilmiş əyalətin sakinləri bunu görür və bundan razı qalırdılar.
Bu Hadson çayının mənsəbində ingilis hakimiyyətinin özünə yaxşı və
müdrikcəsinə belə yer salmasının ilk nəticələri idi. Bu böyük çay şimaldan axarkən
fransızların sahib olduqları ölkələrdən keçirdi. Burada ingilis qüvvələri dayana və ya
dağıdıla bilərdi. Kral Çarlz buraya hollandları qarət etmək və Nyu Niderlandı qardaşı
üçün əyalət etməkdən ötəri öz donanmasını göndərəndə, bunun bütöv mahiyyətini
ağlına belə gətirə bilməzdi. Lakin Amerikada hər bir düşünən adam bunun
əhəmiyyətini bilirdi. Bura qitənin özünün strateji mərkəzi idi. Buraya sahib olan
bütün Amerikanı özününkü adlandıra bilərdi. İngilis koloniyaları mərkəz limanına
malik olmadan və ölkənin şimaldan keçən çay yolu olmadan ümumi əraziyə sahib
olmağa və ya özünü müdafiə etməyə qadir deyildi. Hersoq da bura belə bir müdrik
adam göndərmişdi.
Bu vaxtlar Konnektikut və Rod Aylend də sarayın yaxşı nəzərində idi. Rod
Aylend 1663-cü ildə kraldan yeni çarter almağa müvəffəq olmuşdu.
Polkovnik Nikols isə hersoq əyaləti olan Nyu-Yorkun qubernatorluğunu təsis
etməklə əlaqədar işlərlə məşğul idi. Massaçusets baş məhkəməsi kralın çarterinə
əsaslanaraq, buraya onların hüquqları olması barədə bəyanat verdi. Onlar öz bütöv
idarəçiliyinə hüquqları olduğunu iddia edirdilər.
Amerika sadəcə olaraq puritan və royalist qaçqınları üçün uzun müddət
sığınacaq yeri olmadı. Bura artıq macəra regionu da deyildi. Bura nəsldən nəslə iş və
risqli cəhdlər meydanına çevrilirdi.
Yeni Niderlandın təslim edilməsi İngiltərəyə müharibə gətirsə də, Amerikaya
təhlükəsiz sülh gətirdi. Bu ərazi yalnız qısa müddətə Yeni İngiltərə ilə Virciniya
arasında yad qüvvə kimi görünürdü. Bütün sahil nəhayət ingilis torpaqları oldu. Nyu
Amsterdamda polkovnik Nikols öz hakimiyyətini qurdu, 1664-cü ilə kimi isə nə o, nə
də onun səlahiyyətli yoldaşları burada özlərinə mülkiyyət götürmədilər. Hersoq Yeni
Niderlandın böyük hissəsini dostu lord Con Berkiliyə - Stratton baronuna və Corc
Karteretə verdi. Bu dostlar isə həmin ümumi ərazini bir əyalət kimi Nyu Cersi
adlandırdılar. Karteret La Manşdakı Cersi adasının qubernatoru olmuşdu. Nyu
48
Yorkun qubernatoru Nikols bu barədə heç nə bilmirdi. Hadson çayının üstündəki
Lonq Aylend torpaqlarını, York hersoqu həm də Olbani hersoqu olduğuna görə
Olbani adlandırmışdı.
Corcun əmisi oğlu Filip Karteretin Nyu Cersidə yaratdığı qubernatorluq da
Nikolsun Nyu-Yorkda təsis etdiyi qubernatorluq kimi liberal və ağıllı idi. 1668-ci
ildə isə Nyu Cersidə ilk assambleya üzvləri seçildi.
1663-cü ildə Virciniyanın cənubunda olan torpaqları kral səkkiz
mülkiyyətçiyə verdi və bu regionu virciniyalılar həmin vaxtdan "Cənubi Virciniya"
adlandırmağa başladı. Kralın səkkiz lordun idarəçiliyinə verdiyi torpaqlar "Karolina"
adlandırıldı. Bu əyalətin assambleyası yeni gələn sakinləri beş illiyə vergi verməkdən
azad etdi. 1669-cu ildə səksən bir maddədən ibarət "Karolinanın VII Fundamental
Konstitusiyaları" adlanan sənəd qəbul olundu. Ancaq hələ bu koloniyada Olbemarl
istisna olmaqla məskunlar yox idi. 1660-cı ildə Massaçusestdən olan bir neçə ailə
hindulardan torpaq alıb Fear River burnu yanında məskən saldılar. Dörd il sonra isə
bura başqa adamlar da gəldi. Lakin üç il sonra onlar getdilər və çay ölkəsi yenə
boşaldı.
Belə bir xəbər yayıldı ki, kral bütün Virciniyanı Karolina və Nyu Çersi kimi
lordlardan Arlinqtona və Kalpererə idarə etmək üçün deyil, bir mülkiyyət kimi verir.
İngiltərədə bu uzurpasiya narazılıqla qarşılandı. Karolina mülkiyyətçiləri də öz
aralarında onu əyalətlərə böldü.
Kolonistlər öz ticarətlərini parlamentin qanunlarından, öz azadlıqlarını isə
lord mülkiyyətçilərin iradələrindən üstün tuturdular.
Bu vaxt Virciniyada hindularla əlaqədar xoşagəlməz hadisələr baş verdi.
Qubernator onlarla iş görməkdən imtina etdi və onların məskunlaşmasına icazə
vermədi. Hindular müharibə cığırına çıxmalı oldu. Onlar ölkənin sərhədlərinə və
içərilərinə hücum edə bilərdi, sərhəddə isə heç də az adam yaşamırdı. Hindular
tərəfindən törədilməsi gözlənilən qırğının qarşısını almaq üçün tədbirlər görülsə də,
çoxlu adam öldürüldü, plantasiyalar xaraba qoyuldu, sərhədlər məskunsuzlaşdı.
Virciniyada adamlar var idi ki, onlar qubernatora tabe olmamağa və onun
hüquqlarını silahlı yolla əlindən almağa hazır idilər. 1676-cı ilin may ayında xəbər
gəldi ki, hindular magistrat Bekonun özünün plantasiyasına hücum etmiş və onun
nəzarətçilərini və nökərlərini öldürmüşlər. Bu vaxt o, nə etmək barədə tərəddüd
etmədi. Bir qrup silahlı və süvari adamdan özü ilə birlikdə qırmızı dərililərin üstünə
getməyi xahiş etdi və o, qanunsuz və icazəsi olmadan bu qanlı işi görməyə yollandı.
Bu əslində qiyam idi və Berkili də onu açıqca hədələmək yolunu seçmədi. O,
assambleyanı yığdı və Bekonun burada iştirakına icazə verdi.
Lakin assambleya iclas edən vaxt Nataniyqem Bekon Ceymstaundan qaçdı.
O, xəbərdar edilmişdi ki, onun həyatı təhlükədədir. O, altı yüz adamla qayıtdı və
qubernatoru məcbur etdi ki, ona səlahiyyətlər versin. O, yenidən qanundankənar elan
edildi, onun tərəfdarları da belə hökmə məruz qaldı, bu vaxt, o, hinduların ölkəsinə
soxuldu və artıq müharibə vətəndaş müharibəsinə çevrildi.
Bekonun zərbəsi qısa və dəhşətli idi, lakin ondan daha çox həcvli çıxışlarına
görə qorxurdular. O, hiddətini, ona müharibə elan edən kimi hökumətin özünə qarşı
çevirdi. O, öz tərəfdarlarına and içdirdi ki, nəinki hökumətə, həm də kralın
göndərdiyi hər hansı bir qüvvəyə qarşı o vaxta qədər müqavimət göstərəcəkdir ki,
Dostları ilə paylaş: |