Biomaromlar va tirik organizmlarning hayotiy shakllari vaqt ekologik omili o’simlik va hayvonlardagi sutkalik,oylik va yillik maromlari

Yu. Odum (1971) yashash sharoitiga qarab, o’simliklarni 3 ta hayotiy formalarga bo’ladi: 1. Qurg’oqchilikdan chetlanuvchi bir yillik o’simliklar 2. O’z tanalarida yetarli suv saqlovchi sukkulentlar (kaktuslar) 3. Cho’l butalari, ularning ko’plab shoxchalari, kalta tana asosidan o’sib chiqadi, ustlari mayda, qalin barglar bilan qoplangan.

• Yu. Odum (1971) yashash sharoitiga qarab, o’simliklarni 3 ta hayotiy formalarga bo’ladi: 1. Qurg’oqchilikdan chetlanuvchi bir yillik o’simliklar 2. O’z tanalarida yetarli suv saqlovchi sukkulentlar (kaktuslar) 3. Cho’l butalari, ularning ko’plab shoxchalari, kalta tana asosidan o’sib chiqadi, ustlari mayda, qalin barglar bilan qoplangan.

Zamburug’lar olamida quyidagi hayotiy formalar farqlanadi: 1. Mikroskopik metseliyali hujayrasiz turlar 2. Mikroskopik metseliyali hujayrali turlar 3. Mikroskopik bir hujayrali (achitqi zamburug’lar) 4. Makroskopik hayotiy formalar Lishayniklar vakillarida 3 xil hayotiy formalari farqlanadi: 1. Qatqaloqsimon 2. Bargsimon 3. Butasimon hayotiy formalar

• Zamburug’lar olamida quyidagi hayotiy formalar farqlanadi: 1. Mikroskopik metseliyali hujayrasiz turlar 2. Mikroskopik metseliyali hujayrali turlar 3. Mikroskopik bir hujayrali (achitqi zamburug’lar) 4. Makroskopik hayotiy formalar Lishayniklar vakillarida 3 xil hayotiy formalari farqlanadi: 1. Qatqaloqsimon 2. Bargsimon 3. Butasimon hayotiy formalar

Hayvonlarning hayotiy formalari

• Organizmlar hayot formalarining klassifikatsiyasi morfologik ekologiyaning asosiy muammolaridan biri hisoblanadi. «Fayotiy formalar» atamasi zoologiya faniga tegishli bo’lib, hayvonlarning tashqi qiyofalari bo’yicha guruhlashda qo’l keladi. Masalan, D.N.Qashqarov hayvonlarni hayotiy formalari bo’yicha quyidagicha klassifikatsiya qiladi: I. suzib yuruvchi formalar: 1. to’la suv formalar: nekton, plankton, bentos 2. chala (yarim) suv formalar: shung’uvchilar, shung’imaydiganlar, suvdan faqat ozuqa topuvchilar II. Yerning kovlovchi formalar: 1. Mutloq yer qazarlar (butun hayoti) yer ostida 2. qisman yer qazarlar (yer ustiga chiqib turadi) III. Yer usti formalar: 1. In qurmaydiganlar: yuguruvchilar, sakrovchilar, sakrab yuruvchilar, sudralib yuruvchilar; 2. In quruvchilar: yuguruvchilar, sakrab yuruvchilar, sudralib yuruvchilar; 3. Qoya hayvonlari. IV. Daraxtlarga o’rmalovchi formalat: daraxtdan tushmasdan yashovchilar va vaqtincha daraxtlarga o’rmalovchilar. V. Havo formalari: ozuqani havoda topuvchilar, yerdagi ozuqaga havodan qaraydigan formalar.