Bilig ilmiy faoliyat
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sirli kataklar” o„yini
- “Bo„g„inlardan so„z tuzish‟‟ o„yini
- Jild: 03 | Nashr: 04 | април 2022 “BILIG – ILMIY FAOLIYAT” nashri http://bilig.academiascience.org 75
| “Zanjir” o„yini
O‗qituvchi bir so‗z aytadi, o‗quvchilar ketma-ketlikda zanjirni uzmasdan shu so‗z tugagan harf bilan boshlanuvchi so‗zni aytishlari lozim bo‗ladi. So‗z topolmay qolgan o‗quvchi zanjirni uzgan hisoblanadi va o‗yindan chiqib turadi. ―Zanjir o‗yini‖ ga misol: daftar,ruchka,anor,rubob,baliq,qalam,… ― Sirli kataklar” o„yini O‗qituvchi ko‗rgazmani ko‗rsatib, kerakli harflarni qo‗yib so‗zlarni o‗qishni aytadi. Bunday ko‗rgazmalar alifbe kitobining hamma mavzusida bor. Kitobning sahifalarida o‗rganilayotgan tovush va harf bilan bog‗liq narsa –buyumlarning rasmi berilgan. Shu rasmlarning ostiga katakchalar ilova qilingan. Katakchalar soni harflar soniga teng bo‗lganligi o‗quvchilarning o‗yinni to‗g‗ri bajarishiga yordam beradi. Bu o‗yinni uyushtirishda o‗quvchilar guruhiga ikki-uchtadan shunday topishmoqlar beriladi. “Bo„g„inlardan so„z tuzish‟‟ o„yini Doskaga yozma harflar bilan lola, ona, ana, tola, Lola, Ali so‗zlari yozib qo‗yiladi. O‗quvchilar kesma bo‗g‗inlar yordamida shu so‗zlarni yozadilar. L tovushi so‗zning qayerida kelayotganini aniqlaydilar. L tovushi qatnashmagan so‗zlaning aralashtirilib berilishi o‗quvchilar diqqatini orttiradi. Bunday o‗yinlarni boshqa harflarni o‗rganish davomida ham qo‗llash mumkin. M harfini o‗rganish jarayonida Omina, mana,Noila, nom, amma, nima singari so‗zlarni kesma bo‗g‗inlar yordamida yozish mumkin. Birinchi bo‗lib yozib bo‗lgan o‗quvchi o‗yin g‗olibi hisoblanadi va rag‗batlantiriladi. FTAI Jild: 03 | Nashr: 04 | април 2022 “BILIG – ILMIY FAOLIYAT” nashri http://bilig.academiascience.org 75 O‗quvchiga bilim berish, har bir dars mazmunini boyitish, qiziqarli mashg‗ulotlarni dars jarayoniga singdirishni talab qiladi. Psixologlarning aniqlashicha, bolalar o‗qituvchining oddiy tushuntirishi orqali egallab olgan ma`lumotlarga qaraganda turli xil ruhiy kechinmalar orqali o‗zlari mulohaza yuritib, mustaqil bajargan ishlari vositasida o‗zlashtirilgan bilimlarini uzoq esda saqlab qoladilar. Chunki o‗quvchi mustaqil mashqlarni bajarishda faoliyat ko‗rsatib, ilgari olgan bilimlariga tayangan holda ko‗plab o‗quv materiallarini xayolidan o‗tkazadi. O‗xshash hodisalarni taqqoslaydi. O‗zicha mulohaza yuritib mustaqil hukm chiqaradi. O‗qituvchilarning tayyor holda bergan ma`lumotida esa o‗quvchi fikrlash faoliyati to‗la ishga kirishmasdan to‗g‗ri javobni o‗zlashtirib oladi. O‗xshash hodisalarga duch kelishi bilan o‗qituvchi bergan bilimni amaliyotga taqbiq qilishda qiynalib qoladi. Bugungi ta‘lim tizimi o‗qituvchilar oldiga ota mas‘uliyatli vazifalar yuklamoqda. O‘qituvchi har bir o‗tilayotgan darsga ijodiy yondashishi, darslarni ilg‗or pedagogik texnologiyalar asosida tashkil qilishi, darsning har bir daqiqasidan unumli foydalanishi zarur. Darslarni shunday tashkil etish kerakki, o‗quvchi har bir dars davomida egallashi lozim bo‗lgan bilimlar hajmini, o‗zida hosil qiladigan ko‗nikma va malakalarni oldindan belgilab olishi lozim. Bu o‗z navbatida o‗quvchining mashg‗ulotlarga aniq maqsad bilan qatnashishini taqozo qiladi. Chunki o‗quvchi darsning oxirida belgilangan maqsadga erishganligini bilish imkoniyatiga ega bo‗lishi zarur. Bola dunyoga kelishi bilan ota-ona va qarindosh-urug‗lari kundan-kun o‗sib borayotgan yosh inson faoliyatida odamlarga xos har xil harakatlarni ko‗rgisi keladi va tez orada bu orzularining ro‗yobga chiqayotganligining guvohi bo‗ladi. Dastlabki davrlardan boshlab ona o‗z bolasining qo‗l-oyoq va gavda harakatlarini o‗yin sifatida shakllantiradi. Keyinchalik bolaning butun faoliyati o‗yin bilan bog‗liq bo‗ladi. Asta-sekin o‗yin yosh bola hayotining asosiy mashg‗ulotiga aylanadi. O‗yin bolani aqliy, axloqiy, jismoniy va estetik tarbiyalash vositalaridan biridir. Bolalar o‗yinlari yosh avlodni har tomonlama kamol toptirishiga samarali ta‘sir ko‗rsatadi. O‗yin vaqtida bolaning sezgi va idroki, tafakkur va xayoli, xotira va diqqati, iroda va hissiyoti kabi ruhiy jarayonlari ishtirok etadi. O‗yinlar bolalarda jamoatchilikni his etish, intizomli bo‗lish, jasur, qat‘iyatli bo‗lish, qiyinchiliklarni yenga bilish kabi sifatlarning tarkib topishida yordam beradi. Bola kattalarning kundalik hayotiy faoliyatidagi yumushlarni o‗yin orqali bajarishga intiladi. Garchi bolalar o‗yinlari mazmunan kattalar faoliyatining bir ko‗rishini bo‗lsa-da, uning o‗ziga xos jihatlari bor. Birinchidan, bola o‗yinni o‗z xohishi bilan erkin va ijodiy bajaradi. Bu o‗yinlar emotsional bo‗lib, bolani o‗ziga jalb qilib oladi. Bola o‗yinga qiziqib ketadi, zavqlanadi, o‗rtoqlik hissi kuchayadi. Bolalar o‗yinlari mazmuniga ko‗ra o‗yinchoqli, harakatli va didaktik turlarga bo‗linadi. Bu o‗yinlarning barchasi bolalarni faoliyat yuritishga chorlaydi. Didaktik o‗yinlar esa bolaga ta‘lim berishga qaratilganligi bilan ajralib turadi. Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|