Belbog’li kurash

M.O.Kasvening 1980 yiida chop etilgan «Iptidoiy madaniyat tarixidan

Yüklə 10,67 Kb.

1 2 3 4

kurash

M.O.Kasvening 1980 yiida chop etilgan «Iptidoiy madaniyat tarixidan
ocherklar» nomli asarida yoziiishicha, matriarxat munosabatlar davrida nikoh ko'pincha erning emas, balki ayol tashabbusi bilan tuzilgan. Zamonlar o'tishi bilan mazkur an'ana shakli o’zgargan. Endigina paydo bo'Ia boshlagan patriarxat munosabatlarga qarshi ziddiyatlar ayni shu zanionda yuzaga kelgan. Keyninchalik esa qizlar o'ziri yakkama-yakka jangda yengan ytgitga turmushga chiqqanlar.
Bundan tashqari, Sarmishsoy (navoiy viioyati Navoiy tumanida Nurota tizmasining Qaratog'i) da saqlangan qadiragi petrograflarida (Qoyatosh rasralari) ayollar nihoyatda bo'Jiq va zabardast, erkaklar esa jisraonan chag'roq va ortiqroq tasvirlangan. Undan olis o'tmishda ayollar erkaklarga nisbatan ancha baquvvat bo'lganligl anglashiladi. Shuningdek, polvonzodaiar aslida jismonaii baquvvat ayollardan tu'g'ilishi aqidasi ham halq tarixiy xotirasida onaboshilik (matriarxat) davridan saqlanib qolgan bo'Isa ajab emas.

Jumladan, turkiy halqlar tarixidan ayol, podshohlar o'tganligi haqida ma'lumotJar saqlangan. Dono hukumdor va ulug' tarixchi Abulg'oziy Bahodirxon (1943-1663 yillarida Xorazm hukumdori) o'zining
«Shajarayi tarokimi» asarida o'zlarining yetti ayol hukumdori haqida qiziqarli ma'lumot qoldirgan. Ulardan biri: Sirdaryo qo'yi oqiniida Bachinlig'kent degan qadimiy shaliar vayronalari hamcla o'g'izlaraing Barchin isrnli pahlavon va oqita hukumdori dahmasi hozir ham saqlangan (orotdan 120 km sharqdda, Sirdaryodan 30 kin janubda). Qizilqumning O'zbekiston qismida Qizil-xotin (IX asr) dahmasi ham mavjud, u saljuqiy turklar hokimasiga-nihoyatda kuchli, o'ktam va bahodir ayol sharaiiga tiklangan yodgorlikdir. Demak, Tumaris begoyim haqidagi rivoyatda ham tarixiy haqiqat chegaralari mavjuddir.

Yüklə 10,67 Kb.

Dostları ilə paylaş:

1 2 3 4