126
Ə
lavə № 4: Sovetlər Birliyində aqrar təsərrüfatların
prototip xüsusiyyətləri
60
Xüsusiyyətlər
Kolxozlar
Sovxozlar
Torpağa mülkiyyət forması
Kollektiv istifadə əsasında dövlət mülkiyyəti
Dövlət mülkiyyəti
Qeyri-torpaq
ə
mlakı
üzərində
mülkiyyət forması
Kollektiv
Dövlət mülkiyyəti
Kapital
qoyuluşunun
maliyyə
mənbələri
Dövlətdən
ə
ldə
edilən
uzunmüddətli
borclar
vasitəsilə
Dövlət tərəfindən proporsional
qaydada
Rezidentlərin statusu
Kollektivin üzvləri
Sovxozun əmək haqqı ilə çalışan
işçiləri
Şə
xsi gəlirin mənbələri
zafi kollektiv gəlirin bölüşdürülməsi
Maaş və əmək haqqları
Şə
xsi gəlirin əlavə mənbələri
Ev təsərrüfatı
Ev təsərrüfatı
Dövlət pensiyaları
1960-cı illərədək olmamışdır
Həmişə
Daxili pasport (internal passport)
1960-cı illərədək olmamışdır
Həmişə
darəetmə
sisteminin
həyata
keçirilməsi
Nomenklatura
tərəfindən
məhdudlaşdırılmış
namizədlərdən
formal
qaydada
seçilən
sədr
tərəfindən
Təyin edilmiş direktor tərəfindən
Kənd
sosial
infrastrukturuna
məsuliyyət daşımaq
Həmişə
Həmişə
Ə
lavə № 5: Sosialist və bazar aqrar təsərrüfatlarında biznes
qərarları
61
Biznesin
komponentləri
Bazar təsərrüfatında biznes
qərarları
Sosialist təsərrüfatında biznes
qərarları
Satış
stehsal istehlakçı tələbinə cavab verməyə çalışır
stehsal
mərkəzi
şə
kildə
təyin
edilən
məqsədlərə nail olmağa çalışır
Xərclər
darəetmə xərcləri məhdudlaşdırılır
“Xərc üstəgəl” mühasibat sistemi tətbiq edilir
(cost-plus)
Ə
mək
Dəyişən istehsal həcminə uyğun iş qüvvəsinin
həcmi tənzimlənir
ş
qüvvəsi sabitdir: işçilərin həyat boyu işlə
təminatına qarantiya verilir
stehsal faktorları
Satın alınması
Ə
n yaxşı tədarükçülər axtarılır, satınalma
miqdarına nəzarət edilir
stehsal faktorları dövlət tərəfindən təyin
edilmiş sabit qiymətdə və istehsal kvotalarının
müəyyən etdiyi miqdarda təmin edilir
Amortizasiya
Fondların yeniləşdirilməsi məqsədi daşıyır; əlavə
amortizasiya maya dəyərinin artırılması və digər
xərclərin məhdudlaşdırılması ilə izah edilir
Yeni
fondların
təmin
edilməsi
mərkəzi
planlaşdırma
vasitəsilə
həyata
keçirilir;
amortizasiya aktiv nağd pul mənbəyi kimi
qəbul edilir
Kredit/maliyyə
xərcləri
Borclar
müflis
olmaq
risqi
tərəfindən
məhdudlaşdırılır; və ya sərt büdcə məhdudiyyəti
Kredit resursları mərkəz qaydada kəsrlərin
örtürülməsi məqsədilə bölüşdürülür; və ya
yumuşaq büdcə məhdudiyyəti
Mənfəət
Satış və xərclər üzərində nəzarəti təmin etməklə
mənfəəti maksimum həddə yüsəltmək
Mənfəətin idarəedilməzliyi ilə xarakterizə edilir
60
Zvi Lerman, Csaba Csaki, and Gershon Feder, “Land Policies and Evolving Farm Structures in Transition
Countries”, World Bank, January, 2002, səhfə: 26;
61
Zvi Lerman, Csaba Csaki, and Gershon Feder, “Land Policies and Evolving Farm Structures in Transition
Countries”, World Bank, January, 2002, səhfə: 29;
Dostları ilə paylaş: |