Bajardi: 951-20 Guruh talabasi Ramonberdiyeva Gulnoza Ilmiy rahbar

1.3 Jahon va O’zbekistonning shifrlash standari
Aqshning axborotni shifrlash standarti. Aqshda davlat standarti sifatida DES (Data Encryption Standarti) standarti ishlatilgan. Asosini tashkil etuvchi shifrlash algorithm IBM firmasi tomonidan ishlab chiqilgan Bo'lib, AQSh Milliy Xavfsizlik Agentligining mutaxassislari tomonidan tekshirilgandan so'ng, davlat standarti maqomini olgan. Standartidan nafaqat federal Departamentlar, balki nodavlat tashkilotlar, nafaqat AQShda, balki butun dunyoda foydalanib kelingan. Dastlabki axborot 64 bitli bloklarga ajratiladi va 56 yoki 64 bitli kalit yordamida cryptografik O'zgartiriladi. Dastlabki axborot bloklari Orin almashtirish va shifrlash funksiyalari yordamida iteration ishlanadi. Shifrlash funksiyasini hisoblash uchun 64 bitli kalitdan 48 bitligini olish, 32-bitli kodni 48 bitli kodga kengaytirish, 6-bitli kodni 4-bitli kodga O'zgartirish va 32-bitli ketma-ketlikning O'rnini almashtirish ko'zda tutilgan. Rasshifrovka jarayoni shifrlash jarayoniga invers bo'lib, shifrlashda ishlatiladigan kalit yordamida amalga oshiriladi. Hozirda bu standart quyidagi ikkita sababga ko'ra foydalanishga butunlay yaroqsiz hisoblanadi:

• kalitning uzunligi 56 bitni tashkil etadi, bu kompyuterlarning zamonaviy rivoji uchun juda kam;

  
  

• yaratilayotganida uning apparat usulda amalga oshirilishi ko'zda tutilgan edi, algoritm ya'ni algoritmda microprotessorlarda bajarilishida ko'p vaqt talab qiluvchi amallar bor edi (masalan, mashina so'zida Ma'lum sexema Bo'yicha Bu sabablar AQSh standartlash institutining 1997-yilda simmetrik algoritimning yangi standartiga tanlov e'lon qilishiga olib keldi.

  
  

Tanlov shartlariga binoan algoritmga quyidagi talablar qo'yilganedi:

• simmetrik bo'lishi kerak algoritm;

  
  

• blokli shifr bo'lishi kerak algoritm;

  
  

• blok uzunligi 128 bit bo’lib, 128,192 va 256 bitli kalit uzunliklarini taminlashi lozim.

  
  

Dastlabki blok