37
müşayiəti ilə ifa olunmalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki,
bu gəzişmənin müəllifi
ustad
sənətkar, gözəl pedaqoq Mirzə Mənsur Mənsurovdur.
Beləliklə biz “Xocəstə” şöbəsinin əsas məzmunu ilə tanış olduq.
«Şikəsteyi-fars» - «Xocastə» şöbəsindən sonra “Mübərriqə” guşəsi gəlir.
Mübərriqə-işıqlı deməkdir. Bəzən ifaçılar “Şikəsteyi-fars” şöbəsindən “Mü-
bərriqə” guşəsinə birbaşa keçid alırlar. Lakin bilməlidirlər ki, bu şöbə və
guşəni birləşdirən iki melodik cümlədən ibarət bağlayıcı bir mövzu vardır.
Gəlin buna aşağıdakı nümunədə baxaq:
Nümunə №12
Bağlayıcı mövzu
Nümunə №12-də təqdim olunmuş bu mövzu demək olar ki, “Şikəsteyi-
fars” “Mübərriqə” ardıcıllığı ilə rastlaşdıgımız bütün dəstgahlarda ifa edilir.
Ümumiyyətlə, bu mövzuya “Təxtigah” guşəsi də demək olar. Çünki not
nümunəsinin 3-cü xanəsində “Mübərriqə” güşəsinin ifasına başlamaq üçün
sanki bir “Taxt” qurulur. Yəni, həmin xanədə
re, mi və
do, re ardıcıllığı
“Şikəsteyi-fars” şöbəsinin əsas istinad pərdəsi olan 1-ci oktavanın
re
pərdəsində qərarlaşması ilə “Mübərrиqə” guşəsinin başlanması üçün bizə
zəmin yaratmış olur. Bu guşə “Şikəsteyi-fars” şöbəsinə nisbətən bir qədər
canlı görünsə də, ifa zamanı, həzinliyi, lirik xцsusiyyəti saxlamaq vacibdir.
Burada lal barmaqlardan istifadə olunmalıdır.
Növbəti şöbə “Əraq” адланыр. “Əraq” şöbəsi coşğun və sərt şəkildə ifa
edilir. Bu şöbəni ifa edərkən instrumentalçılardan güclü mizrab, iti barmaq
və dinamik biləng tələb olunur. Çünki “Əraq” şöbəsinin əsas məzmunu
mərdlik, məğrurluq üstündə qurulmuşdur.
“Əraq” - yer, məkan adıdır. Bəzən bu şöbəyə “İraq” da deyirlər. «Əraq»
şöbəsi alt və üst mizrabların sürətli müşayiəti ilə başlayır və şöbəyə çılğınlıq,
ehtiraslılıq gətirir. “Əraq” şöbəsinin ən kulminasion gəzişməsi ilə aşağıdakı
not nümunəsində tanış olaq:
“Əraq”
Nümunə №13