Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi "qsc" Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası

Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi “QSC”

Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası

“Gəmi elektroavtomatikası” kafedrası

“GƏMI HİDROMEXANİKASI VƏ HİDRODİNAMİKASI” fənni

Sərbəst iş N 4

Mövzu: yerli müqavimətlər

Qrup 188 A-1

Tələbə Dadaşzadə Fərhad

Müəllim Dadaşzadə Mirzə

Yerli hidravlik müqavimət, boru kəmərlərinin (kanalların) hissəsidir, hissənin ölçüsü və ya forması və ya hərəkət istiqamətindəki dəyişikliklər səbəbindən maye axınının deformasiyaya məruz qaldığı yerlərdir. Ən sadə yerli müqavimətlər hamar və qəfil ola bilən genişlənmə, daralma və dönüşlərə bölünə bilər.

Lakin yerli müqavimətlərin əksəriyyəti göstərilən halların birləşməsidir, axının bir növbəsi onun hissəsinin dəyişməsinə, axının genişlənməsinə (daralmasına) - mayenin düzbucaqlı hərəkətindən bir sapmaya səbəb ola bilər (bax Şəkil 3.21, b).Bundan əlavə, müxtəlif hidravlik armaturlar (kranlar, klapanlar, klapanlar və s.) Demək olar ki, həmişə ən sadə yerli müqavimətlərin birləşməsidir. Yerli müqavimətlərə maye axınının ayrılması və ya birləşməsi olan boru kəmərləri də daxildir.

Nəzərə almaq lazımdır ki, yerli hidravlik müqavimətlər turbulent maye axını olan hidravlik sistemlərin işinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Laminar axını olan hidravlik sistemlərdə əksər hallarda bu baş itkiləri borulardakı sürtünmə itkiləri ilə müqayisədə azdır. Bu hissədə turbulent axın şəraitində yerli hidravlik müqavimət nəzərdən keçiriləcəkdir.

Yerli hidravlik müqavimətlərdə baş itkisi deyilir yerli itkilər.

Yerli müqavimətlərin müxtəlifliyinə baxmayaraq, əksəriyyətində baş itkisi aşağıdakı səbəblərdən qaynaqlanır:

Əyri axınlar;

Yaşayış hissələrinin azalması və ya artması səbəbindən sürətin böyüklüyündə dəyişiklik;

Tranzit jetlərinin səthdən ayrılması, vorteks meydana gəlməsi.

Yerli müqavimətlərin müxtəlifliyinə baxmayaraq, əksəriyyətində hərəkət sürətinin dəyişməsi maye axınının enerjisini fırlanma üçün istifadə edən burulmaların meydana gəlməsinə səbəb olur (bax Şəkil 3.21, b).Beləliklə, əksər yerli müqavimətlərdə hidravlik baş itkisinin əsas səbəbi vorteks meydana gəlməsidir. Təcrübə göstərir ki, bu itkilər maye sürətinin kvadratına mütənasibdir və onları müəyyən etmək üçün Weisbach düsturundan istifadə olunur

Weisbach düsturundan istifadə edərək təzyiq itkisini hesablayarkən ən böyük çətinlik yerli müqavimətin ölçüsiz əmsalının müəyyənləşdirilməsidir. Yerli hidravlik müqavimətlərdə baş verən proseslərin mürəkkəbliyinə görə nəzəri cəhətdən yalnız ayrı-ayrı hallarda tapmaq mümkündür, buna görə də bu əmsalın dəyərlərinin çoxu eksperimental tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmişdir. Turbulent axın rejimində ən çox yayılmış yerli müqavimətlər üçün əmsalın təyin edilməsi üsullarını nəzərdən keçirək.

Axının qəfil genişlənməsi üçün (bax. 3.21, b)genişləndirmədən əvvəl sahələrin nisbəti ilə misilsiz olaraq təyin olunan əmsal üçün nəzəri olaraq Borda düsturu mövcuddur (S 1)və ondan sonra (S 2):

Maye borudan tüpün içərisinə tanka axdığı, yəni boru içərisindəki axının kəsişmə sahəsi olduqda xüsusi bir hadisəni qeyd etmək lazımdır. S 1tankdakıdan daha azdır S 2.Sonra (3.35) düsturundan belə çıxır ki, borunun tanka çıxması üçün \u003d 1. Qəfil daralma zamanı təzyiq itkisinin əmsalını qiymətləndirmək üçün I.E.-nin təklif etdiyi empirik düstur. Genişlənmədən əvvəl sahələrin nisbətini də nəzərə alan İdelchik