293
3.
Kəndlilər pay torpağı
müqabilində sahibkarın xeyrinə bu
Əsasnamənin (71-99 maddələrinin) müəyyən etdiyi mükəlləfıyyətləri yerinə
yetirməyə borcludurla r.
4.
Torpaq sahibləri və onların torpağında sakin olan kəndlilə r a rasında
torpaq münasibətləri bu Əsasnamənin 100—132-ci maddələrində göstərild iyi
qaydada, niza mla ma qaydaları ilə müəyyən edilir.
5.
Kəndlilər pay torpaqlarını 133-139-cu maddələrdə göstərilən
qaydalar əsasında satın ala bilə rlə r.
I fəsil
Kə ndlilərin əkin və baĢ qa təsərrüfat tor paql arı ilə tə min olımması
və onlar dan istifadə haqqında
/ bölmə. Tor paq və digər təsərrüfat yerləri ilə təmi nat haqda.
1.
Ümumi qaydalar
7.
Bu Əsasnamədə göstərilmiĢ qayda üzrə hər bir malikanədə adları
olan istər ailə li, istərsə də subay kəndlilə rin hənıin malikanədə pay torpağı
almaq hüququ var.
8.
Bıı əsasla (m. 7), mövcud Əsasnamənin vərilməsinə qədər
kəndlilərin istifadəsində olan həyətyanı sahələr, meyvə, üzü m və tut bağları,
əkin sahələri (əkin və biçənək) kəndlilərin daimi istifadəsində saxlanılır.
Q e y d 1. Kəndlilə rin daimi istifadəsində olacaq əkin və baĢqa torpaq
sahələri kəndlin in pay torpağı adlanır.
Q e y d 2. Sahibkarın kəndlilərə daimi pay torpağından əlavə, mövcud
mü kəlləfiyyətlərdən baĢqa xüsusi pul və ya məhsul ödəniĢi hesabına mu zdla
müvəqqəti verdiyi torpaqlar və otlaq lar kəndlinin pay torpağı sayılmır.
9.
8-c i
maddəyə
uyğun
olaraq,
kəndlilərin
istifadəsində
onların
indiki
pay
torpaqları
saxlanılmaq la,
ü mu mən
kəndli
icmasının pay torpağı hər biri kiĢi kəndli üçün 5 desyatindən
1
artıq olarsa və sahibkarın öz ixtiyarında isə malikanədəki əkinə
yararlı torpaqların üçdə birindən azı qalarsa, onda sahibkar öz
əlində
ma likanədəki
bütün
torpaqların
üçdə
b irini
saxla maq
üçün artıq torpaqlardan kəsik tələb etmək hüququna malikdir.
10.
8-c i maddəyə uyğun olaraq, kəndlilərin istifadəsində onların indiki
pay torpaqları saxlanılmaq la, ü mu mən kəndli icmasının pay torpağı hər bir
1
Desyatin - torpaq ölçü vahidi, 1,0925 h.
294
kəndli kiĢi üçün 5 desyatindən az ola rsa, onda kəndli cə miyyətinin sahibka rdan
torpağın çatıĢmayan hissəsini tələb etmək hüququ vardır və sahibkar çatıĢ mayan
torpağı kəsib vərməyə borcludur. Əncaq kəsik üçün tələb olunan torpağın
vərilməsi ilə sahibkarın istifadəsində ma likanədəki (m. 9) əkinə yararlı
torpaqların üçdə birindən azı qalarsa, onda yaln ız göstərilən üçdə birdən artıq
olan miqdarı kəsilib vərilir.
11.
Sahibkar bu Əsasnamə ü zrə kəndlilərin daimi istifadəsinə verilmiĢ
pay torpaqlarını sonralar heç bir halda artırmağa borclu deyil, eyni zamanda
azaltmağa da ixtiyarı yo xdur.
II. Pay torpağımn tərkibi haqqında
12. Bu Əsasnaməyə görə kəndli pay torpağının tərkib inə yalnız əkinə
yararlı sahələr ayrılmalıd ır (8 - 18-ci maddələr)...
15. MeĢələr heç yerdə kəndli pay torpağının tərkib inə salın-
mır.
MeĢəsi
olan
ma likanə lərdə
kəndlilər
meĢə
ne mətlərindən
sahibkarm könüllü razılığ ı ilə istifadə edə bilərlər
1
...
16.
Kəndli
əkinlərindəki
və
b içənəklərindəki
kolluqlar
kəndlilərin
istıfadəsində
saxlan ılır
və
onların
bitdiyi
torpaqlar
da
kəndlin in
pay torpağımn içində sayılır. Bu Əsasnamə verilə-
nə
qədər
kəndlilə rin
da imi
istifadəsində
olan
və
qamıĢlıq bas-
mıĢ yerlər də pay torpağı sayılır
2
.
17.
Ma l-qaran ı
suvarmaq üçün kəndlilərin istifadəsində olan
naxır bulaqları onların istifadəsində saxlan ıhr. Əgər naxır bulaq-
ları
sahibkarla
kəndlilərin
ümu mi
istifadəsindədirsə,
onda
bulaq
elə
ümu mi
istifadədə
qalır.
Sahibkar
istəyərsə,
kəndlilərlə
qar-
Ģılıq lı razılıq üzrə ü mu mi suvat yerinə onlara ayrıca suvat ayıra
bilər,
yo x,
əgər razılaĢma baĢ tutmazsa, onda
məsələ barıĢıq
hakiminin qəra rı ilə həll olun ma lıd ır
3
..
// bölmə. Əkin və baĢ qa təsərrüfat tor paql arından istifadə haqda
1. Ġstifadə hüququ haqqı nda
1
Ġslahatın 15-ci maddəsi meĢələri bəylərin mülkiyyəti kimi tanıyır və kəndlilər qabaqlar
birgə, hamılıqla istifadə etdikləri meĢələr üçün indi ayrıca pul verməli idilər, bu da onların bəylərdən
iqtisadi asılılığını saxlayırdı.
2
Kolluq və qamıĢlıqların kəndli pay torpaqları t ərkibinə daxil edilməsi əslində kəndlilərin
yararsız torpaqlar hesabına torpaqsızlaĢdırılması demək idi.
3
Bəylərə kəndlilər üçün ümumi ayrıca suvat ayırmaq hüququnun verilməsi kəndlilərin mal-
qarasının otlaması üçün yeni çətinliklər yaradırdı.
Dostları ilə paylaş: |