Azərbaycan respublikasi iQTİsadi İNKİŞaf naziRLİYİ
Yüklə 259,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
4
GİRİŞ İqtisadi İslahatlar Elmi-Tədqiqat İnstitutunda 2011-ci ilin iş planına uyğun olaraq “Sahibkarlıq və regional inkişaf problemləri” şöbəsində “Abşeron iqtisadi rayonunun pasportu” tədqiqat işi yerinə yetirilmişdir. Tədqiqat işinin yerinə yetirilməsi prosesində həm inkişaf etmiş ölkələrin, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrin, xüsusilə Rusiya, Belarus, Ukrayna respublikalarının təcrübələri öyrənilmiş və Azərbaycan şəraiti üçün məqbul hesab olunan struktur müəyyən olunmuşdur. Müəyyən olunmuş struktura uyğun məlumatların toplanması işi aparılmış, həmin məlumatlar emal olunmuş və stuktura uyğun yerləşdirilmişdir. Tədqiqat işində iqtisadi rayonun ərazisi, inzibati-ərazi bölgüsü, coğrafi yerləşməsi, relyefi, iqlimi, faydalı qazıntı ehtiyatları, iqtisadi potensialı, o cümlədən iqtisadi rayonun əhalisi, əmək ehtiyatları, məhsul buraxılışı, sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti, nəqliyyat, rabitə, təhsil, elm, mədəniyyət, turizm, ticarət və xidmət, ekologiya sahələrinin əsas göstəriciləri müxtəlif cədvəl, diaqram və şəkillərdən istifadə edilməklə verilmişdir. Həmçinin regionun investisiya istiqamətləri göstərilmiş və burada olan müəssisə və təşkilatların siyahısı da verilmişdir. Tədqiqat işi iqtisadi rayonun sosial-iqtisadi vəziyyəti haqqında informasiya verməklə, mövcud potensialdan istifadə səviyyəsini qiymətləndirmək, həmçinin regionun iqtisadiyyatının ayrı-ayrı sahələrinə xarici və yerli investorları cəlb etmək üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir.
5
1. İNZİBATİ VƏ İDARƏETMƏ QURULUŞU
Respublikanın digər iqtisadi rayonlarında olduğu kimi, Abşeroniqtisadi rayonunda da inzibati və idarəetmə quruluşu yerli icra hakimiyyəti və bələdiyyələrdən ibarətdir. Abşeroniqtisadi rayonu Abşeron, Xızı inzibati rayonlarını və Sumqayıt şəhərini əhatə edir. Bunlar da, öz növbəsində,inzibati ərazi vahidlərinə, şəhər, qəsəbə və kənd yaşayış mən- təqələrinə bölünürlər. İqtisadi rayonda 3 şəhər, 2 rayon, 13 qəsəbə,14 kənd inzibati ərazi vahidləri və 32 kənd yaşayış məntəqələri vardır. Abşeron iqtisadi rayonunda 30 bələdiyyə fəaliyyət göstərir. Respublikamızın rayonlarında, şəhərlərində və şəhər rayonlarında dövlət icra hakimiyyətinin yerli orqanları Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən formalaşdırılır, bələdiyyələr isə səsvermə yolu ilə seçilir. Rayon, şəhər və şəhər rayonlarının icra başçıları öz ərazilərində yerləşən müvafiq kəndlərdə və qəsəbələrdə icra hakimiyyətinin nümayəndəliklərini yaradır, icranümayəndələrinin təyinatını həyata keçirirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, kəndlərə və qəsəbələrə bölünmüş rayonlarda bələdiy- yələr ümumlikdə rayon üzrə deyil, ərazi vahidlərinə əsasən yaradılmışdır. Bu halda bələdiyyələr arasında şaquli və üfüqi asılılıq mövcud deyildir. Rayonlara və qəsəbələrə bölünmüş şəhərlərdə isə bələdiyyələr inzibati-ərazi vahidləri üzrə formalaşdırılmışdır.
6
2. İQTİSADİ RAYONUN COĞRAFİMÖVQEYİ Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron, Xızı inzibati rayonlarını və Sumqayıt şəhərini əhatə etməklə,respublikamızın şərqində çox əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyə malikdir. İqtisadi rayonun ümumi sahəsi 3,29 min km 2 (10 iqtisadi rayonarasında ən aşağı göstəriciyə malikdir) olmaqla, ölkə ərazisinin 3,8 faizini əhatə edir. Regionun relyefi təpəli, dağətəyi düzənliklərdən və hündür olmayan dağlardan ibarətdir. Region üçün quru subtropik iqlim xarakterikdir. Əhalinin sayı 01 yanvar 2011-ci il tarixinə 522,8 min nəfərolmaqla, Azərbaycan Respublikasının əhalisinin 5,7faizini təşkil edir. Əhalinin sıxlığı1 km 2 ə 159 nəfər təşkil edir. Abşeron iqtisadi rayonu simal-qərbdən Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu, qərbdən Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonu, cənub-qərbdən Aran iqtisadi rayonu ilə əhatə olunmuşdur. Şimal, şərq və cənubdan isə Xəzər dənizi ilə əhatə olunmuşdur ki, bu da,nəqliyyat əlaqələrinin genişləndirilməsinə imkan yaradır. Azərbaycanın ən mühüm dəmir yolu, avtomobil, su və hava xətləri bu rayonun ərazisindən keçir. Abşeron iqtisadi rayonunun relyefinin formalaşmasında Böyük Qafqaz dağlarının rolu böyükdür. İqtisadi rayona daxil olan Xızı rayonunun ərazisi tamamilə dağlıqdır. Abşeron iqtisadi rayonunun səthi təbaşir və paleogen dövrlərinin flişli və qumlu-gilli çöküntülərilə örtülüdür. Abşeronun relyefi əsasən təsərrüfat üçün yararlıdır. Belə ki, bütövlükdə rayonun ərazisi üçün azacıq şaquli dağlıq, təpəlik və düzənliklərə parçalanma xarakterikdir. Səth quruluşunun müxtəlifliyi təsərrüfatın inkişafına və şəhərsalma işlərinə maneçilik törətmir. Sumqayıt şəhərinin relyefinə gəlincə, burada ərazi düzənlikdən ibarətdir, torpaq suları üfiqi səthdən 1,2-2,0 metr dərinlikdə səviyyələnib. Torpağı əsasən qumsal və şoran tiplidir. Torpağın hesab müqaviməti 0,15 + 0,18 Mpa təşkil edir. Torpaq I tip çöküntülərə aiddir. Kimyəvi tərkibinə görə torpaq suları bütün növ betonlara nəzərən sulfat aqressivliyinə malikdir. Abşeron iqtisadi rayonunda iqlim yayı quraq keçən mülayim-istidir. İqtisadi rayon üç tərəfdən Xəzər dənizinin bu hissəsində donmayan ilıq suları ilə, şimal-qərbdən isə Qafqaz dağlarının qalın dağ zənciri ilə əhatələnir. Xəzər dənizi ərazinin iqliminə Yüklə 259,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|