251
əhatə dairəsinin genişləndirilməsi və ən əsası, vergi daxilolmalarında
artıma nail olunmusı məsələlərinin həllində böyük əhəmiyyət kəsb
edir. Antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi vergi nəzarətinin
mühüm istiqamətlərindən biridir.
Dövlətin, ölkə iqtisadiyyatının neft sektorundan asılılığının
aradan qaldırılması, özəl sektorun inkişafının təmin edilməsi
istiqamətində həyata keçirdiyi ardıcıl tədbirlərdə öz əksini tapmışdır..
Belə ki, büdcəyə ölkədə əmək haqlarının artmasından və yeni iş
yerinin yaradılmasından, yeni yaradılmış sahibkarlıq subyektlərindən
alınan vergilər daxil olmuşdur.
Respublikamızda
regionların
sosial-iqtisadi
inkişafının
sürətləndirilməsi üzrə Dövlət Proqramına müvafiq olaraq kənd
rayonlarında yeni iş yerlərinin açılması, müxtəlif təsərrüfat
subyektlərinin fəaliyyətə başlaması nəticəsində əhalinin məşğulluq
probleminin aradan qaldırılması istiqamətində dövlət tərəfindən
aparılan işlər çərçivəsində Vergilər Nazirliyinin üzərinə iş yerlərinin
qanuna müvafiq qaydada rəsmiləşdirilməsinə nəzarətin həyata
keçirilməsi kimi mühüm vəzifə düşür.
Vergilər Nazirliyi tərəfindən mal satışı və xidmət göstərilməsinə görə ödənişlərin
qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada uçota alınmasının təmin edilməsi və əmək
müqaviləsi olmadan fiziki şəxslərin işə cəlb edilməsi sahəsində vergi nəzarəti
gücləndirilmişdir. Respublikamızda iqtisadiyyatın dinamik inkişaf mərhələsində olduğu bir
vaxtda Vergilər Nazirliyi antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi baxımından
operativ vergi nəzarəti tədbirlərinin daha da intensivləşdirilməsi istiqamətində işlər
aparmışdır. Bu sahədə
Milli ödəniş sisteminin inkişafı ilə
bağlı müvafiq tədbirlər həyata keçirilir.
Azərbaycan Respublikasında Milli
252
Ödəniş Sisteminin inkişafı üzrə Dövlət Proqramına əsasən ölkəmizdə bir sıra layihələr
həyata keçirilmişdir.
Vergidən yayınma halları aradan qaldırılmaqla
vergitutma
bazası
genişləndirilir.
Vergi ödəyicilərinə xidmətin əhatə dairəsi genişləndirilir.
Vergi sistemində aparılan islahatlar bilavasitə vergi ödəyicilərinin maarifləndirilməsi və
məlumatlandırılması işlərinin genişləndirilməsini tələb edir ki, bu məqsədlə Bakı şəhərində
fəaliyyət göstərən “195” nömrəli telefon məlumat xidmətinin əhatə dairəsi genişləndirilmiş
və bu xidmətin respublikanın bütün ərazisini əhatə etməsi təmin edilmişdir.
Fəaliyyətə başlayan və ödənişsiz olmaqla 24 saat ərzində vergi ödəyicilərinin vergi
qanunvericiliyinə dair düzgün və operativ informasiya almalarını təmin edən, həmçinin
ş
ikayət və təkliflərini qəbul edən “195” nömrəli telefon məlumat xidməti respublikanın
bütün regionlarından, hətta ən ucqar nöqtələrindən belə gələn zəngləri qəbul etmə imkanına
malikdir.
8.2. İstehsal amillərinə əsasən əldə
olunan gəlirlərin vergiyə cəlb olunması
Müasir standartlara uyğun olaraq vergi ödəyicilərinə internet
vasitəsilə xidmət göstərmək məqsədilə Vergilər Nazirliyin internet
saytında Vergi Məcəlləsi və vergilərə dair digər normativ-hüquqi
aktlar, qanunvericilikdə baş verən dəyişikliklər, vergi bəyannamələri,
vergi uçotuna dair sənəd formaları yerləşdirilmiş, sual vermək və
şikayət etmək üçün vergi ödəyicilərinə əlverişli şərait yaradılmışdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, xidmət müqaviləsi əsasında fəaliyyət
göstərən fiziki şəxslər vergi orqanında uçotda olmadıqda (VÖEN
təqdim etmədikdə) onlara haqq ödəyən hüquqi şəxslər və fərdi
sahibkarlar həmin şəxslərin əldə etdikləri gəlirlərindən (ödənilən
haqqın məbləğindən) ödəmə mənbəyində gəlir vergisini Vergi
253
Məcəlləsinin 101.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan aşağıdakı cədvələ
uyğun olaraq tutmağa və dövlət büdcəsinə ödəməyə borcludurlar.
Xidmət müqaviləsi əsasında fəaliyyət göstərən fiziki şəxslər vergi
ödəyicisi kimi vergi orqanlarında uçotda olduqda onların göstərdikləri
xidmətlərə görə əldə etdiyi gəlirlərdən ödəmə mənbəyində verginin
tutulması Vergi Məcəlləsində nəzərdə tutulmamışdır. Həmin şəxslərin
vergi öhdəlikləri onların əldə etdikləri gəlirlərinin həcmi və növündən
asılı olaraq Vergi Məcəlləsinin müddəalarına uyğun olaraq ümumi
qaydada müəyyənləşdirilir.
Cədvəl 8.1
Fiziki şəxslərin aylıq gəlirlərindən tutulan vergi dərəcələri
Vergi tutulan aylıq
gəlirin məbləği
Vergi məbləği
75 manatadək
Vergi tutulmur
75 manatdan - 220
manatadək
75 manat çıxıldıqdan sonar qalan məbləğin
14 faizi
220 manatdan -1000
manatadək
14 faizi
1000 manatdan çox
olduqda
140 manat + 1000 manatdan çox olan
məbləğin 35 faizi
Azərbaycan Respublikasının vergi qanunvericiliyinə görə həm
fiziki, həm də hüquqi şəxslərin vergi öhdəliyi mövcuddur. Hüquqi və
fiziki şəxslər vergi qanunverciliyi ilə müəyyənləşmiş vergiləri
ödəməyə
borcludurlar.
Hüquqi şəxsin ödəməli olduğu vergilər ilk növbədə ona tətbiq
olunan vergitutma sistemindən asılıdır. Əlavə dəyər vergisinin (ƏDV)
əldə olunması üçün qeydiyyata alınmamış və əvvəlki üç aylıq dövr
ərzində vergi tutulan əməliyyatların həcmindən asılı olaraq hüquqi
Dostları ilə paylaş: |