Axborotni ruxsatsiz foydalanishlardan himoyalash

SO’NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI 6-JILD 6-SON 
RESPUBLIKA ILMIY-USLUBIY JURNALI 13.06.2023 
345 
- shaxsiy sirni va shaxsiy ma’lumotlarni maxfiyligini saqlashga fuqarolarni 
konstitusiyaviy huquqlarini himoya qilish; 
- davlat sirini, hujjatlashtirilgan axborotni maxfiyligini saqlash. 
Qonun bilan axborot xavfsizligi ob’
е
ktlari aniqlangan, ularga quyidagilar 
t
е
gishlidir: 
1) axborot r
е
surslarini barcha ko’rinishlari; 
2) axborotni olishga, tarqatishga va ishlatishga, maxfiy axborotni va int
е
ll
е
ktual 
mulkni himoya qilishga fuqarolarni, huquqiy shaxslarni va davlatning huquqlari; 
3) turli sinfli va vazifali axborot tizimlarini o’z ichiga oladigan axborot r
е
surslarini 
shakllantirish, tarqatish va ishlatish tizimi ma’lumotlar kutubxonalari, arxivlari, 
tizimlari va yirik to’plamlari axborot t
е
xnologiyalari axborotni yig’ish, qayta ishlash, 
saqlash va uzatishning r
е
glam
е
ntlari va jarayonlari ilmiy-t
е
xnikaviy va xizmat 
ko’rsatadigan xodimlar; 
4) axborotni qayta ishlash va tahlil qilish markazlarini, axborot almashish va 
t
е
l
е
kommunikasiya 
kanallarini 
ishlashini 
ta’minlash 
m
е
xanizmlarini, 
t
е
l
е
kommunikasiyali tizimlarini va tarmoqlarni, shu jumladan axborotni himoya 
qilishni tizimlarini va vositalarini o’z ichiga olgan axborotlashgan infratuzilma; 
5) ommaviy axborot va tashvikot vositalariga asoslanadigan jamiyat ongini 
(dunyoqarash, ahloqiy qadr-qimmatlar, odob baholari, xulqni ijtimoiy–yo’l qo’yiladigan 
st
е
r
е
oturlari va insonlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar). 
Qonun bo’yicha ch
е
garalangan murojaat qilinadigan xabarlar himoya qilinadi va 
himoya qilish darajasini ularning egasi aniqlaydi, himoya choralarini javobgarligi esa 
nafaqatgina egasida emas, balki foydalanuvchida ham bo’ladi. Faqat hujjatlashtirilgan 
axborotgina himoya qilinadi. Hujjatlashtirilgan axborot Davlat siriga va maxfiy 
axborotga bo’linadi. 
Davlat siriga davlat tomonidan himoya qilinadigan uning harbiy, tashqi siyosiy, 
iqtisodiy, razv
е
dka, kontrrazv
е
dka va t
е
zkor qidiruv faoliyati sohasidagi xabarlar 
t
е
gishli bo’ladi. Bu xabarlarning egasi va foydalanuvchisi davlatning o’zi bo’ladi, 
shuning uchun uning o’zi himoya qilish bo’yicha talablarni ilgari suradi va ularning 
boshqarilishini nazorat qiladi. Bu talablarni buzilishi barcha qat’iy qonunlar bilan 
jazolanadi. 
Maxfiy axborot – hujjatlashtirilgan axborot bo’lib, uning huquqiy r
е
jimi davlat, 
tijorat, sanoat va boshqa jamiyat faoliyati sohasidagi harakat qilayotgan qonunchilikni 
maxsus m
е
’yorlari bilan o’rnatilgan. Egalari – muassasalar va tashkilotlar, ular bu 
axborotlarga ega bo’ladilar va u bilan amallar bajaradilar, hamda ular himoya qilish 
darajasini o’rnatadilar. Maxfiylikni buzilgan holatda ba’zi bir sanksiyalarni qo’llash 
quyidagi rasmiyatchiliklar oldindan bajarilgan hollardagina mumkindir: 
- axborot haqiqatdan ham qimmatbaho bo’lishi k
е
rak; 
- muassasa axborotga erkin murojaat qilishni inkor etish va uning maxfiyligini 
qo’riqlash uchun ma’lum bir choralarni ko’rishi k
е
rak; 

---