Ъавидляр айы
Yüklə 2,22 Mb.
|
339
ləri sayılan muğamlardan məharətlə istifadə edir. Üzeyir bəy- hər iki əsərə yüksək qiymət verir. Ərtoğrol vakal janrından da böyük həvəslə yazıb -yara- dır,tez-tez yazdıqları notlarla sevimli müəlliminin yanına ge- dir, ondan faydalı məsləhətlər alır. Gənc bəstəkarın böyük mütəfəkkir şairimiz Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 800-illiyi münasibətiylə onun qəzəllərinə «Sevgili yar gəlmiş idi...» romansı sözün əsl mənasında milli vokal lirikasının ən gözəl səhifələrini təşkil edir. Azərbaycanın xalq şairi Nigar Rəfibəylinin sözlərinə «Eşq olsun!»,türkmən şairi Kəminənin sözlərinə «Leylanın vəsfi»və Tahir Rasizadənin sözlərinə «Səninlə olaydım» mahnı, romans və serenada vokal janrında yazılmış ən uğurlu əsərlərdir. Hələ bəstəkarın arxivində araş- dırılmamış, natamam qalmış və heç kəsin eşitmədiyi əsərləri demirik. Şübhəsiz ki, həmin əsərlər gələcəkdə musiqi tədqi- qatçılarımızın və bəstəkarlarımızın səyi nəticəsində səhmana salınacaq, nəşr ediləcək mahir ifaçılarımız tərəfindən səslən- diriləcək,radiomuzun musiqi fonotekası üçün lentə yazılacaq. Bir sözlə, Ərtoğrol Cavidin musiqisi onu parlaq və rəngarəng yaradıcılıq irsi dərindən öyrənilməli və təbliğ olunmağa bö- yük ehtiyacı var. Bununla Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının musiqişünasları, musiqi tədqiqatçıları yaxından məşğul olma- lıdırlar. ...1941-ci il. Böyük cahan müharibəsi başlanır. Ərtoğrol vətənpərvərlik ehtirası ilə dolu bir sıra qəhrəmanlıq və cənga- vərlik ruhunda mahnı- marşlar bəstələyir. Həmin vaxt yarat- dığı «Cəbhədən məktub» adlı simfonik balladası böyük bəstə- karımız Üzeyir bəy Hacıbəylinin diqqətini cəlb edir. O, bu əsərə yüksək qiymət verərək gənc bəstəkara tezliklə ona or- kestrləşdirməyi məsləhət görür. Böyük nəfəsli orkestr üçün bəstələnmiş daha başqa bir əsər - «Vətənpərvərlik marşı «nı not vərəqinin üstündə Ərtoğ- rol Cavidin öz əli ilə yazılmış və bizə yadigar qalmış: «Ana vətən hərbinin oğul qəhrəmanlarına ithaf elilir», 21.07.1941- 340
ci il, Bakı - sözləri bir daha sübut edir ki, bu istedadlı gənc, böyük gələcəyə ümidlər bəsləyən sənətkar öz doğma vətənini, igid oğullarını necə də böyük ehtirasla sevirdi. Bu marş da Ərtoğrolun başqa əsərləri kimi həyat üzü görmür, axı o, «xalq düşmənin oğlu» kimi hər şeydən əvvəl mərhum olan kimi, əsərlərinin səhnədən, konsert salonlarlarından ifasından da mərhum idi. Həmin «Vətənpərvərlik marş»ın taleyi yazılan vaxtı, yəni müharibənin düz bir ay başlanan vaxtına təsadüf edirsə, bu əsər düz 52 ildən sonra atası Hüseyn Cavidin Ba- kıda 1993-cü ilin mayın 27-də açılan abidəsi önündə prezi- dent nəfəsli orkestrinin təntənəli açılışda ilk dəfə əzəmətlə səsləndi. Bu təntənəli marşı Cavidlər nəslindən yeganə yadi- gar qalmış böyük Hüseyn Cavidin qızı - Turan xanıma eşit- mək nəsib oldu... Ölməz müğənnimiz Bülbülün Konservatoriyada yarağt- dığı Azərbaycan xalq musiqisinin tədqiqatı ilə məşğul olan kabinənin fəaliyyətində Ərtoğrolunda misilsiz xidmətləri var. O, böyük sənətkarla Azərbaycanın bir çox rayon və kəndlə- rinə folklor ekspedisiyalarında iştirak edir, xeyli xalq mahnı- ları, el havaları və rəqslərini nota köçürür. Deyilənlərə görə Ərtoğrol 200-dən çox havasını nota köçürmüş, onları redaktə etmiş, çapa hazırlamışdır. 1942-ci ilin fevralın 28-i Ərtoğrol da xalqımızın igid oğulları kimi ordu sıralarında Böyük cahan müharibəsinə ge- dir. Ərtoğrol oradan böyük müəllimi Üzeyir bəy Hacıbəyliyə məktublar yazır. Birincisini hələ Bakıda olarkən yazmışdı: «Hörmətli Üzeyir bəy! Əsgərliyə getməzdən əvvəl sizinlə görüşmək istədimsə də, qismət olmadı. Yeganə narahatçılığım ana və bacımın acı- nacaqlı halıdır. Rica edirəm keçirdiyimiz səmimi dərs günləri və ümidli gələcək xatirinə, mümkün ola biləcək yardımınızı əsirgəməyin. Anam uşaq baxçalarında işləyə bilər. Bacım həm bax- çada, həm maşinistkalıq, həm də ibtidai məktəbdə dərs (mate- 341
matika, dil) deyə bilər. Lakin ən lazım məsələ çətin hallarda nəzər etmək, ürək vermək mənəvi yardımdır. Zənn edirəm rədd etməzsiniz. Hörmətlə, Ərtoğrol. 25 fevral 1942» Sevimli müəllimim Üzeyir bəyə yazdığı üç məktubun üçü də ehtiraslı , üçü də oğul nəvəzişi, üçü də dərin duyğulu, mənalı, kamallı... Dahi sənətkarın arxivində - vaxtı ilə 1937- ci ilədək ailəsi ilə yaşadığı ata ocağındı - indi də göz bəbəyi kimi qoruyub saxlanılır bu məktubların üçü də... Bu məktublara cavab almasa də Ərtoğrol, ölməz bəstə- kar öz xeyirxah yardım əlini artıq uzatmışdı Cavid ocağına. Anası Mişkinaz xanımın, sevimli bacısı Turanın işə düzəldir o qoxulu və pis vaxtlarda... 24 il ömür sürmüş bu gənc fitri istedada malik sənətkar özündən sonra həm iz qoyub, həm də irs qoyub getdi... Onun qarlamalarda və eskizlərdə qalmış «Şeyx Sənan» və «Məh- səti» operaları, gələcək balet üçün düşünülmüş «Adajio», «Babəkin andı» simfonik poeması müxtəlif instrumental pyes- lər, sonatina, prelüdlər, vokal janrında isə gözəl və ecaskar mahnı - marşlar, romanslar. Böyük ilhamla yazılmış təravətli və həzin lirik musiqi inciləri, həyat üzü görməmiş bəstələr!.. Bu qısa, lakin mənalı və zəngin yaradıcılıq yollarında Ərtoğrol özünü parlaq və məğrur bir musiqi qoyub getmişdi öz əsərlərində. Həmin abidə dahi Üzeyir bəy Hacıbəyli bəstə- karlıq məktəbinin ölməzliyi və əbədiliyidir! ...İstiqlaliyyət küçəsində bir lövhə hamının diqqətini özünə cəlb edir hər gün. Həmin lövhənin yanında böyük dra- maturq və yazıçı H.Cavidin barelyefi diqqət mərkəzindədir. Bu binanın üçüncü mərtəbəsində 1937-ci ilədək ölməz Cavi- din ailəsi: ömür yoldaşı Mişkinaz xanım, oğlu Ərtoğrol, se- vimli qızı Turan xanım və şairin özü yaşayardı. İndi həmin mərtəbədə H.Cavidin ev muzeyi yerləşir. Və həmin muzeyin direktoru,onun yaradıcısı, gecəsini-gündüzünü, bütün həya- tını- ömrünü atasının unudulmaz və müqəddəs xatirəsinə həsr Yüklə 2,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|