Atom massa, molekulyar massani aniqlash usullari, allotopiya hodisasi

ATOM MASSA, MOLEKULYAR MASSANI ANIQLASH USULLARI, ALLOTOPIYA HODISASI

Reja:

1. 
   Atom massa
   
2. 
   Molekulyar massani aniqlash
   
3. 
   Allotropiya
   

adabiyotlar

Atom massani aniqlash italiyalik olim S.Kannisaro tomonidan taklif etilgan bo’lib, mokekulyar massasi aniqlanishi kerak bo’lgan moddaning imkoni boricha ko’proq uchuvchan birikmasi yoki gaz holatda bo’lgan hosilasi olinadi.
Kannisaro usuli bo’yicha uglerodning atom massasini aniqlash

Birikmalar	Molekulyar massasi	Uglerodning Massa %	1 ta molekuladagi Uglerodning massasi,a.u.b.
CH4	16	75,00	12
CO	28	42,85	12
CO2	44	27,27	12
C2H2	26	92,31	24
C6H6	78	92,31	72

Uglerodning atom massasi 12 a.u.b. ortiq bo’lishi mumkin emas.
Bu usulning kamchiligi shundaki, usul faqat gaz moddalarning yoki oson bug’lanuvchan moddalarnigina molekulyar massasini tajribada o’lchab so’ngra elementning atom massasini topishga imkon beradi.
3.Oddiy moddalarning qattiq holda solishtirma issiqlik sig’imini o’lchash orqali atom massani aniqlash(P.L.Dyulong va A.Pti,1819 y.). Juda ko’p har xil metallar uchun qattiq holatda molekulyar issiqlik sig’imi deyarli bir xil ekanligi aniqlangan.O’rtacha bu qiymat 26J /(mol_*K ekanligi topilgan.
1 mol atom moddaning haroratini 1 ^oC oshirish uchun zarur bo’lgan issiqlik miqdori atom issiqlik sig’imi deyiladi.
A= 26/C_atom
A- element atom massasi;
C_atom- elementning atom issiqlik sig’imi.

4. 
   Agar elementning mol ekvivalent massasi ma’lum bo’lsa uning atom massasini aniqlash mumkin.
   

E=A/V; A=E_*V
Kimyoviy hodisalar sodir boʻlganda moddalar ma’lum miqdoriy nisbatlarda oʻzaro ta’sirlashadilar. Moddalarning miqdorlari va ular bilan bogʻliq boʻlgan hisoblashlarni amalga oshirish uchun «atom massasi«, «molekulyar massa«, «mol» tushunchalarini bilish. zarur. Bu tushunchalarni oʻrganishdan oldin atom-molekulyar taʼlimot nuqtai nazaridan qisqacha ta’riflarni eslab o’tamiz.
M. V. Lomonosov oʻzining «Matematik kimyo elementlari» asarida atom-molekulyar ta’limotning asosiy qoidalarini quyidagicha keltiradi:

1. 
   Barcha moddalar korpuskula (molekula)lardan iborat va bu korpuskulalar orasida oraliqlar bor.
   
2. 
   Molekulalar to’xtovsiz harakatda boʻladilar.
   
3. 
   Molekulalar «element» (atom)lardan iborat. Atomlar ham molekulalar kabi to’xtovsiz harakatda boʻladilar.
   
4. 
   Atomlarning muayyan massa va oʻlchami bor.
   
5. 
   Oddiy moddalarning molekulalari bir xil atomlardan, murakkab moddalarning molekulalari esa har xil atomlardan tuzilgan.
   

Atom-molekulyar taʼlimot kimyoda XIX asrning oʻrtalarida toʻla tasdiqlandi. 1860 yilda Karlsrueda boʻlgan kimyogarlarning xalqaro s’yezdida atom va molekulaga ta’rif berildi. Bunga asosan: