Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 307 Qısa ön sözdə görkəmli sənətkarın yaradıcılığındakı bəşəri dəyərlərdən, humanizm ideyalarından və mübarizlik ruhundan, onun dünya ədəbiyyatındakı yerindən bəhs olunur. Burada kitabın mütərcimi Aslan Kavlakın yığcam tərcümeyi-halı da verilir. Öyrənirik ki, o, 1951-ci ildə doğulub, Qazi Müəllimlər İnstitutunu və Anadolu Universitetinin Türk dili və Ədəbiyyatı fakültəsini bitirib. Kənd məktəblərində müəllimlik edib. 90- cı illərin ortalarında Bakıya gəlib. Burada 1999-cu ilə qədər Bakı-Türk Anadolu liseyində işləyib. “Bakıya gedirəm, ay balam” adlı bir kitabı var. Hal-hazırda Nazim Hikmətlə bağlı yeni bir əsər üzərində işləyir. Kitabın “Müəllifdən” başlıqlı ikicə səhifəlik yazısı insanı öz aurasına salmağa, təsirləndirməyə kifayət edir. Burada Nazimin paşalar-bəylər nəslindən olmasına, elə onlar kimi də yaşamaq imkanlarına baxmayaraq, kommunist əqidəsi uğrunda özünü bilə-bilə Vətəninə və xalqına, mütərəqqi-demokratik və sosialist yönümlü ideyalara fəda etməsinin səbəbləri dilə gətirilir. Şairin məşəqqətli ömür yolu, 61 illik ömrünün 13 ilini həbsxana divarları arxasında keçirməsi, son 13 ilini də yurdundan, xalqından, çox sevdiyi xanımı Münəvvərdən və yeganə ciyər-parası Mehmetdən ayrı yaşaması, “vətən xaini” damğasıyla Türkiyə vətəndaşlığından çıxarılması vurğulanır. Əlbəttə, bütün bunlar, eləcə də dünyada 30-40 dildə çap olunduğu halda, doğma Türkiyəsində türkcə əsərlərinin nəşr edilməməsi faciə idi. Lakin faciələrin ən müsibəti, şübhəsiz, uğruna hər şeyini verdiyi sosializmi quran ilk ölkədə onun yaşadığı siyasi-ideoloji xəyal qırıqlığı, sənətkar məyusluğu idi. Bütün ümidlərinin boşa çıxmasından qaynaqlanan sarsıntının nəticələri özünü çox gözlətmədi. Moskvaya gəlişindən cəmi bir Aqşin Babayev_______________________________________________ 308 il sonra ürək infarktı keçirdi (sonralar iki dəfə də təkrarlanacaq bu mərəzə şair “ürək çatlaması” deyirdi). Kitabda 50-dən artıq yazı yer alır: bəzisi bir-iki səhifəlik miniatür esse, bəzisi qısa ədəbi portret oçerk, bəzisi müsahibə, bəzisi xatirə, bir qismi isə müəllifin N. Hikmət poeziyası və dramaturgiyasına dair mütəxəssis təhlil və şərhləri, sənətkara öz vətənindəki birmənalı olmayan münasibətlərə dair etüdlərdir. Kitabın sonunda müəllifin şəxsi arxivindən təqdim etdiyi və çoxu ilk dəfə geniş ictimaiyyətə çatdırılan Nazim Hikmətin Azərbaycan yazıçıları, elm və incəsənət adamları ilə əlaqələrini əks etdirən təxminən 40-a yaxın fotoşəkil də öz əksini tapmışdır. Kitabı küll halında dəyərləndirmək istərsək, qısaca bunu demək mümkündür ki, əsər şairin Azərbaycanla, habelə Azərbaycan yazıçıları, şairləri, incəsənət ustaları, alimlərilə əlaqələrinin, Nazim Hikməti şəxsən tanıyan, onunla Bakıda və Moskvadakı evində görüşən, bütün elmi fəaliyyətini sənətkarın geniş diapazonlu bədii irsinin, xüsusən dramaturgiyasının baxış bucağından təqdimatıdır. Aqşin müəllim bütün qələmə aldıqlarını – Vətənimizin və xalqımızın yaxın dostu Nazim Hikmətin yaradıcılığında Azərbaycan mövzusunu, azərbaycanlı müəlliflərin şair-dramaturqla bağlı tədqiqatları haqqında elmi qənaətlərini Azərbaycan-türk ədəbi əlaqələrinin fonunda təqdim etmişdir. A. Babayevin bütün əsərləri kimi,bu kitabı da doğma respublikamızı özünə ikinci Vətən hesab edən ustad sənətkar haqqında Türkiyədə, Rusiyada və Azərbaycanda yazılan yüzlərlə kitab və elmi-tədqiqat işi, minlərlə publisistik məqalə, şeir, bədii nəsr və memuar nümunələri içərisində öz alimlik səriştəsi, movzuya vaqiflik dərəcəsi, kamil yazıçı dəst-xətti, bənzərsiz fərdi üslubu ilə seçilir. Kitabdakı yazılar içərisində ən böyük yeri “Nazim Hikmət və Azərbaycan ədəbiyyatı”mövzusu tutur. Bu məqalələrdə N. Hikmətin _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 309 Azərbaycan ədəbiyyatına vurğunluğu, onun klassiklərimiz Füzuli, Vaqif, Mirzə Fətəli Axundzadə, Sabir, Cəlil Məmmədquluzadə haqqında söylədiyi fikirlərin bənzərsizliyi və orijinallığı ilə seçilməsi qeyd olunur. Müəllif yazır ki, N. Hikmətin 1927-ci ildə Bakıya gəlişi, 1928-ci ildə onun ilk “Günəşi içənlərin türküsü” kitabının Azərbaycanda nəşri poeziyamıza yeni nəfəs, yeni ruh gətirmişdi. Sonrakı illərdə bu ruh, bu yeni nəfəs Azərbaycan şairlərindən Mikayıl Rəfilinin, Süleyman Rüstəmin, Səməd Vurğunun, Rəsul Rzanın, Nigar Rəfibəylinin yaradıcılığında xüsusilə bariz şəkildə öz təcəssümünü tapmışdı. Adları çəkilən şairlərin hər birinin yaradıcılığında Nazim poeziyasının ətri duyulur. Bu şairlərin içərisində Rəsul Rzanın özünəməxsus yeri vardır. Bunu diqqətə alan Aqşin müəllim kitabda Rəsul Rzaya iki məqalə həsr etmişdir. O haqlı olaraq qeyd edir ki, Türkiyədə Nazim Hikmət şeirləri top-tüfənglə qarşılandığı kimi, Azərbaycanda da Rəsul Rza poeziyası bir vaxt hücumlara məruz qalmışdı. Amma neçə illər sonra başa düşüldü ki, Rəsul Rza təkcə bu günün deyil, həm də sabahın şairidir. (“Sabahın şairidir” kəlamı Nazim Hikmətə aiddir). 1950-ci ildə Nazim həbsxanadan azad olunduqdan sonra onun 48, S. Rüstəmin isə 44 yaşı vardı. Bundan sonra onların dostluğunun ikinci mərhələsi başlandı. Kitabda Nazim Hikmətlə dostluq edən, onun təsiri ilə şeirlər yazan qələm ustalarından Mikayıl Rəfili haqqında da bir oçerk var. Müəllif vurğulayır ki, “Sərbəst şeir haqqında ilk söz” adlı məqaləsində Mikayıl Rəfilinin Nazim haqqında fikirləri, bu böyük şəxsiyyətə və onun sənətinə olan rəğbəti, məhəbbəti bütün aydınlığı ilə görünür. Bu sevgi və rəğbət qarşılıqlı idi. Xatırladaq ki, N. Hikmətin məşhur “Başlandı nəslimizin Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|