Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika»

2.2 Komplekt elektr yuritmalarni koʻrsatkichlari xarakteristikalari energetikasi.
21-asrga kelib avtomatlashtirilgan elektr yuritmalari asosiy elektr energiyasi iste’molchiliri bulib, elektromexanik soxalarda, rivojlanish hamda elektromexanik yutuqlarga erishilokda.
Sanoat elektromexanik soxalarida erishilayotgan yutuqlar asosida, elektromashinalar, tarsfarmatorlar, elektroapparatlar, kuch iste’olchilari zamonaviy elektr yuritma va texnologik tarmoklarga talab yukori boʻlmokda.



2.2-rasm. Abtomatlashtirilgan elektr yuritmasi.

Elektr yuritmalarini 1-oʻziga xosligi, berilgan yoʻnalishdagi boshqaruv elektr yuritmalarini qoʻllanish soxalarini kengayishiga yaʼniy oʻzgaruvchan tokli chastota tostlovchi elektr yuritmalarni soni va sifati oʻsishidir.

Elektr yuritmani 2-oʻziga xosligi, rivojlanish va taraqqiyotda zamo-naviy elekr yuritma dinamik va statik, eletr yuritma koʻrsatkichlari, ularni funsional kengayishi va qiyinlanishi, bogʻlovchi va boshqaruvchi texno-logik jarayonlarni usishidir.
Elektr yuritmalarni 3-oʻziga xosligi, uning elementlarini bir-xillantirish (unifikatsiya) intilish, zamonaviy mikroelektronikadan bolchno-modulli usuldan foydalangan xolda, elektr yuritmalarini yaratilishidir.
Elektr yuritmani 4-oʻziga xosligi, elektr yuritmalarini alohida rivoj-larishida. Energo-tejamkorligi texnologik boshqarish, ishlab chiqarish jarayonida keng qoʻllanilishidir.
Elektr yuritmalarini 5-oʻziga xosligi, zamonaviy elektr yuritmalarini dvigatel va mexanizmlari qismlarini bir butun boʻlib ishlashidir.
Yarim oʻtkazgichli triod (tranzistor) - 3 elektronli yarim oʻtkazgich.
Тoʻgʻrilagich - oʻzgaruvchan elektr tokini oʻzgarmas tokka aylantirib ber-uvchi qurilma.
Kuchaytirgich - tranzistor va dioddan tashkil topgan tok yoki kuch-lanishni qiymatini bir mancha kuchaytirib beruvchi maxsus elektron qurilma.
Tiristor - boshqa signal asosida holatdan ochiq holatga oʻta oladigan qiymatli boshqariladigan yarim utkazgichli qurilma.
Asosiy turlari. Konstruktiv xususiyatiga koʻra Elektr yuritmaning uchta asosiy turini ajratish mumkin: bir, guruhli va koʻp dvigatelli. Yagona Elektr yuritmalarni qoʻl dastgohlarida, oddiy metallga ishlov berish va yogʻochga ishlov berish dastgohlarida, maishiy texnikada qoʻllaniladi.
Teskari va qayta tiklanmaydigan (Qaytariladigan elektr haydovchi), va agar iloji boʻlsa, aylantirilgan mexanik energiya oqimini nazorat qilish - tartibga solinmagan va sozlanishi (shu jumladan, dastur nazorati bilan avtomatlashtirilgan va hokazo).
Mavzuga oid ETM-05...-100 elektr yuritmasining ko‘rsatkichlarini koʻrib chiqsak, PRZ (PRZche, PRZE) aylanma nazorat klapanlarini va boshqa o‘chirish va nazorat qilish quvur liniyasi klapanlarini boshqarish uchun mo‘ljallangan qisman burilish (chorak burilish) elektr aktuatorlari ETM-05...100 (aktuatorlar) taqdim etilgan.
ETM elektr yuritmasining afzalliklari:
- quyma alyuminiy qotishma korpusi, elektromagnit shovqinlarni teng ravishda kamaytiradi,
- korroziyaga qarshi himoya - mahkamlagichlar, ikkala debriyaj va vint zanglamaydigan po‘latdan yasalgan,
- engil vazn va ixcham o'lchamlar,
- namlikka yuqori qarshilik (chang va namlikdan himoya qilish IP67),
- foydalanish qulayligi - moylash va joyni tekshirishni talab qilmaydi,
- puxta oʻylangan zamonaviy dizayn tufayli benuqson koʻrinish.