Amerika qo‘shma shtatlari ta’lim tizimi

BOSHLANG'ICH MAKTAB

Yuqorida aytilganidek, ota-onalar ko'p, ularning bolalari maktabga kabi erta besh yillik (tayyorlov darslari) olish. Umuman olganda, boshlang'ich ta'lim Buyuk Britaniyada etti yoshdan boshlanadi va o'n yillar bolalar qadar davom etdi. Shundan so'ng, bolalar, odatda, shu muassasa ichida o'rta maktabga borish. Shu ma'noda, Rossiya va Angliya ta'lim ko'p har xil emas. Yilda asosiy sinflar bolalar matematika, ingliz, musiqa, geografiya, tarix, san'at va sanoat texnologiyasi o'rganish. Kerakli mahsulotlar ota-onalar o'z tanlang.

Koreya Ta'lim Tizimi

Janubiy Koreyada “Ta’lim haqida” gi Qonun 1948 yilda qabul qilingan. Ta’lim tizimiga asos qilib an’anaviy g’arb modeli olingan: 6 yil-quyi maktab, 3 yil – o’rta, yana 3 yil – oliy maktab; so’ngra to’rt yillik kollej va bakalavr unvoni beriladi; tanlangan fan yana 2 yil chuqur o’rganilgandan so’ng magistr unvonini olish mumkin. Fan doktori bo’lish uchun yana 3 yil vaqt sarflash lozim.
Mamlakatda oliy o’quv yurtlarining ishlari yaxshi yo’lga qo’yilgan. Koreyada 104 ta oliy o’quv yurti bor, ularning 80 foizi xususiydir. Hozir mamlakatda oliy o’quv yurtlarida o’qishga qiziqish juda kuchayib ketgan. Har yili maktablarni bitiruvchilarning 40 foizi o’qishga kiradi. Talabalar soni bo’yicha Koreya dunyoda birinchi o’rinda turadi. Lekin, maktabgacha ta’lim bo’yicha oliy ta’lim muassasalari ishida muammolar bor. Talab ehtiyojni qondiria olmayapti. Shuningdek uchun 1982 yilda maktabgacha tarbiya haqida qonun qabul qilindi. Bu erda tarbiyaga bolalar bog’chasida asos solishini yaxshi tushunishadi. Shu tufayli bu tarmoq keyingi yillarda 60 foizga kengaydi. Bunda diniy tashkilotlarning hissasi kattadir.
Boshlang’ich maktab masalasiga kelganda (bu maktabga olti yoshlilar kelishadi) sinflarning tig’izligini kuzatish mumkin. Har sinfda 50 nafargacha bola o’qiydi. Dars yuklamalari ham ko’proq. Lekin, o’yinlar dam olish o’quv dasturiga kiritilgan. Shuning uchun dam olishga imkoniyat bor.
Boshlang’ich maktabda dars 40 minut davom etadi. O’rta maktabda esa darslar 45 minut.
Oliy maktada darsning davomiyligi 50 minutga teng. Bu erda ikki muxim jihatga to’xtalib o’tish zarur. Oliy maktabga albatta, kirish imtihonlari topshirib kiriladi, o’qishlar pullik.
Boshlang’ich maktabda 9 ta fan o’qitiladi. Koreys tilini o’rganishga alohida e’tibor beriladi. Bundan tashqari arifmetika, ayrim ijtimoiy fanlar ham o’qitiladi.
O’rta maktabda fanlar yana 4 taga ko’paytirilgan. 7-sinfdan boshlab chet tillar o’rgatiladi. Mamlakatda ingliz tiliga e’tibor kuchli. Ko’pchilik bu tilda bemalol gaplasha oladi. Chet tillarni o’qitishga haftasiga 4-5 soat ajratilgan. Koreyslar yana bir tilni-klassik xitoy tilini majburiy ravishda o’rganadilar. 8-sinfdan boshlab Xitoy tarixi o’rganiladi.
Hunar maktablari Koreyada 600 tani tashkil etadi. Bu maktablarning 45 foizi bo’lajak mulkdorlarni tayyorlaydi, 23 foizida texnik kasb egalari etishib chiqadi. Qolgan maktablarda dengizchilik, qishloq xo’jalik ixtisoslari tayyorlanadi.
Shunisi diqqatga sazovorki, bu maktablarga korxonalar otaliq qiladilar. Ta’lim haqidagi qonun talabalaridan biri shudir.
Koreyada ham alohida iqtidorli bolalarga e’tibor kuchli. So’nggi yillarda sport va ilmiy maktablari ochilgan. Jismoniy tarbiyaning rivojlanishiga Seul olimpiadasi katta ta’sir ko’rsatdi.
Koreyada nogironlarga harakatlanuvchi aravachalar yordamida er osti liftlari mavjud. Maxsus jihozlangan past qilib qurilgan telefon – avtomatlardan nogironlar bemalol foydalanadilar. Shuningdek, rivojlanishdan orqada qolgan bolalar uchun maxsus maktablar mavjud. Bu maktablarning aksariyati xususiy yoki diniy tashkilotlarning xayriya mablag’lari hisobiga qurilgan. Davlat maktablarida dinshunoslik o’qitilmaydi. Lekin 3-sinfdan boshlab “Odobnoma” kabi maxsus fan joriy etiladi. Bu fan 12-sinfgacha o’qitilib, haftasiga 2 soat vaqt ajratilgan. Bu fan o’z ichiga dinshunoslik asoslarini ham qamrab olgan bo’lib, qadriyat sifatida o’qitiladi. Ehromlarga sayyohat qilib borish, tarixiy yodgorliklar bilan tanishish, ma’naviyat tarixini o’rganish maktab fanining majburiy davomi hisoblanadi.