Alqoritm Alqoritm anlayışı, alqoritm xasissələri, alqoritmin yaranma tarixi, dovri alqoritmlər xətti alqoritmlər və budaqlanan alqoritmlərin novləri

1. Determiniklik (müəyyənlik)
Alqoritmdəki hər bir mərhələnin məzmunu və mərhələlərin yerinə yetirilmə ardıcıllığı müəyyən olmalıdır. Bu, alqoritmin müəyyənlik xassəsini təşkil edir.
2. Kütləvilik
Bu xassə iki tələbi nəzərdə tutur:

1. 
   müəyyən məsələnin həlli üçün qurulmuş alqoritm həmin tipdən olan bütün məsələlərin həlli üçün yararlı olmalıdır;
   
2. 
   alqoritm elə təsvir olunmalıdır ki, ondan hamı istifadə edə bilsin.
   

3. Nəticəvilik
Alqoritmdəki mərhələlərin və onları təşkil edən əməliyyatların sayı sonlu olmalıdır ki, onların yerinə yetirilməsi axtarılan nəticəyə gətirib çıxara bilsin.
4. Diskretlik
Alqoritmdəki mərhələlərin hər biri sonlu zaman müddətində yerinə yetirilməlidir. Belə diskret zaman müddəti takt adlanır.
Hər bir mərhələ yalnız əvvəlki mərhələnin yerinə yetirilməsindən sonra başlayır.

Alqoritmin təsvir üsulları

Alqoritmin təsviri üçün istifadə olunan əsas üsullar aşağıdakılardır:

• 
  Sözlə təsvir (Təbii dillə);
  
• 
  Alqoritmik dillə təsvir (proqram);
  
• 
  Qrafik təsvir (Blok-sxem).
  

Sözlə təsvir

Sözlə təsvir olunan alqoritmin icrası insan tərəfindən aparılır.
Misal. İki ədədin – 5 və 4 ədədlərinin hasilinin tapılması alqoritminə baxaq.

• 
  5 və 4 ədədləri daxil edilir
  
• 
  vurma cədvəlindən istifadə edərək 5 x 4 = 20 hasili tapılır
  
• 
  20 cavabı qeyd olunur
  

Bu üsül alqoritmin kütləvilik xassəsini ödəmədiyindən, az hallarda istifadə olunur. Belə ki, alqoritmin bu təsvir üsulu müəyyən bir məsələnin hamı tərəfindən başa düşülməsini çətinləşdirir, bəzi hallarda mümkünsüz edir.

Alqoritmik dil

Alqoritmin ən yığcam təsvir vasitəsi alqoritmik dildir. Bu üsul alqoritmin icrasının kompyuter tərəfindən yerinə yetirildiyi halda daha əlverişlidir. Çünki alqoritmik dildə təsvir olunan alqoritm həm də məsələnin ilkin proqramıdır. Lakin bu üsul mürəkkəb alqoritmlərin oxunub başa düşülməsini xeyli çətinləşdirir.
Misal. Sözlə təsvir etdiyimiz alqoritmi alqoritmik dildə təsvir edək. İki ədədin – 5 və 4 ədədlərinin hasilinin tapılması alqoritminə baxaq.
alqoritm | a və b ədədinin hasilinin tapılması
verilir | a, b
tapmalı | c=a*b
başlanğıc | a=5, b=4
hesablama | c=5*4
nəticə | c=20